Botanika Gulli o’simliklar va o’simliklarni hayotiy shakllari

1 ittikan 2 sachratqi 3 qayrog`och 4 zarang 5 qariqiz 6 qayin 7 yovvoyi sabzi 8 aylant 9 qo`ytikan

A) 4.5.3.8.7

B) 2.7.9.5.1

C) 6.7.9.4.1

D) 9.2.1.5.3

10. Sersuv, seret o`simliklar guruhini belgilng ?

A) kaktus, aloe, agava

B) momaqaymoq, ayiqtavon

C) ebalak, jag` - jag`, cherkez

D) keyreuk, shirach, andiz

11. Bug`doy o`simligida xromosomaning gaploid to`plami nechtaga teng?

A) 28

B) 42

C) 14

D) 7

12. Populyatsalarning geogegrafik alohidalanishi ko`proq qayerda ro`y beradi ?

A) tur egalagan arealning chetki qismilarida

B) populyatsa arealida alohidalanish ro`y beradi

C) tur egallagan arealning barcha qismida

D) tur egallagan aeralning markazida

13. Organizmlarning ko’payish xususiyati tur mezonining qaysi tipiga misol bo’ladi?
A) ekologik

B) genetik

C) fiziologik

D) etologik

14. Birlamchi organizmlar hayotiy xususiyatga ega bo’lishi uchun ular tanasiga …. Kirishi lozim.

A) fermentlar

B) atomlar

C) malekulalar

D) flyuidlar

15. Tashqi muhitga javob reaksiyasiga qarab J.B.Lamark organizmlarni necha guruhga ajratdi?

A) 2 ta

B) 3 ta

C) 4 ta

D) 6 ta

16. G`o`zaning tetraploid turi berilgan javobni aniqlang.

A) G. Xirzutum

B) G. Xerbatseum

C) G. Meksikanium

D) G. Arbareum

17. Zot va navlar evolyutsiyasini harakatlantiruvchi kuchlar nima?

A) irsiy o’zgaruvchanlik, sun’iy tanlash

B) irsiy bo’lmagan o’zgaruvchanlik, sun’iy tanlash

C) irsiy o’zgaruvchanlik, tabiy tanlanish

D) yashash uchun kurash va tabiy tanlanish

18. Filetik yo’nalish deganda nima tushuniladi?
A) mavjud turlarni duragaylash tufayli yangi turlarning paydo bo’lishi

B) A va B turlarni duragaylash natijasida C turni paydo bo’lishi

C) A turdan uzoq yillar davomida B turni kelib chiqishi

D) A tur irsiy o’zgaruvchanlik tufayli A va B turlarga aylanishi

19. “Baquvat organizmdan kuchli, nimjondan kuchsiz organizm rivojlanadi.” Bu qaysi olim fikri?

A) Levkipp

B) Empedokl

C) Gippokrat

D) Aristotel

20. Qaysi olim gen mutatsiyalarini fizik omillar ta’sirida olish mumkinlagini tajribada isbotlab berdi?

A) I.Michurin

B) T.Morgan

C) G.Miller

D) De-Friz

21. Qaysi olim “ Bir o’simlik turi boshqa o’simlik turiga aylanishi mumkin” degan fikirni aytgan?

A) Fales

B) Aristotel

C) Teofrast

D) Levkipp va Demokritlar

22. Aneuploid turlarni ko’rsating.

A) iloq avlodi

B) skedra avlodi

C) iloq va skedra avlodi

D) yon suzar qisqichbaqa avlodi.

23. G’o’za avlodi turlari qaysi davrda alohidalashgan?

A) Yura

B) Bo’r

C) Perm

D) Trias

24. Nima sababdan populyatsiya ichida chatishish imkoni qo’shni populyatsiyalar bilan chatishishga qaraganda yuqori bo’ladi?

A) populyatsiya individlari bir vaqtda jinsiy jihatdan yetiladi

B) bir populyatsiya individlari barcha belgi va xossalari bilan o’xshash

C) qoshni populyatsiyada organizmlar har-xil vaqtda jinsiy jihatdan yetiladi

D) erkak va urg’ochi individlarni urchish imkoni yuqori bo’ladi.

