Chizmachilik


O‘zaro  perpendikular  to‘g‘ri  chiziqlar  o‘tkazish



Download 8,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/190
Sana31.12.2021
Hajmi8,66 Mb.
#237070
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   190
Bog'liq
1.Чизмачилик. дарслик

O‘zaro  perpendikular  to‘g‘ri  chiziqlar  o‘tkazish.  Bir-biriga  nisbatan 
perpendikular joylashgan to‘g‘ri chiziqlarni o‘tkazishda qo‘llanadigan qoidalardan  
foydalaniladi,  ya’ni  uchburchaklik  va  sirkul  ishlatiladi.  Buni  quyidagi  misollarda 
ko‘rish mumkin. 
1-misol.  AB  to‘g‘ri  chiziqda  joylashgan  C  nuqtadan    shu  to‘g‘ri  chiziqqa 
perpendikular  to‘g‘ri  chiziq  chiqarilsin.  (11.3-rasm).  Misolni  yechishda 
uchburchaklikdan foydalanilsin. 
Yechish.  Uchburchaklikning  biror  kateti  yoki  gipotenuzasi  AB  to‘g‘ri  chiziq 
bilan jipslashtiriladi, so‘ngra uning gipotenuzasiga ikkinchi uchburchakning kateti 


43 
 
jipslashtiriladi.  Keyin  ikkinchi  uchburchaklik  siljitiladi,  ya’ni  uning  ikkinchi 
katetidan  C  nuqta  orqali  to‘g‘ri  chiziq  o‘tkaziladi,  bu  chiziq  berilgan  AB  to‘g‘ri 
chiziqqa perpendikular bo‘ladi.  
2-misol.  AB  to‘g‘ri  chiziqning  A  va  B  nuqtalari  orasida  joylashgan  C  nuqta  
orqali  shu  to‘g‘ri  chiziqqa  perpendikular  chiqarilsin  (11.4-rasm).  Misol  sirkul  va  
chizg‘ich yordamida yechilsin. 
Yechish. 1- usul. C nuqtadan ixtiyoriy R radius bilan aylana yoyi chiziladi. Bu 
yoy  bilan  AB  to‘g‘ri  chiziqning  kesishgan  1  va  2  nuqtalaridan  ixtiyoriy  R  radius 
bilan  yana  yoylar  chiziladi.  Bu  yoylarning  o‘zaro  kesishgan  D  nuqtasi  C  nuqta 
bilan birlashtiriladi. Hosil bo‘lgan chiziq AB to‘g‘ri chiziqqa perpendikular bo‘ladi. 
 
                        11.4-rasm                                           11.5-rasm  
2-usul (3.5-rasm). Agar C nuqta AB to‘g‘ri chiziqning bir chetida joylashgan 
bo‘lsa, u holda:  
1)  perpendikular    to‘g‘ri  chiziqni  C  nuqtasidan    o‘tkazish  uchun  ixtiyoriy  O 
nuqtasi    belgilab  olinadi.  O  nuqta  C  dan  o‘tadigan  perpendikularda  yotmasligi 
kerak. 
2)  O  bilan  C  ni  birlashtirib  O  markazdan  OC  radiusi  bilan  aylana  chiziladi. 
Aylana AB  to‘g‘ri chiziq bilan D nuqtada kesishib o‘tadi. 
3) O nuqtasi orqali DOM aylana diametri o‘tkaziladi. 
4)  M  nuqtasi  C  bilan  birlashtiriladi.  Shunda  AB  ga  MC  perpendikular  hosil 
bo‘ladi. Burchak MCD diametrga  tiralgan ichki chizilgan burchak bo‘lgani uchun 
u 90
0
  ga teng. Demak : MC

AB (11.5-rasm).  

Download 8,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   190




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish