Buxoro politexnika kasb-hunar kolleji. Informatika va at fanidan

Panel STANDARTNAYa

	Sozdat	Yangi, ilgari mavjud bo’lmagan dokumentni (faylni) yaratish.
	Otkrыt	Mavjud ilgari yaratilgan dokumentni (faylni) ochish.
	Soxranit	Ekranda ochilgan dokumentni (faylni) xotiraga saqlab qo’yish.
	Pechat	Ekranda ochilgan faylni bosmaga chiqarish.
	Predvaritelnыy prosmotr	Bosmaga tayyorlangan xujjatni saxifaga joylashishini oldindan ko’rish.
	Orfografiya	Matnning (rus va ingliz tilida yozilgan bo’lsa) imlo xatolarni tekshirish.
	Vыrezat	Belgilangan sohani dokumentidan olib tashlash va xotirada saqlab qo’yish.
	Kopirovat	Belgilangan soha nusxasini xotiraga saqlab olish.
	Vstavit	Kursor turgan joyga xotirada saqlanayotgan ma’lumotlarni qo’yish.
	Kopirovat format	Kursor turgan joy ko’rinishini nushasini xotiraga olish.
	Otmena	Ohirgi xarakatni bekor qilish.
	Povtor	Bekor qilingan xarakatni qaytarish.
	Dobavit giperssыlku	Internet sayti yoki elektron adresga yo’llash belgisini qo’shish
	Avtosumma	Xonaning yuqorida joylashgan xonalarni jamlash formulasidan yoki boshqa asosiy formulalardan foydalanish.
	Master formul	Xonaga formulalar masteri yordamida formula qo’shish.
	Sortirovka po vozrastaniyu	Jadvalni alfavit (kamayish) tartibida saralash
	Sortirorvka po ubыvaniyu	Jadvalni alfavitga qarshi (kupayish) tartibida saralash
	Master diagramm	Tanlangan soha bo’yicha diagramma (grafik) tuzish
	Pokazat panel Risovanie	Rasm va grafik elementlar bilan ishlash yordamchi tugmalar guruhini ko’rsatish
	Mashtab dokumenta	Dokument masshtabini (ko’rish foizini) o’zgartirish

Panel FORMATIROVANIE

	Shrift	Matn shriftini o’zgartirish
	Razmer	Matn shrift kattaligini o’zgartirish
	Efekt nachertaniya	Qalin xarflar xolatiga o’tish yoki undan chiqib ketish
	Efekt nachertaniya	Qiyshik xarflar xolatiga o’tish yoki undan chiqib ketish
	Efekt nachertaniya	Chiziqli xarflar xolatiga o’tish yoki undan chiqib ketish
	TSentrovka po levomu polyu	Matnni (kursor turgan abzatsni) chap chegara bo’yicha tekkislash
	TSentrovka po sentru	Matnni (kursor turgan abzatsni) markaz bo’yicha tekkislash
	TSentrovka po pravomu polyu	Matnni (kursor turgan abzatsni) o’ng chegara bo’yicha tekkislash
	TSentrovka po shirene	Matnni (kursor turgan abzatsni) ikala tomon chegaralari bo’yicha tekkislash
	Spisok	Raqamli ro’yxat ko’rinishiga o’tkazish yoki undan chiqib ketish
	Spisok	Belgili ro’yxat ko’rinishiga o’tkazish yoki undan chikib ketish
	Ob’edenit i razmestit po sentru	Tanlangan sohani birlashtirib o’rtasidan yozish.
	Denejnыy format	Xonaning ma’lumotlarini pulli turiga o’tkazish.
	Protsentnыy format	Xonaning ma’lumotlarini foizli turiga o’tkazish.
	Format s razdelitelyami	Xonaning ma’lumotlarini uchta raqam bo’lib ajratib yozish.
	Uvelichit razryadnost	Xonaning ma’lumotlarini nuktadan keyingi raqamlar sonini kupaytirish.
	Umenshit razryadnost	Xonaning ma’lumotlarini nuqtadan keyingi raqamlar sonini kamaytirish.
	Abzats	Abzatsni tashkariga chiqarish
	Abzats	Abzatsni ichkariga tortib olish
	Vneshnie granitsi	Abzats chegaralarini ramka bilan belgilash.
	TSvet zalivki	Orqa rangni o’zgartirish
	TSvet shrifta	Tanlangan matn xarflar rangini o’zgartirish

