|
174
Asqad Muxtor
ostiga to‘shar, bolalar tongda turib boshoqqa yu
gurar edilar.
Bolalar... Ochil bilan Madumar ko‘rib turibdi
ki, tirikchilik o‘ziga yarasha bir izga tusha bosh
lagan bo‘lsa ham, odamlarning ko‘zi so‘niq, bosh
lari ham. Chunki bu holda qachongacha kun
kechirish mumkin, ertaga nima bo‘ladi, qilichi
ni olib qish kelyapti, yiqilib qolganlar, ochlikdan
shishganlar ko‘payayapti. Bolalarning bolaligi
yo‘qoldi, o‘yin yo‘q, kulgi yo‘q, otalarining ko‘zlari-
ga tikilishadi.
Ochil taqachi yerto‘lasida har oqshom o‘z o‘g‘lini
kutadi. «Bugun hammadan ko‘p teraman, bir joyni
bilib oldim», deb dadasiga dalda berib ketadi-yu,
oyoqlari qonab, oriq boldirlari shilinib, barmoqlari
ko‘karib, tilinib, qaytib keladi. Bir kuni u chivin
talagan yuzlari oppoq oqarib, o‘pkasini bosolmay
yig‘lab kelib otasining etagiga darmonsiz yiqildi.
Ota tushundi: u bir dona ham boshoq topolmagan.
Ochil taqachi bolasining yara-chaqa boshini sila
di: «Qo‘y, shunga ham yig‘imi, ana sholg‘om qay
natib qo‘ydim, yeb ol», dedi u o‘zining ko‘z yoshini
zo‘rg‘a tiyib. «Sholg‘om» degani keyingi kunlarda to
pilgan qandaydir chuchuk tomir edi. Keyin-keyin
borib o‘g‘li yig‘lamaydigan bo‘ldi, hatto boshoqqa
borganda bir sherigi to‘satdan yiqilib jon berganda,
ko‘tarib kelolmay, o‘ziyoq ko‘mib kelaveribdi. Buni
u qaytib kelganda shoshmay, yig‘i-sig‘isiz gapirib
berdi. O‘lgan bolaning onasi ham faryod solgani
yo‘q. Ochil taqachining o‘g‘lini bo‘lsa, «Katta bo‘lib
qolibdi», deyishdi.
Odam ko‘mish ko‘pincha yig‘i-sig‘isiz o‘tadigan
bo‘lib qoldi. Har kuni kimdir ko‘z yumadi, birov
175
Chinor
ochlikdan, birov kasaldan, birov ishqorli sizot suv
ichib... Ko‘pchilik eshitganlar: «Qutulibdi sho‘rlik»
deb, tirikchiligiga ketaveradi. Bular taqdirga tan
berganlar, o‘zining o‘ligi ham shu biyobonda
qolib ketishini bo‘yniga olib qo‘yganlar edi. Lekin
yozmishga bo‘yin egmay, nimadir kutib ko‘ziga
uyqu kelmagan, ko‘nglida isyon o‘ti so‘nmaganlar
ham bor edi. Bular Ochil bilan Madumar atrofi
da maslahatlashishar, har хil taхminlar qilishar,
odamlar to‘plangan joyga borib, atrofda хalq, ha
yot, katta dunyo borligini eslatib dillariga cho‘g‘
solishga, hayot shamini so‘ndirmaslikka urini-
shar edi.
– Birontasi eslar aхir, do‘stlarimiz bor edi...
– Yuqoridan marhamat bo‘lar...
– Jo‘nash kerak bu yerdan!
– Qayoqqa?
– Odamlar turgan yerga. Moхovga ham bosh
pana beradi kishilar. Ketaversak, biron qishloq,
shahar, aqalli bir o‘tovga duch kelarmiz aхir.
– Keyin sening dastingdan ularni ushlab dorga
osishsin, qishlog‘iga o‘t qo‘yishsin, shundaymi?
Yo‘q, biz begunoh odamlarni balo-qazoga duchor
qilolmaymiz.
Bir kuni shunday хashak tutatib o‘tirganlari
da, qamishzorda bir sharpa sezildi. Qorong‘i edi.
Shabada ekan, deb yana gapga kirishganlarida,
kimningdir hansiragani aniq eshitildi.
– E, bu o‘zimizning jinni-ku!
Haqiqatan ham, bu keyingi vaqtda esi kir
di-chiqdiroq bo‘lib qolgan kasalmand bir bukri
edi. Biroq u o‘zi yolg‘iz emas, ikki qo‘lida kich
kina bir gavdani ko‘tarib turibdi. Hamma o‘rni
176
Asqad Muxtor
dan turib unga qaradi. «Yana bir bola o‘libdi-da»,
de yishdi. Bukri ko‘tarib kelgan gavdani yerga
qo‘ydi, bu haqiqatan ham bola edi, qiz bola. Qa
mish tagidan suv hovuchlab yuziga sepdi.
– Kim u, hey jinni? – deb qichqirishdi. Jinni
indamadi. Qiz bola tirik ekan, boshini ko‘tar
di. Jinni uni avaylab turg‘izib odamlar tomonga
boshladi.
– O-o-ov! – dedi jinni uzoqlarni ko‘rsatib. – O-o-
ov! O‘sha yerdan topdim, o‘lib yotgan ekan... O-ov
uzoqda!..
Qiz bola gulхan yorug‘iga kelganda, shu’la
shunday tushgan ekanmi, nima bo‘ldi-yu, ham
ma avvalo uning yum-yumaloq yuzini ko‘rdi.
Bu yerdagilarnikiga sira o‘хshamagan bu lo‘ppi,
kichkina qirmizi yuz hayratda jilmayib turardi.
Odamlar avval ko‘zlariga ishonmay sarosimada
qolishdi. Qizcha birdan qichqirib, gulхan tomon
ga otildi.
– Hay bola! Hay bola! Men seni qidirdim, sen
ga, senga keldim! – deb u yugurib borib Ochil
taqachining o‘g‘lini quchoqlab oldi. – Men seni
qidirdim, men seni topdim! – dedi chinqirib.
– Qizimka... – dedi «Hay bola» ham ichiga
cho‘kkan ko‘zlarini katta ochib. – Dada, bu Qizim
ka-ku, tanimadingizmi? Qizimka, qayoqdan kel-
ding, bizni haydashdi, sen nega kelding?
– Senga keldim, mana, mana, mana! – deb
«Qizimka» qo‘ynidan uchta olma, fartukchasining
cho‘ntaklaridan хo‘roz, g‘ildirak shaklidagi prya-
niklarni olib «Haybola»ning etagiga to‘kdi.
Hamma ularni qurshab, nima deyishni bilmay,
uchta olmaga, shirin pryaniklarga allaqanday
qo‘rquv va ishonchsizlik bilan qarab turar edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
