G. Q. Hasanova, Z. B. Jalilov

Mavzuni takrorlash va mustahkamlash uchun savollar hamda topshiriqlar:

1. 
   Ta’lim mazmuni tushunchasiga izoh bering.
   
2. 
   Mutaxassislik fanlar mazmunini taanlashning yetakchi g’oyalarini izohlang.
   
3. 
   Ta’lim mazmunining barcha elementlari barcha bosqichlarda jamiyat, fan, madaniyat va shaxs rivojlanishi talablariga mos bo‘lishi tamoyilini tushuntiring.
   
4. 
   Ta’limning yagona mazmunli va protsessual tomoni tamoyili nimani anglatadi.
   
5. 
   Tizimli yondasshuv tamoyili nima?
   
6. 
   Mutaxassislik fanlari mazmunini insonparvarlashtirishga ta’rif bering.
   
7. 
   Mutaxassislik fanlar mazmunini tanlab olish qaysi mezonlar asosida amalga oshiriladi?
   
8. 
   Ta’lim mazmunining ta’lim oluvchilaarning yoshlari
   

imkoniyatlariga mosligi tamoyili
4-MAVZU. MUTAXASSISLIK FAN O‘QITUVCHISINING O‘QUV MEYORIY

HUJJATLARI VA DAVLAT TALIM STANDARTI

Tayanch iboralar: me’yoriy hujjatlar, davlat ta’lim standarti, malaka talablari, bilim, ko’nikma, malaka, o’quv reja, fan dasturi, darslik, o'quv uslubiy majmua.
4.1. Mutaxassislik fan o‘qituvchisining o‘quv meyoriy hujjatlari
Mutaxassislik fanlari o'qituvchisining o'quv meyoriy hujjatlariga davlat ta’lim standarti, malaka talablari, o’quv reja, ishchi o’quv reja, fanning o’quv dasturi, fanning ishchi o'quv dasturi, o'qituvchining fanga doir taqvimiy- mavzuiy rejasi, ma’ruza va amaliy mashg'ulotlar ishlanmasi, darslik, o'quv uslubiy majmua kabilar kiradi.
Malaka talablari — uzluksiz taʼlim tegishli bosqichi bitiruvchisining umumiy bilim va kasb tayyorgarligi darajasiga qoʼyiladigan talablar.
5111800 - Maktabgacha ta'lim bakalavriat ta'lim yo‘nalishinnng malaka talablari tarkibi:

1. 
   5111800 - Maktabgacha ta'lim bakalaviriat ta'lim
   

yo‘nalishining umumiy tasnifi

2. 
   5111800 - Maktabgacha ta'lim bakalavriat ta'lim yo‘nalishi bo‘yicha bakalavrlarnnig tayyorgarlik darajasiga qo‘yiladigan umumiy talablar 3. 5111800 - Maktabgacha ta'lim bakalavriat ta'lim yo‘nalishi o‘quv rejasi fan dasturlari mazmuniga qo‘yiladigan umumiy talablar
   

Malaka talabning asosiy foydalanuvchilari:

• 
  mazkur ta'lim yo‘nalish bo‘yicha fan, texnika va ijtimoiy soha yutuqlarini hisobga olgan holda o‘quv reja va fan dasturlarini sifatli ishlab chiqish, samarali amalga oshirish va yangilash uchun mas'ul
  

oliy ta'lim muassasalarining professor - o‘qituvchilari;

• 
  ta'lim yo‘nalishining o‘quv reja va fan dasturlarini o‘zlashtirish bo‘yicha o‘quv-tarbiya faoliyatini samarali amalga oshiruvchi barcha xodimlari va talabalari;
  
• 
  o‘z vakolat doirasida bitiruvchilariing tayyorgarlik darajasiga javob beradigan oliy ta'lim muassasalarining boshqaruv xodimlari (rektor, prorektorlar, o‘quv bo‘limi boshlig‘i, dekanlar va kafedra mudirlari);
  
• 
  bitiruvchilarning tayyorgarlik darajasini baholashni amalga oshiruvchi Davlat attestasiya va imtihon komissiyalari;
  
• 
  oliy ta'lim muassasasini moliyalashtirishni ta'minlovchi organlar;
  
• 
  oliy ta'lim tizimini akkreditasiya va sifatini nazorat qiluvchi vakolatli Davlat organlari;
  
• 
  ta'lim yo‘nalishi(tarkibi)ning bakalavriat ta'lim yo‘nalishlaridan birini ixtiyoriy tanlash huquqiga ega bo‘lgan abiturientlar va boshqa manfaatdorlar.
  

5111800 — Maktabgacha ta'lim io‘nalishi bo‘yncha bakalavrlar kasbiy faoliyatining sohalari:
5111800 - Maktabgacha ta'lim bakalavnriag ta'lim yo‘nalishi umumiy o‘rta ta'lim maktablari, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta'limi muassasalari uchun bakalavriat ta'lim yo‘nalishi bo‘yicha pedagogik kadr jarayonida foydalaniladigan fanlar, pedagogik faoliyat vositalari, usullari, metodlari;
O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi va tarmoq ilmiy- tadqiqot institutlarida hamda mustaqil tadqiqotchi sifatida ilmiy- pedagogik tadqiqot ishlari bilan shug‘ullanish; ommaviy axborot vositalari, davlat boshqaruvi organlari, boshqa davlat va nodavlat muassasalarida kasbiy faoliyat yuritish kabi kompleks masalalar majmuasini qamrab oladi.
5111800 - Maktabgacha ta'lim bakalavriag ta'lim yo‘ialishi bo‘yicha bakalavrlar kasbiy faoliyatining ob'ektlari:

• 
  ta'lim jarayoni; o‘qitishning pedagogik texnologiyalari va metodlari;
  
• 
  ta'limning nazariy masalalari; o‘qitish metodikasi;
  
• 
  loyihalashtirish asosida o‘quv jarayonini boshqarish texnologiyalari, ma'ruza, amaliy va laboratoriya mashg‘ulotlarini loyihalashtirish va tashkil etish jarayoni, shaxsiy va kasbiy axborot maydonini shakllantirish jarayoni, maktabdan tashqari ta'lim muassasapari ta'lim-tarbiya jarayoni; ta'lim sohasidagi muammolar va ularning yechimlarini topishni tashkil etish jarayoni; ta'limni boshqarish va pedagogik jarayonni tashkil etish;
  
• 
  mos ixtisoslik bo‘yicha ilmiy-tadqiqot jarayonlari ma'naviy- ma'rifiy targ‘ibot ishlari jarayonlari.
  

5111800 - Maktabgacha ta'lim bakalavrnat ta'lim yo‘nalishi bo‘yncha bakalavrlarning kasbiy faoliyati kuyidagnlarnn qamrab oladn:

• 
  maktabgacha, maktabdan tashqari ta'lim muassasalarida, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta'lim tizimida maktabgacha ta'lim va mutaxassislik fanlaridan dars berish;
  
• 
  ta'lim tizimida kabinet mudiri, metodist, laborant va unga tenglashtirilgan lavozimlarda ishlash;
  
• 
  ijtimoiy-gumanitar yo‘nalishidagi ilmiy-tadqiqot
  

tashkilotlarida kichik ilmiy xodim bo‘lib ishlash;

• 
  maktabgacha va xalq ta'limi bo‘limlari va ularning vakolatli organlarida, turli tadbirkorlik sub'ektlarida, nodavlat notijorat va jamoat tashkilotlarida hamda boshqa muassasalarda ishlash;
  
• 
  mahalliy o‘z-o‘zini boshqarish organlari hamda joylardagi ma'naviyat va ma'rifat markazlarida shilash;
  
• 
  ishlab chiqarish sohalarida, kasbiy ta'lim pedagogikasi va texnologiyasi, o‘qitshining didaktik vositalariini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish.
  

5111800 — Maktabgacha ta'lim bakalavriat ta'lim yo‘nalishi bo‘yicha bakalavrlar kasbiy faoliyatlarining turlari
•pedagogik;

• 
  ilmiy-tadqiqot;
  

•ma'naviy-ma'rifiy;

• 
  tashkiliy-boshqaruv;
  

