Conference proceedings

ŞNEK DOZATORUNUN FAYDALI İŞ ƏMSALI 
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti 
[e-mail] 
Xülasə:
Dənəvər 
material 
dedikdə 
müəyyən 
ölçülü 
hissəciklərdən 
ibarət 
materiallar 
nəzərdə 
tutulur:tozşəkilli,xırdaölçülü,dənli və s. Dənəvər materialların həcmi isə hissəciklərin forması,ölçüsü və onların hava və ya su ilə 
birləşməsi amilləri ilə təyin olunur. Materialın strukturu(skeleti) hissəciklər arasındakı əlaqə ilə,forması isə hissəciklərin nəmliyi və s. 
amillərlə müəyyən edilir. Dənəvər materialların böyük əksəriyyəti mürəkkəb tərkibə malik olur. 
 
Açar sözlər:
Dozalaşdırma prosesi, Şnek dozatoru, F.İ.Ə, Material,
Dozalaşdırma prosesinin dəqiq aparılmasında şnek dozatorları əvəzolunmaz əhəmiyyətə malikdir. Bu dəqiqlik 
dozatorunun şnekinin dayanma sürətinin tənzimlənməsindən asılıdır. Bunkerdə qarışan materialın həcmi haqqında 
informasiya idarəetmə sisteminin sintez olunmasına imkan verir. Şnekli qida qurğusunun F.İ.Ə-si şnekin fırlanma 
sürətindən asılıdır və bu da,dozalaşdırmanın dəqiq aparılmasına təsir edir. Ona görə də,sistemi hazırlayarkən şnekli qida 
qurğusunun F.İ.Ə-si mütləq nəzərə alınmalıdır. Layihələndirmə zamanı dəqiq dozalaşdırma və F.İ.Ə-ni artırmaq üçün 
mütləq riyazi model tətbiq olunmalıdır.
Şnek dozatorunun F.İ.Ə-si aşağıdakı düsturla hesablanır : 
Burada,D-şnekin vintinin xarici diametri,S-vintin addımı,n-valın fırlanma sürəti (dövr / dəq), c - şnekin əyilmə 
bucağı, γ - materialın sıxlığı (kq / m
3
), ψ - şnekin korpusunun dolma əmsalıdır 
Şnek dozatorunun F.İ.Ə-sinə bilavasitə aşağıdakı parametrlər təsir edir : 

vintin diametri ; 

vintin addımı ; 

materialın şnekin korpusuna dolma əmsalı və sıxlığı ; 

şnekin fəzadakı vəziyyəti. 
Şnek dozatorunun əyilmə bucağı F.İ.Ə-na daha çox təsir göstərir. Belə ki,əyilmə bucağı 45 olduqda,F.İ.Ə 30 
olur. Odur ki,layihələndirmə zamanı əyilmə bucağını dəyişməklə F.İ.Ə-na təsir etmək olar. 
Dənələri ölçülərini nəzərə alaraq,müxtəlif materiallar üçün bunkerin dolma əmsalı 0.45 0.2 arasında dəyişir. 
Materialın həcminin və bunkerin dolma əmsalının dəyişməsi bilavasitə materialı təşkil edən dənələrin 
formasından,ölçülərindən,nəmliyindən və s. amilərdən asılıdır. Bundan başqa bunkerin dolma əmsalına valın fırlanma 
sürəti və arakəsmənin uzunluğu da,təsir edir. Bu amillərin köməyi ilə dolma əmsalının maksimal qiymətini almaq olar. 
Müxtəlif materiallar üçün dolma əmsalı müxtəlif olur. 
Materialın tərkibindəki nəmliyin artması F.İ.Ə-nı artırır. Materialın maili yerdəyişməsi zamanı F.İ.Ə və dolma 
əmsalında azalma müşahidə olunur. Bu azalmanın qarşısını almaq üçün F.İ.Ə düsturuna şnekin mailliyi ilə F.İ.Ə 
arasındakı asılılığı göstərən "c"-əmsalı əlavə olunur . 
Əmirbəyov K.N. 

---

Belə ki,şnekin mailliyi ilə faydalı iş əmsalı arasındakı asılılığı göstərən "c" əmsalı daxil edilərkən bəzi məqamları
nəzərə almaq lazımdır. Dolma əmsalının azalmasının qarşısını almaq üçün "c" əmsalının maksimal və minimal 
qiymətlərini bilmək lazımdır.