Fanning o’quv dasturi Oliy va o’rta maxsus, kasb-hunar ta`limi o’quv-uslubiy birlashmalari

                                 Temir   tanqislik  kamqonligi (TTK) 
Organizmda  temir  yetishmasligi  yoki  turli  sabablarga  ko’ra  uning  qon  tarkibiga  kira  olmasligi 
natijasida  qon  yaratuvchi  to’qimalarda    gemoglobin  sintez    qilinishining  buzilishi    bilan  bog‘liq, 
eritrotsitlar  va  gemoglobin  miqdorining  keskin  kamayishi  tufayli  gipoksemiya  bilan  
harakterlanadigan  kasallik. 
                           
                                      Organizmda  temir  almashinuvi 
Temir  organizmda moddalar almashinuvida  ishtirok etish, to’qimalarga kislorod yetkazib berish va 
immunitetga  ta'sir qilish kabi muhim vazifani bajaradi. Katta odam organizmida temir 4gni  tashqil 
qiladi.  Organizmdagi  hamma  temir  oqsillar  va  fermentlar  tarkibiga  kiradi.  Odamning  kundalik 
ovqatida  o‘rtacha  15-20  gr  atrofida  temir  bo‘ladi,  lekin  uning  atigi  2  mg  organizmga  so’riladi. 
Temir  moddasi  saqlovchi  hayvon  va  o’simlik  mahsulotlari:  go’sht,  jigar,  buyrak,  o‘pka,  yurak, 
baliq, tuxum,no’xat, loviya, makkajuxori, 
shpinat,  petrushka, shipovnik, guruch, quritilgan o’rik, olxo’ri,olma,shokolad,asal. Apelsin, limon, 
mandarin, sut-qatiq, qaymoq,sarigyo’g’ tarkibida esa kamroq bo‘ladi. 
Temir  asosan  12-b-ichakda  va  ingichka  ichakning  yuqori  qismida  so’riladi.  Aynan  mana  shu 
ichaklarning  shilliq  qavatida  temir  so’rilishini  regulyatsiya  qiladigan    transport  sistema 
joylashgan.Ovqat bilan tushgan Fe
3 
oshqozonda HCL ta'sirida Fe
2 
ga aylanadi.  
     Enterotsitlardagi  mikrovorsinkalarda  hujayralarga  temirni  tashishi  uchun  retseptorlar 
joylashgan.Temirning  absorbsiyasi  maxsus  oqsil  -  apotransferin  orqali  amalga  oshadi.  Bu  oqsil 
jigarda  sintezlanadi,  keyin  enterotsitlarga  o’tadi.  Apoferitin  enterotsitlardan  ichak  bo’shligiga 
o’tadi.  U  yerda  temirni  o’ziga  biriktirib  qaytib  enterotsitlarga  kiradi.  O’zidagi  temirni  qondagi 
plazmenli  transferinga  beradi,  temirni  suyak  ko’migiga  yetkazib  beruvchi    temir-  transferin 
kompleksi hosil bo‘ladi. Mukoz transferinning sintezlanishi temir so’rilishini regulyatsiyalaydi.