Д. Т. Абдукаримов

Туркистон гуруҳи.
Гуруҳ ўсимликларининг бўйи 25 – 30 см. тик ўсувчан, 
устки қисмида қисман (озгина) эгилган. Япроқчалари ўртача катталикда; 
поялари яшил ѐки қизил пушти – рангли. Дуккаклари ўртача катталикда,уруғи 
оқ, камроқ учрайдиган пушти рангли, майда, 1000 сининг вазни 140 – 170 г, 
айримлари – камроқ учрайдиганлари шаклларининг вазни 200 г. Уруғнинг 
шакли думалоқ, бурчакли ѐки шар шаклида. Навлари тезпишар (70 – 80 кун), 
совуққа, курғоқчиликка чидамли иссиқликка талабчан, ҳосил тўплаш даврида 
ўта иссиққа чидамли, аскохитозга чидамсиз, фузариоз билан зарарланиши 
ўртача.
Тарқалиши: 
Ўзбекистон, 
Тожикистон, 
Туркманистон, 
Шимолий 
Афғонистон, Шимолий Эрон. Бу гуруҳга Ташкентский 511, Ўзбекистон, 
Тожикистон ва Туркманистоннинг маҳаллий навлари киради.
Афғон гуруҳи.
Гуруҳ ўсимликларининг бўйи 25 – 30 см. тик ўсувчи, устки 
қисми ѐйилиб ўсади. Гуллари оқ, пуштирангли, қисман қизил пушти рангли. 
Уруғи оқ, пуштирангли, қисман тўқ рангли, майда, 1000 уруғнинг вазни 140 – 
200 г. Уруғ шакли думалоқ ѐки бурчакли. Навлари ўртапишар. Фузариоз билан 
зарарланиши ўртача намлик шароитида аскохитоз билан кучли зарарланади. 
Тарқалиши: Азарбайжон, Арманистон, Грузия ва Жанубий Афғонистон. Бу 
гуруҳга Ташкентский 10 ва Кавказ ортининг маҳаллий навлари киради.
Анатолия гуруҳи.
Гуруҳ ўсимликларининг бўйи 20 – 35 см, тик ўсувчи, 
устки қисмида ѐйилиб ўсади. Гуллари оқ, қисман пушти рангли. Уруғи оқ, 
қисман бошқа рангли, дўмалоқ шаклда, қисман бурчакли ѐки шар шаклида. 
1000 уруғнинг вазни 200 – 350 г. навлари ўртапишар (70 – 80 кун), иссиқликка 
талабчан, курғоқчиликка чидамли, ривожланишнинг дастлаб фазаларида 
совуққа чидамли. Аскохитозга чидамсиз, фузариозга ўртача чидамли. Селекция 
учун уруғнинг йириклиги, уруғнинг ѐруғ рангли ва эртапишарлиги билан 
бошланғич материал сифатида аҳамиятлидир.
Тарқалиши:
Туркманистон, Азарбайжон ва Туркия. Бу гуруҳга 
Азербайжанский 583, Астрахан – Базарский ва Туркманистон, Озарбайжоннинг 
маҳаллий навлари киради.