|
Global isish
Havoning ifloslanishi iqlim o'zgarishiga olib keladi va issiqxona ta'sirini keltirib chiqaradi. Birinchi ta'sir erni issiq qilishdir. Yer yuzasining harorati quyosh energiyasining tushishi va yerning kosmosga tarqaladigan issiqlik muvozanati natijasida hosil bo'ladi. Issiqxona effekti paydo bo'lganda, CO2, CFCs, Metall va N2O ko'p miqdorda mavjud. Shundan CO2 55% ni tashkil qiladi. Shundan so'ng, CFC'lar taxminan 24% ni tashkil qiladi, lekin CO2 ga qaraganda yuqori issiqxona ta'siriga ega (1 molekula CFC CO12.000 ning 2 XNUMX molekulasi bilan bir xil ta'sirga ega).
Issiqxona effekti ortida havoning ifloslanishi ozon qatlamini yo'q qilish globaldir. Ozon kuchli ko'z va nafas olish yo'llarini tirnash xususiyati beruvchi va stratosferadagi fotokimyoviy tutunning asosiy tarkibiy qismidir. Qisqa to'lqin uzunligi < 0,28 m ni yutishning ajoyib qobiliyatiga ega. Ozon bo'lmasa, ultrabinafsha nurlar erga kirib, kontakt reaktsiyalarini keltirib chiqaradi. Inson salomatligi, hayvonlar va o'simliklar uchun zararli.
Bundan tashqari, yuqori balandlikdagi samolyotlar YO'Q gaz ishlab chiqaradi, bu ham ozon qatlamini yo'q qilishga yordam beradi. Ammo CFC bilan solishtirganda kichik foiz bilan bitta NO molekulasi faqat bitta ozon molekulasini shuyr qila oladi. Yo'q qilish mexanizmi diagrammada ko'rsatilgan:
NO + O3 => NO2 + O2
Bundan tashqari, gazsimon xlor qishda barqaror, bahorda quyoshli bo'ladi. Komponentlar fotokatalizlanadi va xlor atomi ajralib chiqadi. Ozon qatlamining sezilarli darajada qisqarishiga olib keladi va ozon qatlamida teshik paydo bo'ladi. Janubiy Afrika, Chili, Argentinada ozon qatlamining yemirilishi bu yerdagi odamlarning ko‘plab teri va ko‘z kasalliklarini keltirib chiqardi.
Kislota yomg'iriga sabab bo'ladi
Kislota yomg'irining asosiy sababi oltingugurt, kislorod, uchdan ikki qismini va azot oksidi taxminan uchdan bir qismini tashkil qiladi. Chunki bularning barchasi sulfat kislota va nitrat kislota hosil qilish uchun suvda oson eriydigan gazlardir. Shamol bu kislota zarralarini yerga olib boradi. Turli darajalarda kislotali yomg'ir ekinlarni yo'q qiladi, odamlar, hayvonlar va suv jonzotlarining hayotiga ta'sir qiladi. Bundan tashqari, kislotali yomg'ir qurilish ishlarini, zanglagan ko'priklarni, yodgorliklarni...
Troposferada balandlik qanchalik baland bo'lsa, harorat shunchalik past bo'lsa, havo qalinroq bo'ladi. Aksincha, yuqorida issiqroq va engilroq gaz mavjud bo'lganda, havo harorati shunchalik yuqori bo'ladi. Bu vodiyda tungi vaqtda tez-tez uchraydigan issiqlik inversiyasi hodisasi. Yozda bunday hodisa yo'q, lekin bir xil energiya bilan u erni isitadi. Ammo qishda qor yog'ishi yoki kondensatsiya bor, bu ko'p kunlar davom etadi. Ifloslantiruvchi moddalar kontsentratsiyasini oshirish nafas olish kasalliklari bilan og'rigan odamlar uchun noqulaylik va katta xavf tug'diradi.
Jigarrang bulut hodisasi
Olimlar Janubiy Osiyoning katta hududini qamrab olgan ifloslangan gaz qatlamini aniqladilar. Va u Osiyo jigarrang buluti deb ataladi. Afg'onistonning janubi-g'arbiy qismidan Shri-Lanka janubi-sharqiga qadar minglab kilometrga cho'zilgan qalinligi 3 km bo'lgan gaz qatlami. Bu gazda juda ko'p chang, kul, kuyikish va ba'zi zararli kislotalar mavjud. Yorug'likning Yerga etib borishiga to'sqinlik qiladigan bulutlarning bu qatlami taxminan 10-15% ga kamayadi. Yer sovuq, suv sovuq, lekin atmosfera issiq. Tarkibida kislota boʻlgan bu bulut qatlami ham kislotali yomgʻir yogʻishiga sabab boʻlib, odamlarning qishloq xoʻjaligi unumdorligini pasaytiradi.
Misol uchun, Osiyo jigarrang kalamush Hindistonda qishki guruch hosilini 10% ga kamaytirishi mumkin. Jigarrang bulutlar ham nafas olish kasalliklarini kuchaytiradi va ko'plab o'limga sabab bo'ladi. Bundan tashqari, tashvish jigarrang bulutlar tufayli globaldir. Er atrofida harakat qilish qobiliyatiga ega bo'lgan issiqxona gazlari kabi engil gazlardan farqli o'laroq, bugungi chang bulutlari ham qobiliyatga ega. Prognozlarga ko'ra, jigarrang bulutlar 1 hafta ichida dunyoning yarmini aylanib chiqishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
