Хфх лек Хосилбеков

6.2. Xavfsizlikni ta’minlash vositalari 
Har qanday ishlab chiqarish sohasida etkazib beriladigan barcha turdagi mashina, agregat, 
mexanizm va uskunalar baxtsiz hodisalarning oldini oladigan zamonaviy himoya vositalari bilan 
jihozlanadi. Ishlab chiqarish jarayonida, uskuna va mashinalarga xizmat ko’rsatishda mehnat 
xavfsizlik quyidagi vositalar yordamida amalga oshiriladi: 
• - to’siq; 
• - tormoz, 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

• - blokirovka; 
• - saqlash uskunalari; 
• -signalizatsiya; 
• -shaxsiy himoyalanish vositalari 
To’siq vositalari
. Xavfli hududlarni himoyalash uchun oddiy, ishonchli va arzon to’siq 
uskunalar  keng  qo’lllaniladi.  To’siqlar  doimiy  yoki  vaqtinchalik  bo’lishi  mumkin.  Masalan, 
traktor 
orqa  ko’prigining  tasmali  uzatmalar  qutisining  korpuslari  doimiy  to’suvchi  uskunalardir. 
Doimiy 
to’siqlarning  afzalligi  shundaki,  agregat  ishlayotganda  ishchi  xavfli  hududga  kira  olmaydi. 
Doimiy 
to’siqlar  siljuvchan  va  qo’zgalmas  bo’ladi.  Siljuvchan  to’siqlarni  olib  qo’yish  yoki  chekkaga 
surib 
qo’yish mumkin. Vaqtinchalik to’siqlar korxona, sex, hudud hududdagi ishlarni bajarish vaqtida 
ishlatiladi.  Ularga  misol  sifatida  muhofaza  ekranlari,  metall 
щ
itlar,  parda  va  boshqalarni 
keltirish 
mumkin. Sexda payvandlash ishlarini bajarishda atrofdagilarni elektr yoyning ravshan sho’lasi 
ta’siridan  muhofaza  qilishda,  qurilish  maydonchalari,  xandaqlarni  to’sishda,  boshqa  yer 
ishlarini 
bajarishda vaqtinchalik to’siqlar ishlatiladi. Himoya to’siqlari panjara to’rlardan iborat. Agar 
mexanizm ishini ko’z bilan kuzatib turish zarur bo’lsa, bunday hollarda to’siq shaffof material 
(organik shisha, selluloid va boshq,) dan tayyorlanadi. Bundan tashqari mexanizm va 
mashinalarning harakatlanuvchi uzatmalarida yechiluvchan himoya to’siqlardan ham keng 
foydalanadilar. 
75 
6.1-rasm. Himoya to’siqlari turlari 
a) doimiy yoppasiga to’siq ; b) metall to’rli yechiluvchan to’siq