Davlat tili haqida


Qo’llanilish doirasi Chegaralanmagan va chegaralangan so’zlar



Download 117,63 Kb.
bet38/68
Sana31.12.2021
Hajmi117,63 Kb.
#210269
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   68
Bog'liq
ma'lumotnoma

Qo’llanilish doirasi Chegaralanmagan va chegaralangan so’zlar.
So’zlar qo’llanish doirasiga ko’ra chegarallanmagan va chegarallangan so’zlarga bo’linadi.
Umumxalq tilida keng qo’llaniladigan va shu tilda so’zlashuvchilarning barchasi uchun tuhunarli bo’lgan so’zlarga qo’llanilish doirasi chegaralanmagan so’zlar deyiladi . Ular neytral leksika atamasi bilan ham yuritiladi. M: Non, un, bug’doy, salam, daftar, qor, bulut va boshqalar.
Faqat ma’lum sotsial guruh hamda ma’lum bir hudud doirasidagina qo’llanilib , umumxalq tiliga xos bo’lmagan so’zlar chegaralangan so’zlar sanaladi.
Bunday so’zlarni quyidagi guruhlarga bo’lish mumkin:
1. Hududiy chegaralangan so’zlar (dialektizimlar)
2. Sotsial chegaralangan so’zlar.
Faqat ma’lum bir hudud doirasidagina qo’llanilib boshqa hududda yashovchi o’zbek tili vakillari uchun xos bo’lmagan so’zlar hududiy chegaralangan ( shevaga xos) so’zlar yoki dialektizmlar deyiladi. M: eshik “hovli”, “uy” (Andijon), shoti “Narvon” (Andijon , Farg’ona , Namangan), takya “do’ppi” (Xorazm) va boshqalar
Ma’lum ijtimoiy guruh doirasidagina ishlatiladigan so’zlarga sotsial chegaralangan so’zlar deyiladi. M: “otarchi”lar doirasida qo’llaniladigan so’zlar: yakan “pul”, danap “qizl bola”,; temiryo’l kuzatuvchilari doirasida qo’llaniladigan so’zlar: qaychi “taftishchi”, kolxoz “chiptasiz yo’lovchi .
Bunday so’zlar argolar deb yuritiladi.
Ayrim argolar umumtil leksikasidan olinadi. Bunday vaqtda bu so’zlar umumtildagiga nisbatan boshqa ma’noda qo’llaniladi. Masalan, kolxoz, umumtil leksikasida eskirgan bo’lib , jamoa xo’jaligini ifodalagan bo’lsa , temiryo’l kuzatuvchilari tilida boshqa ma’noni ifodalaydi.
Shuningdek , ayrim tabaqa vakillari tilida faol ishlatiladigan leksemalar ham uchrab turadi, bular jargonlar deyiladi. Masalan, olampanoh, volidayi muhtarama, padari buzrukvor, manzirat qilmoq va hokazo .


Download 117,63 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish