Gidromeliorativ qurilista tiykargi jumis turleri 2 Qurilis jumsilarin sholkemlestiriwdin tiykarlari

Qurılısta pán-texnika jetiskenlikleri

Pán-texnika jetiskenlikleri – bul miynet quralları (mashinalar, ásbap-úskeneler) hám predmetleri (materiallar, konstrukciyalar) dı jetilistiriw, aldıńġı texnologiyalardı hámde qurılıs islep shıġarıw hám miynetti shólkemlestiriwdiń jańa formaların ámelge asırıw úzliksiz procesi.

Qurılısta pán-texnika jetiskenlikleriniń miynet ónimdarlıġın asırıwġa hámde sapasın jaqsılawdı támiyinlewshi tiykarġı jónelisler tómendegiler:

1) jáne de ónimdarlı mashinalar hám mexanizmlerden paydalanıw, qurılıs islep shıġarıwın kompleks mexanizaciya-lastırıw;

2) taza, progressiv materiallar hám jeńillestirilgen konstrukciyalardı jaratıw hám olardan keń túrde paydalanıw;

3) binalar hám qurılmalardı rejelestiriw hám konstruktiv sheshimlerin jetilistiriw;

4) qurılıs islep shıġarıw texnologiyası hám onı shólkemlestiriwdi jetilistiriw, miynetti ilimiy shólkemlestiriwdi, avtomatlastırılġan basqarıw sistemasın ámelge asırıw;

5) qurılıs islep shıġarıwın rejelestiriw hám ekonomikalıq xoshametlew usılların jaqsılaw.

Qurılıs islep shıġarıwın mexanizaciyalastırıwdıń úsh basqıshı bir-birinen parıqlanadı: bir bólegin mexanizaciyalastırıw, kompleks mexanizaciyalastırıw hám avtomatlastırıw. Bir bólegin mexanizaciya­lastırıw - bul mexanizaciyalastırıwdıń sonday bir forması, bunda mashinalar járdeminde tek eń awır operaciyalar hám jumıs processleri orınlanadı. Kompleks mexaniza-ciyalastırıwda islep shıġarıw hám transport processleri hám tiykarġı kórsetkishlerge qarap óz-ara baylanısqan mashinalar hám mexanizmler kompleksi járdeminde ámelge asırıladı. Avtomatlastırıw - bul mashina islep shıġarıwınıń eń joqarġı basqıshı bolıp, bunda barlıq islep shıġarıw operaciyaları hám processleri mashinalar hám ásbap-úskeneler járdeminde ámelge asırıladı. Jumıslardı mexanizaciyalastırıwdıń ekonomikalıq jetiskenlikleri hám qurılıs shólkeminiń mexanizaciya quralları menen úskenelengenlik dárejesi tomendegi kórsetkishler menen xarakterlenedi: qurılıs hám miynettiń mexanizmler hám energiya menen támiyinlengenligi, jumıslar hám miynettiń mexanizaciyalasıw dárejesi.

Qurılıstıń mexanizm menen támiyinlengenligi (m_Q), protsent esabında, esap-sanaq jılında orınlanıp atırġan qurılıs-montaj jumıslarınıń sum esabındaġı kórsetkishi Q_y ga paydalanıp atırġan mashinalar hám mexanizmler parkı balans kórsetkishi S_m nıń qatnası menen anıqlanadı:

formuladan, anıq bir kólemdegi jumıslardı ámelge asırıwda qansha kóp mexanizaciya quralları bánd etilgen bolsa, bul kórsetkish sonsha joqarı boladı.

Miynettiń mexanizmler menen támiyinlenligi m_M, sum/adam esabında, qurılıs-montaj jumıslarında bánt bolġan bir jumısshıġa tuwrı keliwshi qurılısta paydalanıp atırġan mashinalar hám mexanizmler kórsetkishi S_m menen anıqlanadı:

bul jerde: K – jumısshılar sanı.

Qurılıstıń energiya menen támiyinlengenligi E_Q, kVt/mln. sum esabında, esap-sanaq jılında orınlanıp atırġan qurılıs-montaj jumıslarınıń mln. sum esabındaġı kórsetkishi Q_y ga islep atırġan dvigateller ulıwma quwatı R_d nıń qatnası anıqlanadı:

Miynettiń energiya menen támiyinlengenligi E_M, kVt/adam esabında, qurılıs-montaj jumıslarında bánd bolġan jumısshılardıń adam esabındaġı sanı K ga qurılıs islep shıġarıwında paydalanıp atırġan mashinalarda ornatılġan dvigatellardiń kVt esabındaġı ulıwma quwatı R_D nıń qatnası menen anıqlanadı:

Jumıslardıń mexanizaciyalastırılġanlıq dárejesi K_I.M, protsent esabında, islewshilerdiń mexanizaciyalastırılġanlıq dárejesin belgileydi hám natural kórsetkishlerde ólshenetuġın jumıslardıń ulıwma kólemi V_u ġa mexanizaciyalastırılġan usılda orınlanatuġın jumıslar V_M nıń qatnası sıpatında anıqlanadı:

Miynettiń mexanizaciyalastırılġanlıq dárejesi k_MM, protsent esabında, miynet procesinde bánt bolġan islewshilerdiń ulıwma sanına yaki processdegi miynettiń ulıwma sanına T_U ġa mexanizaciyalastırılġan jumıslarda bánt bolġan islewshiler sanı yaki mexanizaciyalastırılġan operaciyalar miynet sarpı T_mex nıń qatnası sıpatında anıqlanadı:

Qurılıs islep shıġarıwında miynet ónimdarlıġı degende, bir islewshi belgili waqıt birliginde islep shıġaratuġın ónim muġdarı yaki bir islewshi ónim birligin islep shıġarıwġa sarplaytuġın waqıt muġdarı túsiniledi. Qurılıs islep shıġarıwında miynet ónimdarlıġı, miynet sarpı hám islep shıġarılġan ónim muġdarı menen ólshenedi. Miynet sarpı – bul sapalı islep shıġarılġan ónim birligine salıstırġanda miynet sarpı (1 m³ beton salıstırġanda adam-kún, 1 m³ gruntqa salıstırġanda adam-kún hám t.b.). Islep shıġarılġan ónim muġdarı yaki ónim islewi –miynet sarpına keri shama. Bul korsetkish bir isshi waqıt birliginde islep shıġarılġan sapalı ónim muġdarı menen anıqlanadı.

Qurılıs islep shıġarıw texnologiyasın jánede jetilistiriw tarawındaġı texnika siyasatınıń bas jónelisleri tómendegiler:

1. 
   tiykarġı qurılıs procesin kompleks mexanizaciyalastırıw, avtomatlastırılġan basqarıwġa ótiw;
   
2. 
   qurılıs islep shıġarıwın ilajı barınsha tolıq; sanaatlastırıw hám qurılıstıń úzliksiz jumıs usıllarınan keń paydalanıw;
   
3. 
   kishi mexanizaciya qurallarınan keń paydalanıw jolı menen qolda orınlanatuġın jumıslardıń mexanizaciyalastırılġanlıq dárejesin asırıw;
   

4) tiykarġı qurılmalar hám járdemshi obyektler konstrukciyalarınıń texnologiyaġa tiykarlanġanlıq dárejesin asırıw.

Texnika jetiskenlikleriniń rawajlanıwı qurılıstı shólkem-lestiriw hám onı basqarıw sistemasın jetilistiriwge kómeklesedi.