Fanning o’quv dasturi Oliy va o’rta maxsus, kasb-hunar ta`limi o’quv-uslubiy birlashmalari

Klinikasi. 
    O‘tkir  postgemorragik  kamqonlik  klinikasi qon yo’qotish miqdori va qon ketish davomiyligiga 
bog‘liq.Qon  ketishining  1-2  sutkasida  holsizlik,hansirash,kuchli  bosh  aylanishi,  hushdan  ketish, 
quloqda  shovqin,  ko’z  oldining  qorong’ilashuvi,  og’iz  qurishi,  sovuq  ter  bosishi,  yaqqol  teri  va 
shilliq  qavatlar  rangparligi  kuzatiladi.  Yurak  qon-tomir  sistemasi  tekshirilganda  aritmik  sust  puls, 
taxikardiya, yurak tonlari bo’g’iklashgan, yurak cho’qqisida sistolik shovqin eshitiladi, qon bosimi 
tushadi, nafas tezlashadi. Tez va ko‘p qon ketganda gemorragik kollaps rivojlanadi: bemor holsiz, 
tormozlangan, teri rangpar, ipsimon puls, oligoanuriya, qayt qilishi ham mumkin.  
Diagnostika.  
      Qon  yo’qotishning  erta  davrida  (1-2  sutka)-  I.A.  Kassirskiy  va  G.A.  Alekseyev  bo’yicha  
kompensatsiyaning  reflektor-tomir  fazasi.  Bunda  hamma  qon-tomirlar  kompensatsiya  hisobidan 
torayadi. Depodan qon tashlanadi, shuning uchun ayrim bemorlarda eritrotsit va gemoglobin hajm 
birligida  o’zgarmaydi.  Biroq  eritrotsitlarning  umumiy  miqdori  kamayishi  mumkin.  Normada  
aylanib  yurgan  eritrotsitlar  hajmi  erkaklarda  29-30  ml/kg,  ayollarda  22-23  ml/kg  tana    massasiga 
teng.  Neytrofil  leykotsitoz    leykoformulaning  chapga  siljishi  (katexolaminlar  ta'sirida  suyak 
ko’migidan leykotsitlarning  ko‘p chiqishi hisobidan) , trombotsitlar ham ko‘p chiqadi, bu esa o’z 
navbatida  qonni  to’xtatish maqsadida gemostazni aktivlaydi.  
     Qon  yo’qotishning    ikkinchi    davri    I.A.  Kassirskiy  va  G.A.  Alekseyev  bo’yicha  
kompensatsiyaning  gidremik    fazasi.  Bunda    qon-tomirlarga  to’qima  suyuqligi  tushadi 
(autogemodilyutsiya)  va  tomir  hajminin    saqlaydi.Bu  jarayon  periferik  qonda  eritrotsit  va 
gemoglobin  miqdorini  kamaytiradi,  rang  ko‘rsatkich  o’zgarmaydi-postgemorragik  normoxrom 
kamqonlik rivojlanadi. Bu holati  4-5 kun davom etadi.   
     Qon  yo’qotishning    uchinchi    davri    I.A.  Kassirskiy  va  G.A.  Alekseyev  bo’yicha  
kompensatsiyaning suyak ko’migi  fazasi. Bunda  eritropoetin giperproduksiyasi suyak ko’migidagi 
eritrotsitar qatorga ta'sir qilib,eritropoezni kuchaytiradi. Natijada qonda yosh eritrotsit-retikulotsitlar 
oshadi.Bundan  tashqari  leykotsitlarning  yosh  formasi-  tayoqcha  yadroli,yosh  (metamiyelotsit) 
chiqadi. Leykotsitoz va trombotsitoz ham rivojlanadi. 
     Sternal 
punksiya. 
Odatda 
postgemorragik 
kamqonlikda 
suyak  ko’migi  punksiya 
qilinmaydi.Punktatda eritrotsitar qator aktivligi oshganligi aniqlanadi. 
      Qon  bioximiyaviy  tahlili-  o‘tkir  qon  yo’qotganda  zardobdagi  temir  depodagi  temir  hisobidan 
to’ldirilganligi  uchun  o’zgarmaydi.Agar  depoda  ham  temir  kamaygan  bo’lsa,  u  holda  sideropenik 
va  gipoxrom  temir  tanqislik  kamqonligi  rivojlanadi.  Qon  ketganligi  uchun  jigarda  tranzitor 
ishemiya rivojlanadi. Natijada qonda ALT oshadi. 
      EKG-    miokard  distrofik  o‘zgarish  belgisi  -standart  va  ko’krak  uzatkichlarida  T  tishcha 
amplitudasi pasaygan bo‘ladi. 
    Diagnoz. 
    O‘tkir    postgemorragik    kamqonlik  va  gemorragik  shokka  diagnoz  qo’yish  qiyin  emas. 
Yuqoridagi klinik belgilar va periferik qondagi o‘zgarishlarga asoslanib qo’yiladi.