Ii. Bob. Inson kasalliklarining ekologiyasi

II.BOB. INSON KASALLIKLARINING EKOLOGIYASI
2.1. Tabiat bilan inson o’rtasidagi muammo.
So’nggi o’n yillar davomida tashqi muhitning (havo, suv, tuproq va boshqa) ifloslanishi tufayli yurak tomir, jigar – buyrak, oshqozon – ichak, o’pka, qon – asab,allergiya va bepushtltk kasalliklarining ko’payishi ko’zga yaqqol tashlana boshladi. SHuning uchun hozirgi kunda muxit muxofazasi – davr muammosi bo’lib, insoniyat oldiga juda katta va murakkab masalalarni ko’ndalang qilib qo’ymoqda.
Hozirgi kunda tabiat bilan inson o’rtasida, jamiyat bilan muxit o’rtasidagi muammo yechimini kutayotgan tugunlardan biri hisoblanadi. Bu tugunlarni yechganda asosiy muammolardan biri antropogen faktor tomonidan ekologik omillardan haddan tashqari mantiqsiz foydalanishi natijasida, tabiatning keskin darajada qashshoqlanishiga, tuproq xosildorligining pasayib ketishiga, ekin maydonining ishdan chiqishga, xavoda hayot uchun havfli bo’lgan zaharli moddalarning ortib borishiga, qishloq xo’jalik maxsulotlari tarkibida inson organizmini xastalantiruvchi moddalarning ko’payishiga olib keladi.
Ikkinchi muammolardan biri sanoat chiqindilari hamma joyda havoni, daryo va ko’llarni, suv havzalarini va tuproqni ifloslantirib tirik organizm va kishilar sog’lig’iga katta zarar keltirmoqda.O’zbekiston huqumati atrof muxitni muxofaza qilishga, ekologiya normalarini tadbiq etishga yo’naltirilgan dasturni amalga oshirish va odamlarda bebaho boylik bo’lgan o’z sog’lig’ini saqlashga to’g’ri va mas’uliyatli munosabatda bo’lish, sog’lom turmush tarzini olib borish, o’z hayot faoliyatini oqilona tashkil qilish,zararli odatlardan voz kechish,sog’lom bo’lishga,jismoniy va ruhiy jihatdan uyg’un kamol topishga katta ahamiyat bermoqda.
Hozirgi kunda tabiiy muhit muhofazasi davr muammosidir. Bu muammolar ichida inson bilan tashqi muhit o’rtasidagi o’zaro munosabat juda muhim va asosiy o’rinni egallaydi.
Insonlaring ongida, tafakkurida sog’lom turmush tarzi haqida tushunchalarni shakllantirish muhim masaladir. Chunki, odamda sog’lom yashash tarzini shakllantirish uchun uning bu boradagi fikriy va ruhiy dunyoqarashini mujassamlashtirish, uning ichki manaviy olamini paydo qilish zarur. SHu ma’naviiy xolat uning tashqi muhitga bo’lgan munosabatida, kundalik turmush va hayot tarzida namoyon bo’ladi.
Ibn Sino: «Odamning salomatligi tashqi sharoit bilan chambarchas bog’langan» deganida ming bor haq edi. U 1000 yil oldin «suv va xavoning tozaligi inson organizmiga sog’liq keltiruvchi, muvozanatni ushlab turuvchi omildir, ular ifloslanganda turli kasal chaqiro’vchi sababga aylanib qoladi» degan edi. Allomaning bu fikrini isboti sifatida «Orolqum» cho’llaridan minglab tonna chang-to’zonlar, qum va zarrali tuzlarning uzoq xududlarga uchayotganligi va boshqa tumanlarni ifloslantirib, turli xil kasalliklarni ko’paytirib borayotganini aytish mumkin. Alloma atrof muxit omillari tuproq suv, xavo o’rtasida o’zaro bog’liqlik borligi to’g’risida so’z yuritib, o’zaro «ekologik birlik» g’oyasini ham ilgari surgan.
Inson tashqi atrof-muhitning turli xil sharoitlariga moslashibgina qolmay balki uni aktiv ravishda o’zgartirib o’ziga moslashtiradi xam. Bunda atrof muxitda organizm uchun nima foydali nima zararli, muhitning qanday o’zgarishlari odam uchun qulay, qandaylari esa noqulay ekanligini bilish zarur.