Panel RISOVANIE

	Deystviya	Grafik ob’ekt ustidan har xil amallar bajarish.
	Vыbor ob’ekta	Grafik ob’ektni tanlash.
	Svobodnoe vraщenie	Grafik ob’ektni o’rtasi bo’yicha aylantirish
	Avtofigurы	Har xil grafik shakllarni (chiziq, to’rtburchak, aylana, strelka, ko’pburchak, qovuslar, va hoqazo) qo’shish.
	Liniya	Tug’ri chiziqlar chizish
	Strelka	Strelkalar chizish
	Pryamougolnik	To’rtburchaklar chizish
	Oval	Aylanalar chizish
	Nadpis	Ustki yozuvni qo’shish
	Dobavit ob’ekt Word Art	Chiroyli, grafik jixozlangan va xar xil shakllardagi matnlarni qo’shish.
	Dobavit kartinku	Rasm qo’shish. Bu buyrug’ini tanlaganimizdan keyin ekranda quyidagi oyna xosil qilinadi.
	TSvet zalivki	Orqa rangni o’zgartirish
	TSvet liniy	Chiziqlar rangini o’zgartirish
	TSvet shrifta	Xarflar rangini o’zgartirish
	Tip liniy	Chiziqlar qalinligini o’zgartirish
	Tip shtrixa	Chiziqlar turini o’zgartirish
	Vid strelki	Strelkalar turini o’zgartirish
	Ten	Ob’ekt soyasini sozlash
	Ob’em	Ob’ektni xajmli xolatga o’tkazish

Jadvallarda xar xil funktsiya va formulalarni ishlatish mumkin. Ularni yozishdan avval = belgisini qo’yishingiz kerak. Funktsiyalarda + (qo’shish), - (ayirish), * (kupaytirish), / (bulish), ^ (darajaga kutarish) belgilarini ishlatishingiz mumkin. Formulalarda xonalar nomi fakat lotin xarflar bilan berilishi shart.

       Masalan agar A1 va V12 xonalardagi sonlarni bir biriga qo’shish kerak bulsa u xolda formulamiz kuyidagicha buladi: =A1+V12

Asosiy funktsiyalar
MIN (xonalar) xonalardagi sonlarni minimalini topish
MAKS (xonalar) xonalardagi sonlarni maksimalini topish
SRZNACh (xonalar) xonalardagi sonlarni o’rtachasini topish
SUMM (xonalar) xonalardagi sonlarni ygindisini topish
ESLI (shart, to’g’ri, noto’g’ri) shart bo’yicha amalni bajarish
SChYoTZ(xonalar) bo’sh bo’lmagan xonalar sonini aniqlash
SChYoTESLI(xonalar, shart) shartga javob beruvchi xonalar sonini aniqlash
SEGODNYa ( ) bugungi kunni qo’yish
STEPEN(son, daraja) ko’rsatilgan sonni kerakli darajaga ko’tarish
ZNAK(xona) ko’rsatilgan xona ichidagi ma’lumotlar ishorasini aniqlash
COS(son) ko’rsatilgan sonni kosinusini aniqlash
SIN(son) ko’rsatilgan sonni sinusini aniqlash
Formulalarda bir nechta xonalar o’rtasidagi belgilar mazmuni
: (ikki nuqta) belgisi	"dan gacha" ma’noni bildiradi
; (nuqta vergul) belgisi	"bilan" ma’noni bildiradi
SHIFT tugma bilan tanlanganlar	"dan gacha" ma’noni bildiradi
CTRL tugma bilan tanlanganlar	"va" ma’nosini bildiradi
Formulalarda qo’shtirnok « » ichida yozilgan mantlar	o’zgartirilmasdan ekranda chiqariladi.

