Falsafa asoslari

257





bildiradi. Muammoni tanlash ma’lum bir darajada tadqiqotning umumiy yo‘nalishi va xususiyatlarini belgilab beradi.

Oxir-oqibatda qaysi muammoni qo‘yish amaliy faoliyatimiz ehti- yojlariga bog‘liq. Chunki faqat amaliy faoliyatdagina kishilarning ehtiyojlari va maqsadlari bilan ularni hal qilish vositalari o‘rtasidagi ziddiyat yaqqol namoyon bo‘ladi, ilmiy izlanish predmeti aniqla- nadi va shu asosda bilish oldiga konkret vazifalar qo‘yiladi.

Ilmiy muammo, odatda, ma’lum bir nazariya doirasida vu- judga keladi va uning yordamida hal qilinadi. Ba’zi hollarda esa muammo mavjud nazariyani o‘zgartirish va muammoni yechishga moslashtirishni talab qiladi.

Muammoni yechish uchun quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

1. 
   mavjud nazariyalar doirasida tushuntirib bo‘lmaydigan fakt va hodisalar aniqlanadi;
   
2. 
   muammoni hal qilish g‘oyalari va metodlarini tahlil qilib, ularga baho beriladi;
   

4. 
   muammoni hal qilish turi, maqsadi, olingan natijani tek- shirish yo‘llari belgilab olinadi;
   
5. 
   muammoning negizi bilan uni yechish uchun ilgari surilgan g‘oyalar o‘rtasidagi aloqaning xususiyatlari ko‘rsatiladi.
   

Bu ishlar amalga oshirilgandan keyin bevosita muammoni ye- chishga kirishiladi.

Barcha muammoning yechilishi nisbiy xususiyatga ega. Boshqacha aytganda, muammoning mutlaq to‘la yechimini topish qiyin. Chunki o‘rganilayotgan hodisaning barcha tomon- larini qamrab olib bolmaydi. Shuning uchun ham ilmiy izlanish davomida yangi muammolar vujudga kelishi mumkin bo‘lib, u mavjud muammoni boshqacha talqin qilishni taqozo etadi.

Ba’zi hollarda muammolarning yechimini uzoq vaqtgacha topib bolmaydi. Masalan, rak kasalining sababini o‘rganish bilan bog‘liq muammo hozirgacha to‘la hal bo‘lmagan.

Bu, albatta, ayrim muammolar butunlay yechimiga ega emas, degan fikrni bildirmaydi, balki ularni mavjud metodlar, vosita- lar yordamida yechib bo‘lmaslikni ko‘rsatadi xolos, va shu tariqa yechishning yangi vositalarini qidirib topishga undaydi. Demak, muammo hal qilinmaguncha ilmiy izlanish davom etadi.