Ёнfин хавфсизлиги

Ёнғин-техник экспертизаси ҳақида тушунчалар, унинг аҳамияти ва вазифалари / 2; 6; 7/

Ёнғин-техник экспертизаси ким томонидан ва қайси ҳолатларда тайинланади. Экспертиза ўтказиш чоғида ким томондан ва қайси масалалар ҳал қилинади?
Экспертиза – бу терговчи ёки суд томонидан у ёки бу соҳада махсус билимларга эга бўлган шахс (эксперт) ёрдамида маълум фактларни аниқлашлари учун ўтказиладиган махсус тадқиқот туридир.
Ёнғинлар билан боғлиқ бўлган жиноятларни суриштириш чоғида кўпинча шундай муаммолар ҳам туғиладики, унинг ечимини топиш учун махсус билимлар талаб қилинади.
Бундай ҳолатларда ЎзР ЖПКнинг 172-моддасига асосланган ҳолда суриштирувни олиб бораётган шахс, терговчи, прокурор ёки суд ёнғин-техник экспертизасини тайинлашади.
Ёнғин-техник экспертизаси – бу амалдаги процессуал қонун талаблари асосида ёнғин материаллари (ҳолатлари) ни ёки ёнғин хавфсизлиги қоидаларини қасддан бузганлик ҳақидаги ҳолатларни махсус билимга эга бўлган шахс (эксперт) томонидан ёнғиннинг чиққан жойини ва вақтини, унинг сабаблари ва тарқалиши йўлларини, ёнғин хавфсизлиги қоидаларининг бузилганлиги ҳолатларини ҳамда бошқа техник масалаларни ҳал қилиш мақсадида ўтказиладиган махсус тадқиқотдир.
Ёнғин-техник экспертизасининг вазифаси – ҳар қандай бошқа суд экспертизалари сингари мавжуд илмий билимларга ва амалиётда тўпланган маълумотларга асосланган ҳолда терговчи ёки суд томонидан тақдим этилган фактлар ва предметларни тадқиқ қилишдир.

50. 
    Ёнғинлар билан боғлиқ жиноятларни очишда тайинланадиган айрим экспертиза турлари / 2; 6; 7; 8/
    

Ёнғин-техник экспертизасининг турлари. Амалиёт шуни кўрсатмоқдаки, ёнғинлар билан боғлиқ бўлган жиноятларни суриштириш чоғида экспертизанинг жуда кенг турларини тайинлашади:

• 
  хатшунослик (почерковедческие) экспертизалари;
  
• 
  техник экспертизалар – ёнғинда зарар етказилган ёки бутун қолган ҳужжатларнинг асллилигини аниқлаш ёки уни ўрганиш учун, шунингдек пул, моддий бойликлар ёки ҳужжатларни ўғирлашда мавжуд изларни яширишга интилганлиги каби эҳтимолларни текшириш учун тайинланади;
  
• 
  трассологик – қасддан ўт қўйишда гумон қилинганда ёнғин бўлган жойда (унинг атрофида) қолдирилган оёқ ёки бармоқ изларини, шунингдек бузилган қулфлар ёки эшикларда қолдирилган изларни тадқиқ қилиш учун тайинланади;
  
• 
  криминалистик экспертизалар – материаллар, нарсалар ва буюмларни тадқиқ қилиши учун тайинланади. Масалан, металлар ва металл қотишмалар учун (кабелларнинг мис ёки алюмин симлари) рентгенотузилмалари таҳлил ва металлография қўлланилади.
  
• 
  суд-бухгалтерия экспертизалари;
  
• 
  муҳандислик-транспорт – автотехник, авиацион-техник, темир йўл-техник ва бошқалар;
  
• 
  суд-тиббиёт экспертизаси;
  
• 
  муҳандислик-техник экспертизалари – масалан, хавфсизлик техникаси қоидалари бузилганда;
  
• 
  электротехник экспертизалари;
  
• 
  ёнғин-техник экспертизалари – ёнғинлар бўйича энг асосий экспертиза тури сифатида тайинланади.
  

Ёнғин-техник экспертизаси бошқа экспертиза турлари каби қуйидагиларга бўлинади:

• 
  бирламчи; (ЎзР ЖПКнинг 173-175 моддалари);
  
• 
  қўшимча; (ЎзР ЖПКнинг 176-моддаси);
  
• 
  қайта (такрорий); (ЎзР ЖПКнинг 176-моддаси);
  

уни ўтказувчи субъектлар бўйича эса:

• 
  якка тартибда ўтказиладиган;
  
• 
  комиссиявий; (ЎзР ЖПКнинг 177-моддаси)
  
• 
  комплекс (ЎзР ЖПКнинг 178-моддаси).
  

51.