G. N. Najmiddinova O’. U. Qurbonova

O’qituvchilarni dastlabki tayyorlash 
 
Yevropa  Ittifoqining  aksariyat  davlatlarida  (Daniya,  Finlandiya,  Fransiya, 
Germaniya, 
Gretsiya, 
Irlandiya, 
Ispaniya, 
Shvetsiya, 
Buyuk 
Britaniya) 
boshlang‘ich  va  o‘rta  maktab  o‘qituvchilarining  dastlabki  tayyorgarligi  oliy  o‘quv 
yurtlarida  kechadi.  O‘rta  maktabning  boshlang‘ich  sinflarida  dars  berish  uchun 
o‘qituvchilar  oliy  ma‘lumotli  bo‘lishi  kerak  (Avstriya),  Belgiya,  Gollandiya 
bundan istisno. 
 
O‘qituvchilarning  kasbiy  va  amaliy  tayyorgarligi  asosiy  kurs  bilan bir vaqtda 
(baravar  usul)  yoki  asosiy  kursdan  keyingi,  masalan,  aspirantura  darajasida  (izchil 
usul)  olib  boriladi.  Baravar  usul  bo‘yicha  kirish  talablariga  to‘liq  o‘rta  ma‘lumot 
to‘g‘risidagi  attestat,  ba‘zi  hollarda  oliy  ma‘lumot  olishga  loyiqligi  haqidagi 
sertifikat  talab  qilinadi.  Izchil  usul  bo‘yicha  dastlabki  oliy  ma‘lumot  (universitet 
yoki  undan  boshqa)  maxsus  fan  yo‘nalishini  egallagan  talabalar  muallimlikka 
aspirantura  yoki universitetdan  tashqari kurslarda tayyorlanadi. 
 
Baravar  usul  o‘qituvchilarining  barcha  ta‘lim  va  tayyorgarligi  boshlang‘ich 
maktablarda  izchil  usulda  yo‘lga  qo‘yiluvchi  Fransiyadan  boshqa  barcha 
davlatlarda  keng  tarqalgan.  Angliyada  har  ikki  usul  ham  amal qiladi, ammo maktab 
o‘qituvchilarini  tayyorlashning  baravar usuli  kengroq tarqalgan. 
 
Shotlandiyada  kasbiy  ta‘limda  lektorlar  pedagog  darajasini  egallashlari 
mumkin.  Bu  majburiy  bo‘lmasada,  85%  lektorlar  bu  daraja  sohibi  bo‘ladilar. 
Pedagoglar  tayyorlashda  lektorlar  uchun  albatta  pedagog  malakasi  talab  qilinadi. 
Oliy  ta‘limning  boshqa  sohalarida  lektorlar  odatda  bunday  malakaga  ega  emaslar. 
Hozirgi  kunda  universitet  xodimlari  uchun  ta‘lim  kurslarida  pedagogik  metodlarga 
tayaniladi. 
 
Lektorlardan  oliy  ta‘limda  ham,  undan  keyingi  ta‘limda  ham  ta‘lim 
usullarini  doimiy  yangilab  borish  talab  qilinadi.  Buning  turli  jihatlari  izohlanadi. 
Bir  qancha  davlatlarda  lekttorlardan  yaxshi  natijaga  erishish  talabi  qo‘yilgan 
qoidalar mavjud. Shuningdek: 
1.  Talabalarning  muvaffaqiyatlari  bilan  bog‘liq  moliyaviy  pul  ulushi 
mavjud. 
2.  Talabalarga  har  bir  predmet  bo‘yicha  so‘rovnomalarni  to‘ldirishga 
beriladi.  Natijalar  kursdagi  barcha  lektorlarni  jamlovchi  kurs  qo‘mitasi 
a‘zolari,  talabalar  vakillari,  ishlab  chiqarish  va  mahalliy  jamiyatlar 
vakillari  huzurida  e‘lon qilinadi. 

---

 
124 
3.  Ta‘lim  sifatini  tekshirishni  amalga  oshiruvchi  inspektor  va  boshqa 
universitet  xodimlari  ishtirok  etadi. 
4.  Talabalarni  baholovchi professionallar  guruhi  tuziladi. 
Yomon  o‘qitish  mazkur  kursga  juda  kam  talabalarni  to‘plashga  sabab 
bo‘ladi va bu o‘z navbatida kursning yopilishiga  olib kelishi  mumkin.