Хфх лек Хосилбеков

Hayvonlarning harakatini cheklash. 
Chorva mollari harakatini cheklovchi usul va 
uslublar juda ko’p. Ularning harakati no’xta va arqon bilan to’xtatiladi. Hozirda veterinariya 
amaliyotida hayvonlar harakatini cheklashda har xil bexush qiluvchi vositalardan foydalaniladi. 
Bularning hammasi hayvonlarga xizmat ko’rsatish va davolash ishlarini qulay va xavfsiz 
o’tkazilishini ta’minlaydi. 
Yirik shoxli mol veterinar mutaxassis oldiga no’xta solib yoki shoxi va burun atrofi yoki 
bo’yin va burun atrofidan bog’lab olib kelinadi. Hayvonlarga xizmat ko’rsatish vaqtida ular 
xarakatini shoxidan cheklash mumkin, ya’ni hayvon bo’ynining chap yoki o’ng tomonida turgan 
holda,  ikki  qo’l  bilan  shoxlarining  uchlarini  bo’sh  qoldirmay  ushlanadi.  Bo’yniga  yaqin  qo’l 
tirsagi 
bilan  bo’yniga  bosiladi  hamda  hayvonning  yelka  va  kurak  atrofiga,  odam  butun  og’irligini 
tashlab 
bosadi. 
6.42-rasm. Yirik shoxli asov mollarga xizmat ko’rsatishda xavfsizlikni ta’minlash usullari 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

109 
Xizmat ko’rsatuvchi xodimlarning mehnatini yengillashtirish maqsadida, hayvonlarning 
harakati  burun  qaychilari  yordamida  cheklanadi.  Bir  odam  hayvonni  shoxidan  ushlaydi, 
ikkinchisi 
esa molning burniga burun kaychisini siqib o’rnatadi. 
Qo’y va echkilarga ommaviy veterinariya xizmatlarini ko’rsatish yoki bonitirovka 
o’tkazishda ularni xonalardan chiqish vaqtida darvoza oldida ushlanadi. Ayrim hollarda 
vaqtinchalik  qo’ralar  tashkil  qilinadi.  Qo’y  va  echkilarni  yo’naltiruvchi  yo’lakka  (ajratash 
uzunligi 
6-8 m, eni 0,6-0,7 m) kiritib yuboriladi. Ish uchun shu yerni o’zida uzunligi 1-1,5 m, eni 0,6-0,7 
m, 
balandligi  0,7-0,8  m  bo’lgan  stol  va  ikkita  qo’zg’aluvchi  zina  o’rnatiladi.  Bir  zinadan  qo’ylar 
stolga 
chiqadi,  ishchilar  ularni  ushlab  turadilar, zootexnik  yoki  veterinar tekshiruvidan  keyin  ikkinchi 
zina 
orqali stoldan tushadilar. 
6.43-rasm. Echki va qo’ylarni harakatini cheklash usullari 
Echki va qo’ylar yotgan holda oyoqlari juft qilib bog’lanadi, so’ng kerakli holda yoniga yoki 
orqasiga  yotqiziladi.  Taka  va  qo’chqorlarni  (boshidan)  mahkam  ushlash  kerak,  aks  holda  ular 
shoxi 
va peshonasi bilan qattiq zarba berishlari mumkin. 
6.44-rasm. Otlarni harakatini cheklash usullari 
110 
Otlarni tekshiruvdan o’tkazishga no’xta yoki qayish yugan olib kirgan holda harakatini 
to’xtatuvchi vositalardan foydalanadilar. 
Otlar tishlashi va tepishi mumkin. Orqa sonlari bilan uradigan otlar o’ta xavfli hisoblanadi. 
Shuning uchun otlar oldiga xavfsizlik qoidalariga rioya qilmasdan yaqinlashib bo’lmaydi. Agar 
otlar  yaylovda  o’tlab  yurgan  bo’lsa,  ularni  o’ziga  jalb  qilish  uchun  chaqirish  kerak.  Otlarni 
oldiga 
to’g’ri kelish yaxshi emas, ularning yelka tomonidan birmuncha qiyalab bormoq lozim. 
Orqa soni va oyoqlari bilan uradigan otlarni qochirishda harakatini cheklovchi vosita VD 
konstruktsiyasidan foydalanib qochirish shlemi kiygiziladi 
Cho’chqalarning harakati kataklarda bo’sh holda, cho’chqa bolalarini esa maxsus 
kataklarda cheklanadi. Ommaviy veterinariya chora-tadbirlarini ko’rishda yoki cho’chqalarni 
saralashda, ularni maxsus ajratish xonalarida guro’h-guro’h qilib cheklash usuli ishlatiladi. 
Cho’chqalarni harakatdan cheklash ularni har xil usullar yoki sun’iy og’riqlarni hosil qilish 
bilan amalga oshiriladi. Zarur paytda cho’chqalar yiqitiladi. Birmuncha xavfsiz usullardan: 
Korshunov, Andreyev, Xaake va Peregudov yiqitish usullaridir. 
a) b) c) d) 
6.45-rasm. Cho’chqalar harakatini cheklash usullari 
a-tepa jag’ qisich orqali; b-burama yordamida; c-ustun yonida; 
d-sirpanchiq halqa bilan tepa jag’idan blokdan o’tkazib cheklash. 
Hayvonni bo’shatish uchun o’ng qo’lni bir tortish bilan uchi bo’sh turgan tasma tuguni 
ochiladi  va  navbati  bilan  oldingi  tugun,  keyin  yo’l  qayishi  yechiladi.  Agar  ot  bir  vaqtni  o’zida 
oldi 
va orqa oyoqlari bilan ursa, bo’ysundiradigan no’xta ishlatiladi . 
Teri ostiga ma’lum miqdorda og’riqni qoldiruvchi moddani yuborish (ditilin preparatini) 
bilan umuman harakatdan to’xtatiladi. 
Ditilin hayvonni nafas olishiga ta’sir qilmaydi, 4-6 min. inyeksiyadan so’ng skelet 
muskullari  bo’shashishiga  va  hayvonni  harakatsizlanishiga  olib  keladi.  Ditilin  teri  ostiga  1  kg 
tirik 
vazni hisobidan yuboriladi. Vaqtinchalik harakatsizlantiruvchi bu preparat xayvonlarga faqat 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

mutaxassisning ruxsati bilan qo’llaniladi.