Датчиклар

Қаттиқ ва майдаланган моддаларни намлигини аниқлаш.

Қаттиқ ва майдаланган моддаларни намлигини икки хил усулда бевоста ёки бил восита аниқлаш мумкин. Бевосита аниқлашда жисм тарози ёрдамида тортилиб, кўрилади ва Яна тортилади. Намлик массалар фарқидан аниқланади. Бу усул жуда содда ва аниқдир, лекин бевосита намликни аниқлаш кўп вақтни талаб қилади. Жисмни киритиш учун кўп вақт керак бўлади.

Қаттиқ ва майдаланган моддаларни бил восита намлигини электрик (кондуктометрик ва сгимлм) усулда аниқлаш тез амалга оширилиб, деярли бу усуллар ишлаб чиқаришда кенг қўлланилади. Ишлаб чиқаришда қўлланилаётган қаттиқ модалар каппеляр ўсимтали бўлиб. Курук холда деярли токни ўтказмайди. Солиштирма қаршилиги 10 ⁸ Ом.м ва ундан каттани ташкил этади. Жисмга намлик таъсир этиши билан қаршилиги 10 ⁴ Ом м га тушиб қолади. Қаттиқ ва мадаланган моддаларда қаршиликни намликга боғланиш формуласиқуйидаги кўринишда бўлади:
R = C / W ⁿ (1.9.3)

Бу ерда С – доимий, W – намлик. С билан n эксперимент йўли билан аниқланади. Улар ҳар хил модда учун ҳар хил. Каршилик билан намлик ўртасидаги боғланишни қуйидаги 1.80-расмдаги график кўринишида ифодаланиши мумкин. Бу усулни сезгирлиги юқори. Лекин уни қиймати моддани ҳароратсига, тузилишига, химявий таркибига, элетролитларни борлигига боғлиқ бўлиб қолиши, уни фақат лаборатория шароитларида қўлланиш имкониятини бермоқда.

Сиғимли усул каппеляр ғовак жисмларда намликни аниқлаш имкониятини беради. Бу модда конденсатор қопламлар орасига қўйилиши билан конденсатор сиғимини диэлектрк киритувчанликка боғлиқлигига асосланади. Конденсатьор қопламлари ясси ёки цлидр кўринишида бўлиши мумкин.


С = к е (1.9.4)

1.80. Расм. Каппиляр ғовак моддаларнинг қаршилигини намликка боғлиқлик графиги.


Бу ерда к – конденсатор доимийси бўлиб, конденсатор қопламлари формаси ва ўлчамларидан келиб чиқади. е - моддани диэлектрик сингдирувчанлиги. У намликга боғлиқ. Конденсаторни сиғимини аниқлаш билан моддани намлигини аниқлаш мумкмн. Сиғимли тизимда мураккаб электрон схема қўлланилиб сиғимни ўзгариши, резонанс ҳосил қилиш билан аниқланади. Бу усулни аниқлиги юқори бўлиб, 0,2 – 0,5 % ни ташкил этади. Камчилиги конденсатор қопламлари орасига моддани киритиб куйиш қийинчилик туғдириши, яъни конденсатор қопламлари бир хил тўлмаса натижа ишончли чиқмаслиги мумкин.