Хфх лек Хосилбеков

4.4. Ishlab chiqarishda xonalarni isitish va havosini 
almashtirish 
Ishlab chiqarish binolari va texnika vositalari kabinalarida mikroiqlimni ta’minlovchi 
elementlarni omillari qo’shimcha uskuna va vositalar yordamida amalga oshiriladi. Ishchi 
hududdagi  temperaturani  me’yor  darajasiga  etkazish  –  yilning  sovuq  paytlarida  isitish 
uskunalari 
kalarefir va ventilyator, batareyalarga bug’ni bosim ostida haydab berish, yoqish pechlari va 
individual  isitish  uskunalri  yordamida  amalga  oshiriladi  va  aksincha  yilning  issiq  paytlarida 
ishchi 
hududda 
havoni 
sovitish 
maqsadida, 
qo’shimcha 
sovitilgan 
havo 
markazlashgan 
shamollatgichlar 
yordamida va individual shamollatgichlar yordamida amalga oshiriladi. 
ГОСТ
 12.1.005-86 talablariga asosan ish joylarida me’yor darajasidagi sharoitlarni yaratish 
uchun isitish jarayonidan keng foydalanadilar. Ish joylarini isitish mahalliy yoki markazlashgan 
holda bo’lishi mumkin. Qishloq xo’jaligida mahalliy isitish tizimi asosan qishloq xo’jaligi 
texnikalarini kabinalarini isitish uchun va ishlab chiqarishdan uzoq bo’lgan maydoni 500m
2 
dan 
ko’p bo’lmagan binolarni isitish uchun qo’llaniladi. Boshqa hollarda markazlashgan isitish 
tizimidan foydalanadilar. 
Issiqlikni etkazuvchi vosita sifatida suv, bug’, yoki havo ishlatilishi mumkin. Ma’lumki suv 
va bug’ maxsus bug’ qozonlari yordamida va muhitni quvurlar yoki radiatorlar orqali isitiladi. 
2 
1 
49 
Havoni qizdirish esa kaloriferlarda, issiq suv, bug’ va elektr toki yordamida amalga oshiriladi. 
Mehnat  muhofazasi  talablaridan  kelib  chiqqan  holda  binolarni  isitish  mavsumi  davomida 
binoning 
barcha joylarida havoni isitilishi teng va bir me’yorda bo’lishi, yong’in va portlash xavfidan xoli 
bo’lishi, ta’mirlashda va foydalanishda qulaylik talablariga javob berishi kerak. 
Qishloq xo’jaligi texnikalari kabinalarini isitish uchun havo yordamida isitish tizimi keng 
qo’llaniladi. 
4.7-rasm. Kabinani isitish sxemasi 4.8-rasm. Kabinani shamollatish va isitish sxemasi 
1–radiator; 2–quvur; 3–rostlovchi 1-havo haydagich; 2-quvurlar; 3 va 8–to’siqlar; 
to’siq; 4 – kabina; 5 – havo haydagich 4–isitish tizim krani; 5–isitish radiatori; 
6-kabina; 7–jalyuz; 9 va 10-havo haydagich. 
Bajariladigan barcha ish turlarini samaradorlik ko’rsatkichlari asosan issiqlik balansining 
ta’minlanganligiga bog’liqdir. Issiqlik balansi quyidagi ko’rsatkichlar asosida baholanadi 
T= T
o
+ T
k
+T
n
+T
b
+T
h 
T
o 
- kiyimning issiqlik o’tkazuvchanligi; 
T
k 
- tana atrofidagi konvetsiya; 
T
n 
- atrof – yuzalarga nurlanish; 
T
b 
- tanadan chiqayotgan namlikni bug’lanishi; 
T
h 
- nafas olayotgan havoni isitish. 
Havoning nisbiy namligi va tozaligi markazlashgan havo almashtirgichlar (ventilyatsiya) 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

tizimi yordamida amalga oshiriladi va havoning harakatlanish usuliga ko’ra tabiiy va mexanik 
shamollatishlar  bo’ladi.  Tabiiy  shamollatishda  xonaga  havo  tabiiy  kuchlar  -  gravitatsion