Ta'lim yo‘nalishi yo‘nalishlari bo‘yicha tayyorlangan bakalavrlar kasbiy faoliyatlarining muayyan turlari ta'lim jarayonining manfaatdor ishtirokchilari bilan hamkorlikda oliy ta'lim muassasasi tomonidan aniqlanadi.
Ta'lim yo‘nalishi bakalavrlarning kasbiy moslashuv imkoniyatlari:
Bitiruvchilar kasbiy qayta tayyorlashdan o‘tgandan keyin oliy, umumiy o‘rta ta'lim, o‘rta maxsus va kasb-hunar ta'lim muassasalarida ta'limning vakolatli boshqaruv organlari tomonidan aniqlanadigan turdosh (sohaga mos) fanlarni o‘qitish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Ta'limni davom ettirish nmkoniyatlari:
5111800 — Maktabgacha ta'lim bakalavriat ta'lim yo‘palishi bo‘yicha bakalavr 5A111801 - Ta'lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi (maktabgacha ta'lim) magistratura mutaxassisligi bo‘yicha ikki yilda kam bo‘lmagan muddatda o‘qishni davom ettirishi mumkin.
Shuningdek, o‘rnatilgan tartnbda mustaqil tadqiqotchilik asosida ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borishi mumkin.
5111800 -Maktabgacha ta'lim bakalavriat ta'lim yo‘nalishi bo‘yicha bakalavrlarning tayyorgarlik darajasiga qo‘ynladigan umumiy talablar
Bakalavrlarnnng tayyorgarlik darajasnga qo‘yiladigan umumiy talablar:
-maktabgacha ta'lim muassasalarida xodimlarning g’oyaviy nazariy darajasini va ish malakasi, kasb mahoratini oshirish uchun zarur sharoitlar yaratish;
-maktabgacha ta'lim tizimi faoliyatini mamlakatimizning
ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollari, jamiyat ehtiyojlari, ilmiytadqiqot natijalarini, fanning zamonaviy yutuqlarini inobagga olgan xolda muvofiq yo‘lga qo‘yish;
-sifatli kadrlar tayyorlash tizimini rivojlantirish;
-dunyoqarash bilan bog‘liq tizimli bilimlarga ega bo‘lishi; gumanitar va ijgimoiy-iqtisodiy fanlar asoslarini, joriy davlat siyosatining dolzarb masalalarini bilishi, ijtimoiy muammolar va jarayonlarni mustaqil tahlil qila olish;
-vatan tarixini bilishi, ma'naviy milliy va umuminsoniy qadriyatlar masalalari yuzasidan o‘z fikrini bayon qila olishi va ilmiy asoslay bilishi, milliy istiqlol g‘oyasiga asoslangap faol hayotiy nuqtai nazarga ega bo‘lish;
-tabiat va jamiyatda kechayotgan jarayon va hodisalar haqida yaxlit tasavvurga ega bo‘lishi, tabiat va jamiyat rivojlanishi hakidagi bilimlarni egallashi hamda ulardan zamonaviy ilmny asoslarda
hayotda va o‘z kasb faoliyatida foydalana bilish;
-shaxsning shaxsga nisbatap, jamiyatga va atrof muhitga munosabatini belgilovchi huquqiy hamda ma'naviy mezonlarni bilishi, kasb faoliyatida ularni hisobga ola bilish;
-axborot yig‘ish, saqlash, qayta ishlash va ulardan foydalanish usullarini egallagan bo‘lishi, o‘z kasb faoliyatida mustaqil asoslangan qarorlar qabul qila olish;
-tegishli bakalavriat yo‘nalishi bo‘yicha raqobotbardosh umumkasbiy tayyorgarlikka ega bo‘lish;
-yangi bilimlarni mustaqil egallay bilishi, o‘z ustida ishlashi va mehnat faoliyatini ilmiy asosda tashkil qila olish;
-psdagogik faoliyatga ijodiy, izlanuvchan yondoshishga
o‘rgatish;
-sog‘lom turmush tarzi va unga amal qilish zaruriya gi to‘g‘risida ilmiy tassavvur hamda e'tiqodga, o‘zini jismoniy chiniqgirish uquv va ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak. Bakalavr:
-ta'lim yo‘nalishlari bo‘yicha oliy ma'lumotli shaxslar egallashi lozim bo‘lgan lavozimlarda musgaqil ishpashga;
-tegishli bakalavriat yo‘nalishlari doirasida tanlangan mutaxassislik bo‘yicha magistraturada oliy ta'limni davom ettirishga;
-kadrlarni qayta taysrlash va malaka oshirish tizimida qo‘shimcha kasb ta'limi olish uchun tayyorlanadilar.
O’quv jarayonini tashkil etishda yana bir me’yoriy hujjat bu o’quv rejasidir.