25. Yangi dunyo g’o’za navlari qaysi turlar asosida yaratilgan?

A) g. Xirzitum, g. Xerbatseum

B) g. Xirzitium, g. Barbadanze

C) g. Xerbatseum, g.arboreum

D) g. Xirzitium, g. Arboreum

26. Quyidagilardan qaysi biri allopatrik yo’nalishda turlar hosil bo’lishiga misol bo’ladi?

1. Arealni bo’linishi 2.duragaylash natijasida 3. Allopoliploidiya yo’li bilan 4. Arealda geografik to’siqlar paydo bo’lish bilan 5. Avtopoliploidiya yo’li bilan

A) 1.4

B) 2.3

C) 1.3

D) 2.4

27. Bir yovvoyi turdan kelib chiqqan zot va navlarni toping?

A) qoramol, kaptar, cho’chqa, karam

B) qo`y, xonaki kaptar, qand lavlagi

C) tovuq, kaptar, karam, qand lavlagi

D) qo`y, it, qoramol, g`o`za

28. K. Linney o`simliklarning qaysi belgilariga asoslanib ularni 24 sinfga ajiratdi ?

A) gulqo`rg`onlarinng shakli va soniga

B) changdonlar soniga, chang iplarining uzun – kaltaligiga

C) gul urug`chi tumshuqchasining shakliga

D) urug` tugunchasining joylanishiga

29. Duragaylashda … o`zgaruvchanlik hosil bo`ladi.

A) mutatsion

B) modifikatsion

C) kombinativ

D) rekombinativ

30. Umurtqasiz hayvonlarning qishki uyquga ketishi … hisoblanadi.

A) tur ichidagi kurash

B) turlararo kurash

C) tabiiy tanlanish

D) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi kurash

31. Beshiktervatarning tuzilishi moslanishining qaysi turiga mansub?

A) himoya rangi

B) mimikriya

C) himoya, maskirovka

D) maskirovka

32. Paxtazorlarda o`sadigan begona o`tlar bilan g’o’za o`rtasidagi kurash yashash uchun kurashning qaysi shakliga mansub ?

A) turlararo kurash

B) tur ichida kurash

C) tabiatning noqulay ta’siriga qarshi kurash

D) o`simliklar o`rtasida kurash

33. Mikroevolutsiyaning oxirgi natijasi nima ?

A) yangi turlar hosil bo`ladi

B) turlar qirilib ketadi

C) yangi turkum hosil bo`ladi

D) yangi oila hosil bo`ladi

34. Stabillashtiruvchi tanlanish deb nimaga aytiladi ?

A) tashqi muhitning deyarli o`zgarmagan mo`tadil sharoitida, avlod–ajdod belgilari o`zgarmagan individlarning saqlab qolinishi, o`zgarganlarining qirilib ketishiga

B) tashqi muhitning o`zgarmas sharoitida avlod – ajdod belgilari o`zgargan individlarning saqlanib qolib ozgarmaganlarning qirilib ketishi

C) muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir – biridan farq qiluvchi ikki va ortiq individlar uchrashiga

D) organizmlarning qaror topgan belgi–xossalarini o`zgarishiga, yangi belgi–xossalar hosil bo`lishi va rivojlanishning ta’minlashiga

35. Ayrim hayvonlarning tashqi qiyofasi, rang – barang bo`lib ko`zga yaqqol tashlanadi. Bu moslanishning qaysi biraga misol bo`ladi ?

A) himoya rangi

B) maskirovka

C) ogohlantiruvchi

D) mimikriya

36. Nami kam bo`lgan joydagi o`simliklarning qisqa muddat ichida gullab, urug` berishi, yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo`ladi ?

A) tur ichidagi

B) turlararo

C) noqulay sharoitga qarshi

D) A va B javoblar to`g`ri

37. Zaharsiz Amerika suvilonining zaharli korall aspidiga o`xshab qolishi qanday hodisa va evolutsion o`zgarishlar yo`nalishining qaysi biriga mansub ?

