Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq

Juft ot - ikki otning o`zaro birikib, umumlashgan ma’no ifodalovchi turi. Juft ot ma’nodosh (o`y-xayol), ma’nosi yaqin, uyadosh (to`y-tomosha, do`st-yor, chang-to`zon, ona-bola, aka-uka), zid ma’noli (do`st-dushman, shoh-gado), butun-bo`lak munosabatida (tog`-tosh, gap-so`z, yer-joy), tur-jins munosabatida (qo`y-qo`zi, ot-ulov) bo`lishi mumkin. Juft ot turkum jihatidan ot (ona-bola), sifat (achchiq-chuchuk, oq-qora, eski-tuski), taqlid so`z (jiz-biz), ravish (kam-ko`st), fe’l (keldi-ketdi, oldi-berdi)ga mansub bo`ladi.

Juft ot qismining yakka ishlatilishi/ishlatilmasligiga ko`ra uchga bo`linadi:

1. Har ikki qismi yakka ishlatiladigan juft ot quyidagicha:

a) qismi o`zaro ma’nodosh so`z: rang­qut, rahm­shafqat, rohat­farog`at; sehr­jodu; tag­tub, talon­taroj, tuz­namak; ta’rif­tavsif; urush­janjal,

b) qismi o`zaro zid ma’noli so`z: avra­astar, achchiq­chuchuk; bordi­keldi (fe’ldan ko`chgan), bosh­oyoq; do`st­dushman; yer­osmon, yer­ko`k; ko`ylak­ishton; salom­alik; shoh-u gado;

d) qismi uyadosh so`z: chang­to`zon; shahd­shakar; egar­jabduq, evara­chevara, el­yurt; yuz­xotir, yuz­qo`l//qo`l­yuz; yara­chaqa;

e) qismi o`zaro butun-bo`lak ma’noli so`z: tog`-tosh, gap-so`z, vaqt-soat, hovli-joy.

2. Qismidan biri yakka ishlatilmaydigan juft ot: idish­oyoq, yig`i­sig`i, kiyim­kechak, ko`ch­ko`ron, kam­ko`st, ko`cha­kuy, latta­putta, maza­matra,

3. Har ikki qismi yakka holda ishlatilmaydigan juft ot: ya’juj­ma’juj, qalang`i­qasang`i, g`idi­bidi, adi­badi, ashqol­dashqol, zer­zabar, ikir­chikir, lash­lush, lom­mim, shara­bara, shikast­rext.
Takroriy ot - bir otning takror qo`llanib, bir urg`u bilan aytilishi. Ko`p ot takror qo`llanganda yangi ma’no ifodalab, boshqa turkumga ko`chishi kuzatiladi: ravishga: qop-qop, takror-takror, gul-gul, es-es; sifatga: yo`l-yo`l. Shuningdek, boshqa turkum so`zlari takror qo`llanib otga ko`chishi ham mumkin: dedi­dedi, mindi­mindi, ko`tar­ko`tar, yugur­yugur, chopa­chop. Ayrim takroriy ot yasama so`zga xos ma’no beradi: yor­yor, kazo­kazo, mish­mish, jag`­jag` (o`simlik nomi).

Otlar takror qo`llanganda ma’no kuchaytiriladi: tomir-tomiriga singmoq, jon-jonidan o`tmoq, qon-qoniga singib ketmoq.

Qisqartma ot. Qisqartma otlar quyidagi yo`l bilan hosil qilinadi:

1.Faqat bosh harflarni olish bilan: MDH (Mustaqil davlatlar hamdo`stligi), XDP (Xalq demokratik partiyasi), QDU (Qarshi davlat universiteti).

2.Birinchi so`zning bir qismini olib, keyingi so`zlarning bosh harflarnini olish bilan: SamDU (Samarqand davlat universiteti), O`zMU (O`zbekiston Milliy universiteti).

3.So`zlardan bir qismdan olish bilan: boshbux, O`zdunrobita, O`zmevauzumsabzavotsanoatxolding.