Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni hozirgi kunda yer yuzida o‘n milliarddan ko‘proq

O‘ZBEK ТILI LEKSIKASINING RIVOJLANISHI

O‘zbek tili leksikasi turmushimiz uchun keraksiz bo‘lib qolgan tushunchalarni bildiruvchi so‘zlarning iste’moldan chiqib ketishi, yangi paydo bo‘lgan tushunchalarni ifodalovchi so‘zlarning esa kirib kelishi hisobiga doimo o‘zgarib, rivojlanib, boyib boradi.

I.Eskirgan so’z – tilimizning ma’lum davrida qo’llanilib, hozirgi kunda foydalanilmaydigan so’zlarga aytiladi.

So’zlarning eskirishi ikki xil usul biulan amalga oshadi

1.So’z o’zi ifodalagan tushuncha bilan birgalikda eskiradi. Bunday so’zlar tarixiy so’zlar deyiladi: qozi, mirshab, amin, xon, paranji, xaloji

2. So’z eskiradi, tushuncha saqlanadi va u boshqa so’z bilan ifodalanadi. Ular arxaik so’zlar deyiladi: rayon – tuman, oblast – viloyat, ulus – xalq, afandi – o’qituvchi, lang – cho’loq, tilmoch – tarjimon, cherik - askar, o‘ko‘sh - ko‘p, talim- bir qancha

Tarixiy va arxaik so’zlarning muhim belgilari

1.Arxaik so’z hozir mavjud narsaning, tarixiy so’z o’tmish narsa hodisasining nomi

2. Arxaizmning hozirgi tilda ma’nodoshi mavjud.

3. Tarixiy so’z – narsa hodisaning yakka nomi, arxaik so’z - birdan ortiq nomning biri