Masalan:
=SUMM(A1:F11) bu A1 dan F11 gacha to’rtburchak sohadadagi ma’lumotlar summasini topish ma’noni bildiradi.
=SUMM(A11;C15) bu A11 va C15 xonalardagi sonlar summasini topish ma’noni bildiradi.

 =ESLI(A1=5, "A’lo", "A’lo emas" ) bu agar A1 xonadagi son 5 ga teng bo’lsa u holda formula xonasida "a’lo" so’zi yoziladi, aks xolda esa "a’lo emas" suzi yozilish ma’nosini bildiradi.

 Formula bor xonani avtoro’yxat bilan tuldirganimizda ichidagi formula o’zgarish satri yoki ustunga qarab uzgaradi. Masalan:

Agar =ESLI(A1=5, "A’lo", "A’lo emas" ) formulasi bor xonani pastka avtoro’yxat bilan yo’li bilan tuldirsak, u xolda pastki xonada bu formula =ESLI(A2=5, "A’lo", "A’lo emas" ) ga o’zgaradi. Agar uni o’ng tomonga to’ldirsak u xolda o’ng tomondagi xona formulasi =ESLI(B1=5, "A’lo", "A’lo emas" ) ga o’zgaradi.

Agar sizga avtoto’ldirish yoki nusha olish natijasida xosil bulgan formulada biror bir xona nomi o’zgarmas bo’lishi kerak bo’lsa, u xolda uning nomi oldida $ belgisini qo’yishingiz kerak.Masalan:
=ESLI($A$2=5, "A’lo", "A’lo emas" ) formulada A2 xona nomi o’zgarmas. Agar $A$2o’rniga $A2 u xolda faqat satr nomeri o’zgaruvchan, agar esa $A$2o’rniga A$2 bo’lsa u xolda faqat ustun nomi o’zgaruvchan bo’ladi.

Funktsiyalar bilan ishlashda bizga yordam beruvchi va kulayliklar yaratuvchi ExcelFunktsiyalar masterini (yordamchisini) ishga tushirish uchun yordamchi asboblar (tugmalar) satrida joylashgan tugmani bosishimiz kerak. Natijada kuyidagi dialog oynasi xosil qilinadi.

     Ushbu oynada formula yaratishning birinchi qadamda biz formula yoki funktsiyani tanlashimiz kerak. KATEGORIYa nomli berk ro’yxatda kerakli formulalar guruhini tanlaymiz:

1) 10 nedavno ispolzovavshixsya	10 oxirgi ishlatilgan formulalar
2) polnыy alfavitnыy perechen	alfavit bo’yicha formulalarning to’lik ro’yxati
3) finansovыe	iqtisodiy formulalar ro’yxati
4) data i vremya	vaqt va sana bilan ishlash formulalar
5) matematicheskie	matematik formulalar
6) statisticheskie	statistik formulalar
7) ssыlki i masivы	giperyo’llanmalar va massivlar bilan ishlash formulalar.
8) rabota s bazoy dannыx	ma’lumotlar ombori bilan ishlash formulalar
9) tekstovыe	matn bilan ishlash formulalar
10) logicheskie	mantiqiy formulalar
11) proverka svoystv i znacheniy	xonalar ichidagi ma’lumotlarni tekshiruvchi formulalar.

     Formula tanlangandan keyin oynaning pastki qismida shu formulaning ma’nosi yoki yordamchi ma’lumotlar chiqariladi. Birinchi qadam bajarilgandan keyin ikkinchi qadamga o’tamiz.

     Ushbu kadamda quyidagi oyna xosil kilinadi. Ushbu oynada formulaning elementlarini ko’rsatishimiz kerak. Ularni klaviaturadan yoki sichqoncha yordamida ko’rsatishimiz mumkin. Sichqonchadan foydalanish uchun ma’lumotlar kiritish soxasining o’ng tomondagi tugmaga bosamiz natijada dialog oyna kichkinalashtirilib siz sichqoncha yordamida ish sohaning ixtiyoriy xonani tanlashingiz mumkin. Xona tanlangandan keyin yana shu tugmani bosib formula yordamchisi bilan ishlashni davom etishingiz mumkin. Formula tayyor bo’lgandan keyin OK tugmani bosishimiz mumkin.