Buxoro davlat pedagogika universitetining 9-1 Texnalogik ta’lim s-20 guruh talabasi Yodgorov Elmurodning Metallarga ishlov berish fanidan

Dastgohlarning geometrik aniqligi, ularni rostlash va sozlash

Detallarga ishlov berish aniqligiga dastgohning geometrik aniqligi, to‘g‘ri rostlanganligi va yaxshi sozlanganligi ko‘p ta‘sir ko‘rsatadi.

Geometrik aniqlik dastgoh qismlari o‘qlarining o‘zaro parallelligi yoki perpendikularligi, stollar va karetkalarni surganda ularning sathlari o‘zgarishi hamda vallarning o‘q va radius bo‘yicha tepishi bilan xarakterlanadi.

Dastgohlarning geometrik aniqligi ularning puxta tayyorlanganligiga hamda yeyilish darajasiga bog‘liq. Dastgohlar uch klassga: yuqori aniqlikdagi, o‘rtacha aniqlikdagi va past aniqlikdagi dastgohlarga bo‘linadi.

Yog‘ochsozlik korxonalarida o‘rtacha va past aniqlikdagi dastgohlarga disk arrali dastgohlar, yuqori aniqlikdagi va o‘rtacha aniqlikdagi dastgohlarga esa frezalash, uzunasiga frezalash va parmalash dastgohlari kiradi.

Dastgoh unsurlarini geometrik aniqlik me‘yorlariga to‘la mos keladigan qilib o‘rnatish va mahkamlash kerak. Dastgoh- ni mexanika sexining sozlovchi ishchilari vaqti-vaqti bilan soz- lab turadilar. Sozlovchilar yo‘naltiruvchi va siquvchi qurilma- larning, surish qurilmalarining bir-biriga nisbatan joylashishini, karetkalarning to‘g‘ri chiziqli harakatini, stollar, plitalar va yo‘naltirish qurilmalarining o‘zaro parallelligini hamda tekisli- gini tekshiradilar, vallar va shpindellarning tepishini bartaraf qiladilar. Ular dastgohlarga boshqarish apparatlarining datchik- larini o‘rnatish, dastgohlar atrofini to‘siqlar bilan to‘sish hamda dastgohlarni moylash qurilmalarini sozlash ishlarini ham baja- radilar. Dastgohni rostlash bilan garchi maxsus ishchilar shu- g‘ullansa ham, dastgoh noto‘g‘ri rostlanganda detalga ishlov berishda ro‘y beradigan nuqsonlarni bartaraf qilish uchun rostlashga doir asosiy tushunchalarni dastgohchining o‘zi ham bi- lishi zarur.

Dastgohni rostlashni uni sozlashdan farq qila bilish kerak, bunda dastgohni sozlash bilan dastgohchining o‘zi shug‘ullanadi. Zagotovkalarning har bir yangi partiyasiga ishlov berishdan oldin dastgohchi o‘z dastgohini sozlashi, ya‘ni uning tayanch va yo‘naltiruvchi qismlarini, kesish asbobi va moslamalarini bir- biriga nisbatan ma‘lum vaziyatda to‘g‘ri o‘rnatishi shart.