1 maskirovka a) auromorfoz

2 mimikriya b) idioadaptatsiya

3 himoya rangi v) umumiy degeneratsiya

4 ogohlantiruvchi rang

A) 2 – v

B) 3 – v

C) 4 – v

D) 2 – b

38. Hatakatlantiruvchi tanlanish natijasida kelib chiqqan o`simlikni belgilang ?

1 bo`yimadoron 2 qizil tikan 3 isfarak 4 palma 5 zirako`t

A) 4.1

B) 4.2

C) 1.3

D) 2.5

39. Misrliklar qaysi hayvonlarni xonakilashtirganlar ?

1 eshak 2 maymun 3 echki 4 qo`y 5 g`oz 6 o`rdak

A) 1.3.4

B) 2.5.6

C) 3.4.5

D) 2.4.5

40. Mutagenez qanday o`zgaruvchanlikda yuzaga keladi ?

A) kombinativ

B) rekombinogenez

C) irsiyatni o’zgarishida

D) modifikatsion

41. Populyatsiyadagi kombinatsion o`zgaruvchanlik manbai nima ?

A) mutatsiya

B) genofor

C) chatishtirish

D) evolutsiya

42. Turning xromosoma yig`indisi, soni, shakli, va katta – kichikligi qaysi tur mezoniga bog`liq ?

A) geografik

B) ekologik

C) fizologik

D) genetik

43. Kambala, skatlarning rangi suv tubi rangiga o`xshashligi evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga bog`liq?

A) rudiment

B) aromorfoz

C) idiodaptatsiya

D) degeneratsiya

44. Evalutsiyaning harakatlantiruvchi kuchlarini belgilang ?

A) irsiyat, biologik regress, tabiy tanlanish

B) irsiy o`zgaruvchanlik, gradatsiya, yashash uchun kurash

C) tabiy tanlanish, biologik progress, o`zgaruvchanlik

D) irsiy o`zgaruvchanlik, yashash uchun kurash, tabiiy tanlanish

45. Tur ichida kechadigan va uni o`zgarishiga olib kelgan jarayon qanday ataladi ?

A) elementar evolutsiya

B) makroevolyutsiya

C) mikroevolyutsiya

D) konvergensiya

46. Sun’iy tanlanish natijasida nima hosil bo`ladi ?

A) populyatsiya

B) kenja tur

C) zot va nav

D) nav va yangi tur

47. Makroevolyutsiya qanday evalutsiya hisoblanadi ?

A) populyatsiya ichida boradigan

B) kenja turlar ichida boradigan

C) turdan yuqori sistematik birlik ichida boradigan

D) har xil populyatsalar ichida boradigan

48. Turning yaxlitligi nimaga bog`liq?

A) tur individlari o`rtasidagi munosabatlarga

B) tur mezonlarini xilma-xilligiga

C) turning areal bo’ylab tarqalishiga

D) tur individlarining o’zgaruvchanligiga

49. Bir tur arealining ma’lum qismida uzoq vaqt yashab kelayotgan, mazkur turning boshqa individlari yig’indisidan nisbatan alohidalashgan, bir-biri bilan erkin chatishadigan individlar yig’indisi nima deb ataladi?

A) tur

B) kenja tur

C) populyatsiya

D) biogeotsenoz

50. 1892-yil Shimoliy Amerikada qattiq qor bo’ronida chumchuqlarning qanday xususiyatga ega bo’lganlari nobud bo’lgan?

A) kalta qanotli

B) uzun qanotli

C) normal qanotli

D) kalta va uzun qanotlilar

51.Cho’tka qanotli baliqlar va gatteriyaning o`zgarmay qolishiga nima sabab ?

A) yashash sharoitiga moslashish

B) yashash uchun kurash

C) tabiy talanish ta’siri

D) muhit sharoitining doimiy bo`lishi

52. Barcha hayotiy jarayonlarning o`xshashligiga bog`liq bo`lgan mezonni aniqlang ?

A) geografik

B) ekologik

C) fiziologik

D) genetik

53. J.B.Lamark evolyutsiyaga doir qanday tushunchalarni noto’g’ri talqin qilgan?

1. Muhit sharoiti ta’sirida moslanuvchanlik paydo bo’lish sabablari 2. Turlar o’zgarmas degan fikrni tanqid qilgan 3.faqat foydali o’zgarishlar nasldan-naslga o’tadi 4.evolyutsiya protsessida hayotning tuban shakllaridan oily shakillari kelib chiqqan

