Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr

6СT-55AMЗ  neobslujivaemaya 

-  birinchi  raqam  (6  yoki  3)  batareyada  ketma-ket  ulangan  akkumulatorlar  sonini  yoki  uni  nominal 

kuchlanishini (12 yoki 6 V) tavsiflaydi; 

-  keyingi  ikkita  harf  (СT)  batareyani  vazifasini  tavsiflaydi  (ST-  avtomobil  startyorni  tok  bilan 

ta’minlash uchun); 

3.4-rasm.Akkumulatorning zaryadlan

-

ganlik darajasini ko‘rsatuvchi indikator

 

---

 

27 

-  uchinchi raqam (55) batareyaning amper-soat dagi nominal sig‘imini ko‘rsatadi; 

-  keyingi  harf  yoki  raqamlar  batareyani  tuzilishi,  unda  ishlatilgan  materiallar  haqida  qo‘shimcha 

ma’lumot beradi. Masalan: A- umumiy qopqoqli, З- elektrolit quyilgan va to‘la zaryadlangan, Э (T)- yaxlit 

qobiq  ebonitdan  (yoki  termoplastdan)  tayyorlangan,  M(P)  -  separator  materiali  miplast(yoki  mipor),  P- 

polietilendan  tayyorlangan  separator-konvert,  «необслуживаемый»  so‘zi  –  «xizmat  ko‘rsatilmaydigan» 

batareya. 

Bundan tashqari batareyaning belgisi quyidagi ma’lumotlarni ham ko‘rsatishi kerak: 

- 

ishlab chiqargan korxonaning tovar belgisi; 

- 

«+» va «−»  qutblarining belgisi; 

- 

tayyorlangan sanasi (ikkita raqam – oy, ikkita raqam – yil); 

- 

batareyaning og‘irligi (agar og‘irligi 10 kg va undan ortiq bo‘lsa); 

- 

nominal sig‘imi, amper-soat da; 

- 

nominal kuchlanishi, V da; 

- 

sovuq aylantirish toki, A da. 

 

Yevropada  ishlab  chiqarilgan  akkumulator  batareyalari  besh  raqamli  (DIN  bo‘yicha)  yoki  to‘qqiz 

raqamli (ETN bo‘yicha) kodlar bilan belgilanadi. 

DIN  va  eTN  bo‘yicha  birinchi  uchta  raqam  batareyaning  kuchlanishi  va  sig‘imi  haqida  ma’lumot 

beradi.  

6 V li batareyalar uchun birinchi uchta raqam (001 dan 499 gacha) akkumulator batareyasini 20 soatlik 

razryadlanishidagi nominal sig‘imiga mos keladi. 12 V li batareyalarda esa sig‘imini aniqlash uchun birinchi 

uchta raqamdan (501 dan 799 gacha) 500 sonini ayirish kerak. 

Masalan  “55565”  (DIN)  yoki  “555065042”  (ETN)  belgisiga  ega  bo‘lgan  batareyaning  sig‘imi  55 

amper-soat ni tashkil qiladi. Agar 68032 yoki 68032100 bo‘lsa, mos ravishda batareyaning nominal sig‘imi 

180 amper-soat bo‘ladi va xakozo.  

DIN bo‘yicha oxirgi koddagi ikkita raqam, eTN bo‘yicha esa ikkinchi uchta raqam batareyani yasalish 

varianti chiqish qisqichlarining holati, mahkamlovchi elementlar yoki qopqoq tuzilishiga oid ma’lumotlarni 

beradi. 

ETN  bo‘yicha to‘qqiz  raqamli kod  bilan  belgilangan  oxirgi  uch  raqam  sovuq  aylantirish  tokining 0,1 

qiymatini  ko‘rsatadi.  Masalan,  yuqorida  keltirilgan  to‘qqiz  raqamli  kodga  ega  bo‘lgan  batareyalarda 

(555 065 042, 680 032 100) sovuq aylantirish toki mos ravishda 420 A va 1000A ni tashkil qiladi. “562 103 

064” kodi bilan belgilangan batareyaning nominal sig‘imi 62 amper-soat, sovuq aylantirish toki esa 640A ni 

tashkil qiladi. 

Amerika  batareya  ishlab  chiqaruvchilar  o‘zlarining  mahsulotlarini  SAE  standarti  talablari  asosida 

belgilaydilar. Belgi batareyaning tur va o‘lchamlar guruhi va -18

0

 C  dagi sovuq aylantirish tokini ifodalaydi. 

Masalan: A27500: 27- guruh (306x173x225mm), tok 500A.