Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

Касаллик келтириб чиқарувчи фитогельминтлар.
Тадқиқотлар давомида мазкур 
экологик гуруҳга мансуб 17 тур фитонематодалар аниқланиб, жами аниқланган 
фитонематодаларнинг 17,3 % ини ташкил этди. Касаллик келтириб чиқарувчи фитогельминтлар 
орасида 
Bitylenchus dubius, Quinisulcius capitatus, Helicotylenchus dihystera, H. erythrinae, 
Pratylenchus pratensis, Mеloidogyne incognita, M. javanica, Paratylenchus hamatus, Ditylenchus 
dipsaci
турлари ўсимликнинг илдиз системаси ва илдиз атрофидаги тупроқда кўп сонда, 
Xiphinema basiri, X. elongatum, Rotylenchus goodeyi 
турлари эса кам сонда учраганлиги қайд 
этилди.
Анор ўсимлиги илдизи ва илдиз атрофида тарқалган фитонематодалар, уларнинг турлар 
таркиби, тарқалиши, паразит турлари ва уларнинг зарари, шунингдек мазкур зараркунандаларга 
қарши курашиш ишларини тўғри, илмий асосда ташкил этиш катта илмий ва амалий аҳамиятга 
эга.
Адабиѐтлар 
1. Исмоилов Қ. Анор билан даволаниш. Тошкент, ―Адабиѐт учқунлари‖. 2014. 95 б. 
2. Парамонов А.А. Опыт экологической классификации фитонематод // Тр. 
ГЕЛАН СССР. 1952.Т. 6. С. 338-369. 
3. Парамонов А.А. Основы фитогельминтологии. Т. 1. М.: Наука, 1962. 480 с. 

---

68 
СУРХОНДАРЁ ВИЛОЯТИ ҲУДУДИДА ТАРҚАЛГАН ЛОЧИНСИМОНЛАР 
(
FALCONIFORMES
) ТУРКУМИГА КИРУВЧИ НОЁБ ҚУШЛАР ВА УЛАРНИ 
МУҲОФАЗА ҚИЛИШ МАСАЛАЛАРИ 
Бекмуродов А.С., Арамова Г.О, Шониѐзова М.Б. 
Термиз давлат университети
Ҳайвонлар ватанимиз табиатининг асосий таркибий қисмларидан бири бўлиб, биологик 
ресурслар орасида жуда катта ўрин тутади. Чунки улар инсонлар ҳаѐтида муҳим аҳамиятга эга. 
Шу сабабли ҳайвонларни кўз қорачиғимиздек асраб-авайлашимиз шарт ва бу ҳар бир инсон 
олдидаги муҳим вазифалардан биридир. Зеро, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 
XII-боб, 55-моддасида эса ―Ер, ер ости бойликлари, сув, ўсимлик ва ҳайвонот дунѐси ҳамда 
бошқа табиий заҳиралар умуммиллий бойликдир, улардан оқилона фойдаланиш зарур ва улар 
давлат муҳофазасидадир‖ деб таъкидланган [1].
Сурхондарѐ вилояти ҳудудида жуда кўп ҳайвон турлари учраб, уларнинг айримлари турли 
таъсирлар натижасида ареали торайиб, сони камайиб бораѐтган, бир сўз билан айтганда ―ноѐб 
ҳайвон‖ мақомини олаѐтган турлардир. Қуйида вилоят ҳудудида учровчи Лочинсимонлар 
(
Falconiformes
) туркумига кирувчи ноѐб қуш турлари, уларнинг камѐблик даражаси, чекловчи 
факторлар, муҳофаза қилиш масалари бўйича маълумотлар берилган.
Сувқийғир
табиатан камѐб қуш тури бўлиб, вилоят ҳудудида текисликлардаги ва тоғ 
этакларидаги суви тиниқ ҳавзаларда қишлаш ва учиб ўтиш даврида учрайди. Сув режимининг 
ўзгариши оқибатида яшаш жойларининг емирилиши, электр узатиш тизимларида уларнинг 
кўплаб нобуд бўлиши уларнинг сони кескин камайиб кетишига сабаб бўлган.