Falsafa asoslari

310

• 
  shaxsiy axloqiy qadriyatlar — kasbiy burchni bajarish, sevgi- siga sadoqatli bo‘lish, halol rizq topish, so‘zining ustidan chiqish, oila sha’nini saqlash, haromdan hazar qilish;
  
• 
  milliy axloqiy qadriyatlar — mehmondo'stlik, kattalarga nis- batan hurmat, saxovat, homiylik, ota-onani e’zozlash, bolajonlik va hokazolar;
  
• 
  mintaqaviy axloqiy qadriyatlar — do'stlik, yaxshi qo‘shnichi- lik, bag'rikenglik, mehmondo‘stlik, o‘zaro hurmat va boshqalar;
  
• 
  umuminsoniy axloqiy qadriyatlar — insonparvarlik, adolat- parvarlik, vatanparvarlik, o‘zaro hurmat, qonuniylik, jamoatchilik kabi turkumlarga bo‘lish mumkin.
  

3. 
   Axloqiy qadriyatlarni axloqning tarkibiy tuzilishiga ko‘ra:
   

• 
  axloqiy ongda barqaror shakllangan ma'naviy-axloqiy qadri- yatlar: jamiyat tomonidan ishlab chiqilib, hayotga tatbiq etilayot- gan kodekslar, normalar, tamoyillar, mafkuraviy g‘oyalar. Ma- salan, «Harbiy qasamyod», «Shifokor qasamyodi», «Ichki ishlar idoralari xodimlarining kasb odobnomasi» va h.k;
  
• 
  axloqiy amaliyotda bevosita qo‘llaniladigan axloqiy qadri- yatlar: yaxshilik yoki yomonlik, adolat yoki razolatdan iborat maqsadni ko‘zlab, uni amalga oshirishning ixtiyoriylik yoki maj- burlash vositalarini qo‘llab pirovard natijaga olib keluvchi qadri- yatlar;
  
• 
  axloqiy munosabatlar tufayli zohir bo'ladigan axloqiy qadri- yatlar: burch, shartni bajarish, halollik, saxiylik, kamtarlik, udda- buronlik, tadbirkorlik, kelishuvchanlik, murosa va hokazolarga ajratish mumkin.
  

Yangi axloqiy qadriyatlar yuzaga kelishi 0‘zbekistonda huqu- qiy demokratik davlatni qurish, fuqarolik jamiyatini shakllanti- rishda axloqiy qadriyatlar barcha fuqarolarni, millati, dini, tili, irqidan qat’i nazar o‘zbek xalqi o‘zining milliy axloqiy qadriyat- lari — sabr-qanoat, jamoatchilik, o‘zaro yordam, saxovat, tinch- likni ardoqlash, shukronalik kabi axloqiy fazilatlarini namoyish qilish orqali tinch-totuv yashashga chorlaydi va uni ta’minlaydi.

Qadriyatlar tizimida diniy qadriyatlar ham muhim o‘rin tutadi va ular axloq, axloqiy qadriyatlar bilan uzviy bog'liq. Diniy qad- riyatlarning mavjudligi diniy ta’limotlarga asoslansa-da uning