Fiziokratlar reja: Fizikratlar gʻoyalari Fransua Kene va uning gʻoyalari

F.Kenening “Tabllau Ekonomique” jadvali
Iqtisodiy jadval makroiqtisodiy sohalarning o‘zaro aloqalarining kuchli ijodiy tushunchasini juda sodda ifodalab beradi.
Fiziokratlarning iqtisodiyotning o‘zaro bog‘liqligi haqidagi qarash- lari makroiqtisodiyotga oiddir. Ular Adam Smit singari mikroiqtisod darajada iqtisodning o‘zaro bogdiqligi haqidagi nazariyani rivojlan- tirishga kam harakat qilganlar.
Iqtisodiyot nazariyasi asoslari fanida uy xo‘jaligi va firmalar o‘rtasidagi bog‘liqlikni ko‘rsatuvchi doiraviy aylanish diagrammasi omillar va yakuniy mahsulot bozorlari o‘rtasidagi aloqa va bozorning resurslarni taqsimlovchi rolini tushuntirish maqsadida keltiriladi.
Fiziokratlar Kenening “Iqtisodiy jadvali”ni o‘zlarining asosiy nazariy yutuqlari, deb hisoblashadi. Ular nafaqat iqtisodning turli sektorlari o‘rtasidagi aloqalarni nazariy o‘rganishgan, balki ularning hajmini o‘lchashga harakat qilishgan. Ular Nobel Mukofoti laureati Vasiliy Leontevning 1930-yildagi xarajatlar-natijalar jadvalini va ekonometriklar, deb tanilgan maxsus iqtisodchilar guruhining tadqiqotlarini bashorat qila olishgan. Bu iqtisodiy jadval iqtisodiyotning turli sektorlarining o‘zaro bog‘liqligini ko‘rsatib bergan. Ulardan keyingi ba’zi merkantilistlar ham bu o‘zaro bog‘liqlikni tan olishgan va ularning fikrlari Adam Smitning bozor iqtisodiyotining faoliyati haqidagi batafsil qarashlariga asos bo‘lgan.
Fiziokratlar (lot. - tabiat, hukmronlik) - bu XVIII asrdagi fransuz iqtisodchilari, klassik siyosiy iqtisod vakillaridir. Fiziokratlar maktabi Fransiyada feodalizmdan kapitalizmga o‘tish davrida vujudga keldi. Bu tasodifiy hol emas edi. O‘sha davrda Fransiyada manufaktura ancha rivojlangan bo‘lsada, ammo mamlakat hali ham agrar holatda edi. Aholining asosiy qismi qishloqlarda yashar, milliy boylikning 2/3 qismi shu sohada yaratilar edi. Qishloq xo‘jaligi ahvolini yaxshilash tadbirlari fiziokratlar tadqiqotlarining asosini tashkil etadi. Ular qishloq xo‘jaligini iqtisodiyotning yagona unumli sohasi, deb hisobladilar. Ularning fikricha, boylik faqat qishloq xo‘jaligida yaratiladi, sanoat va savdoda esa u qayta ishlanadi va qayta taqsimlanadi, xolos. Shunga ko‘ra fiziokratlar tadqiqotni muomala sohasidan ishlab chiqarish sohasiga olib o‘tdilar va bu bilan kapitalistik tizimning keyingi tahlili uchun asos yaratdilar.