Farg‘ona, 2021-2022 “ Muhandislik kommunikatsiya qurilishi ” kafedrasi

*Eslatma. Asoslab berilgan hollarda, SES organlari bilan kelishilgan ravishda boshqa usullarni qo‘llashga ruxsat etiladi.
2. Soddalashgan shamollatishni suv sifatining quyidagi ko‘rsatkichlarida qo‘llashga ruxsat etiladi:
temir (umumiy) miqdori – 10 mg/l gacha,
shu jumladan ikki valentli (Fe²⁺) – kamida 70 %;
rN – kamida 6,8;
ishqorligi – kamida (1+Fe²⁺/28) mg-ekv/l;
serovodorod miqdori – kamida 2 mg/l.
6.179. Soddalashgan shamollatishni suvni karmonga yoki ochiq filtrning markaziy sun’iy arig‘iga (kuyilish balandligi suv sathidan 0,5-0,6 m yuqorida) kuyylishini nazarda tutmoq lozim. Bosimli filtrni qo‘llashda uzatuvchi quvur o‘tkazgichga havo yuborishni nazarda tutish kerak. (1 g oksidlangan temirga 2 l havo sarflanadi).
Dastlabki tarkibida erkin uglerod miqdorining 40 mg/l dan va serovodorodning 0,5 mg/l dan ortikligini e’tiborga olib, bosimli filtrdan oldin quvur o‘tkazgichga suvni havo yubormasdan unga erkin quyiluvchi oraliq sig‘imini nazarda tutish kerak.
3. Maxsus konstruksiyalarda shamollatish (aeratorlarda) yoki oksidlovchi reagentlarni kiritish yo‘qotilayotgan temir miqdorini oshirish va suv rN ko‘rsatkichini ko‘tarish zarurati bo‘lganda qabul qilish lozim.
Ventilyatorlarning (aeratorlarning) tuzilishi va hisobiy o‘lchamlarini degazatorlarga o‘xshash tavsiya etilayotgan 7 ilovaga binoan qabul qilish zarur.
4. Oksidlovchi reagentlarning hisobiy dozalarini quyidagicha qabul qilish lozim:
xlor D_x, mg/l:
D_x = 0,7(Fe²⁺); (28)
kaliy permanganati D_p, mg/l, KMnO₄ bo‘yicha hisoblaganda:
D_p = (Fe²⁺). (29)
Oksidlovchi reagentlarni uzatuvchi quvur o‘tkazgichga filtrdan oldin kiritish lozim.

5. Er osti suvlarini temirsizlantirish uchun filtrlar tuzilishini suvni tindiruvchi filtrlar singari qabul qilish kerak: sizguvchi qatlam tavsifi va soddalashgan shamollatishda filtr tezligini 37 jadval, ventilyator (aerator) yoki oksidlovchi reagentlarni kiritishda 28 jadval bo‘yicha qabul qilish lozim.

6. YUza manbalari suvlarini temirsizlantirish bir vaqtning o‘zida uni tindirilganligi va tiniqlashtirilganligi (6.2-6.117 bandlar) bilan ko‘rib chiqish, bunda ohak meyorini, D_i, mg/l, SaO bo‘yicha hisoblab, kuyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

D_i = 28(SO₂/22 +Fe²⁺ +/28 + D_k/e_k), (30)

bunda SO₂ – dastlabki suvda erkin ikki oksidli uglerod miqdori, mg/l;

Fe²⁺ – dastlabki suvda ikki valentli temir miqdori, mg/l;
D_k – koagulyant dozasi (suvsiz modda bo‘yicha), mg/l;
e_k – koagulyantning (suvsiz) ekvivalent massasi, mg/mg-ekv.
7. Yuvilgan suvlardan qayta foydalanish tizimi va cho‘kindilarni qayta ishlash stanpiyalarini temirsizlantirish uchun 6.197 - 6.202 bandlarga muvofiq qabul qilinishi kerak.
37 jadval

Soddalashgan aeratsiya yordamida suvni temirsizlantirishda filtrlanadigan qatlamlarning tavsiflari					Filtrlashning hisobiy tezligi, m/ch
Donalarning minimal diametri, mm	Donalarning maksimal diametri, mm	Donalarning ekvivalent diametri, mm	Har xillik koeffitsienti	Qatlam balandligi, mm
0,8	1,8	0,9 –1,0	1,5 – 2	1000	5 – 7
1	2	1,2 –1,3	1,5 – 2	1200	7 – 10