Fizika va kimyo

Geterogen ravishda boradigan kimyoviy

reaksiyalar muvozanati.

Biz yuqorida ko‘rgan misolarda kimyoviy reaksiyalar gomogen sistemalarda borgan edi. Ba’zi kimyoviy reaksiyada ishtirok etuvchi moddalar har hil agregat xolatlarda bo‘lishi mumkin. Masalan: sistemada gazlar bilan bir vaqtda suyuqlik yoki qattiq xoldagi modda mavjud bo‘lsin. Bu vaqtda reaksiya gaz fazasida boradi, ya’ni suyuq va qattiq moddalarning bug‘larigina reaksiyaga kirishadi. SHuning bilan birga, bizga ma’lumki, moddaning bug‘ bosimi modda miqdoriga bog‘lik bo‘lmay faqatgina temperaturaga bog‘lik va o‘zgarmas temperaturada o‘zgarmas kattalikdir. Demak, suyuq va qattiq moddalarning parsial bosimlari reaksiya davomida va muvozanat xolatida turgan kattalik bo‘lib qoladi va bu moddalarning to‘yingan bug‘ bosimlariga teng bo‘ladi.

Quyidagi reaksiyani ko‘ramiz aA+vV ↔ dD+eE

Bunda reaksiyada ishtirok etuvchi V modda qattiq xolda bo‘lsin. Bu reaksiyaning muvozanat konstanta tenglamasi

ga teng bo‘ladi.

Bu tenglamadagi R_V turgun kattalikligini hisobga olib, uni tenglamani chap tomoniga o‘tkazamiz, ya’ni

Unda ni xosil qilamiz.

Demak, geterogen sistemalarda kondensatlangan, ya’ni suyuq va qattiq moddalarning parsial bosimlari muvozanat konstanta ifodasiga kirmaydi.

Misollar:

A) FeO+CO↔Fe+CO₂ K_Pg‘P_CO2/P_CO

B) CaCO₃ ↔CaO+CO₂ K_Pg‘P_CO2