Х. Т. Турсунов, Т. У. Рахимова


-расм. Ўрмонларнинг кесилиши(45)



Download 2,25 Mb.
Pdf ko'rish
bet65/86
Sana12.04.2022
Hajmi2,25 Mb.
#546370
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   86
Bog'liq
Ekologiya kitob

34-расм. Ўрмонларнинг кесилиши(45) 
Ҳозирги вақтда ўрмонлар майдонининг кескин қисқариш жараёнлари 
давом этмоқда. Сайёрамизнинг «ўпкаси» ҳисобланган тропик ўрмонлар 
минутига 15-20 гектардан кесилмоқда. Бу жараёнлар биосферадаги барқарор 
мувозанат ҳолатини издан чиқариб, экологик халокат хавфини кучайтириши 
мумкин. Янги ерларни ўзлаштириш, атроф муҳитнинг ифлосланиши оқибатида 
ўнлаб ўсимлик
турлари йўқолмоқда.
Ҳайвонлар
биомассаси тирик мавжудотлар биомассасининг 2 фоизини 
ташкил қилишга қарамасдан улар биосферадаги модда алмашинуви, бошқа 
турли жараёнларда муҳим рол ўйнайди. Биосферадаги ҳайвон турларининг 
аниқланган сони 1,5 млн.дан ошади. Содда ҳайвонлар тупроқ ҳосил бўлишда 
муҳим рол ўйнайди. Ҳайвонлар ўсимликлар ҳаётига ҳам катта таъсир кўрсатади.
Ҳайвонлар 
консумент(гетеротроф) 
организм 
сифатида 
биосферада 
моддаларнинг айланма ҳаракатида ўзининг
экологик аҳамиятига эга. Инсон 
учун ҳайвонлар озиқ маҳсули, хом ашё манбаи, уй ҳайвонлари зотларини 
яхшилаш ва эстетик завқ манбаидир. 
Ҳайвонларнинг 1 млн.дан ортиқ тури хашоратларга тўғри келади.
Хашоратлар ўсимликларни чанглайди, қушлар, бошқа умуртқали 
ҳайвонлар учун озуқа манбаидир. Ер юзидаги ҳайвонлар биомассасининг 95 
фоиздан ортиғи умуртқасизларга тўғри келади. Умуртқали ҳайвонлар ичида суг 
эмизувчилар, қушлар, балиқлар, судралиб юрувчилар энг катта аҳамиятга 
эгадир. 


86 
35-расм. Сут эмизувчилар. 36-расм. Океан сут эмизувчилари 
Дунё океанида ҳайвонлар биомассаси ўсимликлар биомассасидан 
каттадир. 
Ер юзида инсон учун зарарли бўлган йиртқичлар, турли касаллик 
тарқатувчи ҳайвонлар, экинларнинг зараркунандалари ҳам мавжуддир. 
Инсоннинг бевосита таъсири натижасида охирги икки юз йил ичида 300 дан 
ортиқ сут эмизувчилар ва қушлар турлари йўқ қилинган. Ўрмонларнинг 
кесилиши, ерларнинг ўзлаштирилиши, ҳаёт муҳитининг ифлосланиши орқали 
инсон катта миқёсда ҳайвонот дунёсига билвосита таъсир кўрсатади. Ер 
юзидаги ҳамма биологик турлар керакли ва улар ўзига хос экологик маконни 
эгаллайдилар. 
Ҳар қандай жонзотга раҳмли ва мурувватли бўлиш савоб амаллардан 
ҳисобланади. Ҳайвонларга азоб бериш, уларни уриштириш орқали кўнгилочар 
томошалар уюштириш исломда қатъиян ман қилинади. Ҳайвонларни тор, 
қоронғу хоналарда боқиш қораланади. Ҳайвонларни сўйиш фақат «ҳалол» йўл 
билан, уларга ортиқча азият етказмасдан амалга оширилиши лозимлиги 
таъкидланади. Аллоҳ барча жонзотларнинг яратувчиси ва уларни бирдек 
севиши Қуръони Карим оятларида баён этилган:

Download 2,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish