Fizika tarixining predmeti va metodi

Fizika tarixining boshqa fanlar bilan bog‘liqligi. Fizika fanlari o‘z rivojlanishida boshqa fanlar bilan, birinchi navbatda tabiatshunoslik fani tarixi bilan, uzviy bog‘liqdir. O‘z navbatda, fizika, astronomiya fani rivojida o‘zining munosib xissasini qo‘shgan.

Fizika, astronomiya, ximiya, biologiya, matematika va hakozo fanlar rivoji bilan chambarchas boglik

Fanlar tarixini o‘rganishda, qadimda bu fanlarning aksariyati falsafiy qarashlardan kelib chiqqanini ko‘ramiz. Qadimda olimlarni “donolik ishqibozlari” deyilgan. So‘ngra fanlar o‘rganilib qonuniyatlarning ochilishi natijasida barchasi alohida fan sifatida shakllana bordi.

Fizika kimyo, geografiya, mexanika, matematika, texnika, falsafa va boshqalar fanlar bilan uzviy bog‘liqdir, chunki matematikasiz fizik qonunlarni tushuntirish mumkin emas. Fizikani rivojlanishida matematika ilmiy metod sifatida juda katta ahamiyatga ega. Fan tarixida minglab yillar davomida astronomlar osmon xodisalari to‘g‘risida faqat ko‘zga ko‘rinadigan yorug‘lik (elektromagnit nurlanish spektrining torgina sohasi) vositasida olinadigan informatsiyadan foydalanganlar. 1960 yillar radiofizikasining rivojlanishi tufayli radioastronomiya vujudga keldi va bizning koinot haqidagi tasavvurlarimiz haddan tashqari kengayib ketdi. Astronomiyaga turdosh bo‘lgan astrofizika ko‘proq rivojlana boshladi, chunki texnika, texnologiyalar va boshqa bir - biriga yaqin fanlarning taraqqiyoti natijasida astrofizika masalalarni yechishga judda katta imkoniyatlar yaratildi. Demak, fanning rivojlanishi bilan ishlab chiqarish, iqtisodiyot va ijtimoiy sohani chambarchas bog‘likligi ravshan. Bir necha misollar keltiramiz.

Gyuygensning mayatnik nazariyasi-mexanik soatni ixtiro qilishga olib keldi. Termodinamikadan S.Karno sikli bug‘ mashinasining ixtiro etilishiga asos soldi. A.S.Popov tomonidan radioning kashf etilishi radiofizikaning rivojlanishiga olib keldi va hakozolar.

Shuningdek, fanning taraqqiyoti bevosita ishlab chiqarishni rivojlantirish tarixi bilan bog‘likligini ko‘ramiz. Chunki fizika fanining yutuqlari bevosita texnika va texnologiyalarda qo‘llanilib, u esa o‘z navbatida ishlab chiqarish kuchlarini rivojlantirishda muhim o‘rin egallaydi.

Fanining rivojlanishi jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy tuzilishiga ham bog‘liqdir. (Ijtimoy talablarni pasayishi sababli bunday vaziyatni o‘rta asrlar davrida fanlarning rivojlanish sur’ati bir qancha turg‘unlik holatiga tushib qolganligida ko‘rish mumkin.

Fizikaning oxirgi yillardagi keskin rivojlanishiga axborot-kommunikatsion texnologiya vositalari va informatikaning keskin rivojlanishi juda muhim hissa bulib qo‘shildi.

Fizika faqat ishlab chiqarish bilak bog‘lik bo‘libgina qolmay, u barcha tabiiy fanlar bilan ham bog‘liqdir. Buni fan tarixini o‘rganish jarayonida ko‘rib boramiz.