Byudjet hisobi va nazorati

1 – jadval
Davlat Byudjeti ijrosi bo‘yicha buxgalteriya balansi 
AKTIV 
 
PASSIV 
Bo‘lim 
Nomi 
Bo‘lim 
Nomi 
I 
Pul mablag‘lari 
I 
Daromadlar 
II 
Xarajatlar 
II 
Olingan ssudalar 
III 
Berilgan ssudalar 
III 
Hisoblashuvlar 
IV 
Hisoblashuvlar 
IV 
Olingan mablag‘lar 
V 
Berilgan mablag‘lar 
V 
Natijalar 
BALANS 
 
 
BALANS 
3.2. Buxgalteriya balansining tuzilishi, mazmuni va ahamiyati
Korxona va tashkilotlarda xo‘jalik faoliyatini boshqarish bevosita 
mablag‘larning holatiga, ulardan foydalanish darajasiga, mablag‘larning aylanish 
tezligiga bog‘liqdir. Balansni iqtisodiy jihatdan olganda xo‘jalik mablag‘larini 
joylanishi va tashkil topish manbalari bo‘yicha bir-birga tengligini ta’minlaydi 
deb aytish maqsadga muvofiqdir. 
Mablag‘lar holatidagi o‘zgarishlar ularning turlari bo‘yicha buxgalteriya hisobi 
schyotlarida o‘z ifodasini topadi va har oyning oxirida har bir mablag‘ning oy 
davomidagi o‘zgarishi, oy oxiriga bo‘lgan qoldig‘i hisob-kitob qilinadi. Demak, 
buxgalteriya hisobi schyotlari mablag‘ turlari bo‘yicha mulk egasiga etarli 
ma’lumotlarni beradi. Lekin bu ma’lumotlarda mablag‘larning joylanishi ularni 
moddiy javobgar shaxslar bo‘yicha taqsimlanganligini ko‘rsatib beradi, ammo 
ularning qaysi mablag‘lar hisobiga tashkil qilinishi ham mulkdor uchun zaruriyati 
yuqori. 

---

47 
Korxona va tashkilotlar mulkchilik shaklidan qat’iy nazar tegishli faoliyat 
ko‘rsatish jarayonida xom ashyo bir turdan ikkinchi bir turga aylanadi. 
Buxgalteriya hisobida har bir mablag‘ning harakati turlari bo‘yicha hisob-kitob 
qilinadi va hisobot davri oxiriga mablag‘lar holati bo‘yicha to‘liq ma’lumotni olish 
imkoniyatini beradi. 
Buxgalteriya hisobida ifoda qilingan mablag‘lar harakati bo‘yicha mablag‘larning 
joylanishi va tashkil topish manbalari bo‘yicha ma’lumotlarni umumlashtirish 
maqsadida balans tuziladi. 
Buxgalteriya balansini tuzish, unda iqtisodiy ma’lumotlarni umumlashtirish 
tartibi O‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi tomonidan belgilan adi va 
tartibga solinadi. Buxgalteriya balansida korxona va tashkilotlarning 
mablag‘lari joylanishi va tashkil topish manbalari bo‘yicha tartibga solinadi. 
Demak, buxgalteriya balansi yordamida korxona va tashkilotlar tasarrufida 
bo‘lgan mablag‘lar harakati ikki jihat bilan, ya’ni mablag‘larni joylanishi 
va ularni tashkil topish manbalari bilan taqqoslangan holda o‘rganiladi. 
Buxgalteriya balansi ikki tomondan, uning chap tomoni aktiv, o‘ng
to moni esa pas siv deb a ytiladi. Buxgalteriya balansini tuzilishini 
quyidagicha ko‘rinishda bo‘ladi.