Demografik statistika

Byudjet taqchilligi (defitsiti)ni moliyalashtirish va uni klassifikatsiyasi.

Davlat byudjetini defitsitini moliyalashtirish degani, uni mablag’ bilan ta’minlash (qoplash) uchun hukumat tomonidan qarz mablag’larini jalb etishdir. Moliyalashtirish davlat boshqaruvi sektori birliklarining barcha qaytariladigan operatsiyalari sifatida qaraladi. Bu tasnif qarz egalari – kreditor (boshqacha qilib aytganda qarz majburiyatlarining egalari)ning iqtisodiy muomalasini o’xshashligiga qarab guruhlashtirish asosida bu
tasnif ishlangan. Oldin qayd qilingandek, moliyalashtirish hajmi davlat byudjetining defitsiti (profitsiti)ni teskari ishoradagi xajmiga teng. Masalan, 1999 yilda AQShda profitsit +158,3 mlrd. dollar, moliyalashtirish – 158,3 mlrd. dollar. Bunday misollarni ko’plab keltirish mumkin.
Byudjetning defitsitini moliyalashtirish tasnifi quyidagicha (kreditorlar tipi bo’yicha):

1. 
   Ja’mi moliyalashtirish (II+III)
   
2. 
   Ichki moliyalashtirish
   
   1. 
      Davlat boshqaruvi sektorining boshqa qismlari tomonidan
      
   2. 
      Pul-kreditni tartibga solish idoralari tomonidan
      
   3. 
      Depozitli banklar tomonidan
      
   4. 
      Boshqa ichki moliyalashtirish
      
   5. 
      Korrektirovka (tuzatishlar kiritilishi). III Tashqi moliyalashtirish
      
   6. 
      Xalqaro iqtisodiy rivojlanish tashkilotlaridan
      
   7. 
      Xorij boshqaruvi muassasalaridan
      
   8. 
      Boshqa chetdan jalb qilishlar
      
   9. 
      Likvidlikni boshqarish uchun ko’zda tutilgan naqd pul mablag’lari, depozitlar va qimmatli qog’ozlar hajmini o’zgarishi.
      

136. O‘zbekiston Respublikasi byudjeti tasniflari va davlat byudjeti statistikasining xususiyatlari.

Davlat moliyasi statistikasi tizimi-davlat boshqaruvi muassasalari sektoridagi operatsiyalar (harakatlar) to’g’risidagi birlamchi ma’lumotlarni to’plash, ishlov berish, taxlil va talqin qilish, hamda iste’molchilarga etgazib berish borasidagi faoliyatda qo’llaniladigan iqtisodiy va statistik tushunchalar, hisoblash qoidalari va klasifikatsiyalar tuzish to’g’risidagi ko’rsatmalarning majmuasidir. Davlat moliyasi statistikasida davlat muassasalari sektorini belgilash printsiplari ham ko’riladi, davlat boshqaruvining faoliyati, uning natijalari, davlat muassasalari sektori chegarasida iqtisodiyotning boshqa sektorlariga tegishli sektorlarning kvazi- davlat operatsiyalari, masalan, pul-kreditni tartiblashtirish ham ko’riladi. Davlat moliyasi statistikasini, asosan, byudjet sohasini taxlil qilish maqsadlari uchun maxsuslashtirilgan tizim desa ham bo’ladi.

136.