A) 1.3

B) 1.2

C) 4.3

D) 1.4

54. Yo’naltirish ahamiyatiga ega bo’lgan birdan-bir evalyutsiya faktori bu….

A) yashash uchun kurash

B) tabiy tanlanish

C) irsiyat

D) o’zgaruvchanlik

55. Zotlar va navlar evalyutsiyasini harakatlantiruvchi kuchlar….

1. Yashash uchun kurash 2.irsiy o’zgaruvchanlik 3.sun’iy tanlash 4. Tabiiy tanlanish 5.tur ichidagi yashash uchun kurash

A) 1.2

B) 2.3

C) 3.4

D) 4.5

56. Qaysi olim Hindiston, Markaziy Osiyo, Xitoy o’simliklari va hayvonot dunyosi haqida qimmatli ma’lumotlar to’plagan?

A) Abu Nasr Forobiy

B) Ahmad ibn Nasr Jayhoniy

C) Abu Rayhon Beruniy

D) Abu Ali ibn Sino

57. Turning elementar struktura birligi nima?

A) populyatsiya

B) genofond

C) irsiyat

D) mutatsiya

58. Yantoq barglarining mayda, ildizining uzun bo’lishi yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo’ladi?

A) tur ichida

B) tur ichdagi, turlar aro

C) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi

D) turlar aro

59. Bir turga mansub organizmlar orasida bir-biridan farq qiladigan bir necha shaklli individlarni uchrashi tabiiy tanlanishning qaysi shakliga misol bo’ladi?

A) stabillashtiruvchi

B) harakatlantiruvchi

C) dizruptiv

D) divergensiya

60. Lattachi baliqning suv ostidagi o’simliklarga o’xshash bo’lishi, moslanishning qaysi turiga misol bo’ladi?

A) maskirovka

B) ogohlantiruvchi

C) mimikriya

D) himoya rangi

61. Evolyutsiyaning boshlang’ich hodisasi deb nimaga aytiladi?

A) populyatsiya genofondining uzoq davom etadigan yo’naltirilgan o’zgarishlariga

B) populyatsiya ichidagi mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlikka

C) populyatsiya genofondida genlarning tasodifiy o’zgarishiga

D) turlar o’rtasida vujudga keladigan alohidalanishga

62. Xonqizi qo’ng’izining rangini yashash muhitidan aniq ajralib turishi moslanishning qaysi turiga misol bo’ladi?

A) himoya rangi

B) maskirovka

C) mimikriya

D) ogohlantiruvchi

63. Suyakli baliqlarning har-xil turlarida tana shakli, rangi, suzgich qanotlarini shakli va tuzilishini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin?

A) aromorfoz

B) idioadaptatsiya

C) degenaratsiya

D) konvergensiya

64. O’simliklarni spora bilan ko’payishdan, urug’dan ko’payishga o’tishini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin?

A) aromorfoz

B) idioadaptatsiya

C) degenaratsiya

D) konvergensiya

65 .Kushandalari tomonidan ko’p qiriladigan hayvonlarning ogohlantiruvchi rangga ega organizmlarga taqlid qilishi qanday hodisa deyiladi?

A) himoya rangi

B) maskirovka

C) mimikriya

D) ogohlantiruvchi

70. Hayvonlardagi himoya rangini evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin?

A) aromorfoz

B) idioadaptatsiya

C) degenaratsiya

D) konvergensiya

71. Bir tur individlarining ko’payish jaroyonlarini o’xshashligiga, birinchi navbatda ko’payish usulini o’xshashligiga asoslangan mezonni belgilang.

A) genetik

B) ekologik

C) morfologik

D) fiziologok

72. Qaysi olim mutatsiyalarni tajriba orqali o’rganish mumkinligini isbotladi?

A) Chetverikov

B) Kamarov

C) Seversev

D) Miller

73. Evolyutsiyaning boshlang’ich materiali … hisoblanadi.

A) populyatsiya, turlarning hosil bo’lishi

B) modifikatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik

C) mutatsion va kombinativ o’zgaruvchanlik

D) organizmlarning erkin chatishuvi

74. Qonli hayvonlarning barchasida ichki a’zolar o’zaro o’xshash va bir xilda joylashgan degan fikrni qaysi olim ilgari surgan?

A) Aristotel

B) Teofrast

C) Fales

D) Gippokrat

75. Odamlarning rangi, qiyofasi, tabiati, ahloqi turlicha bo’lishi irsiyatgagina emas, balki tashqi muhitga bog’liq ekanligini etirof etgan olimni aniqlang.

A) Beruniy

B) Forobiy

C) ibn Sino

D) Bobur

76. Atomistik nazariyani qaysi olimlar yaratgan?

A) Anaksiman

B) Anaksimandr

C) Gippokrat

D) Levkipp va Demokrit

77. O’simliklar tuzilishining qaysi xususiyati idioadaptatsiyaga misol bo’ladi?

A) ildizning popuk ildizdan iboratligi

B) barglarning yashil rangda ekanligi

C) gullarning hasharotlar yordamida changlanishga moslashishi

D) poyaning sershox bo’lishi

78. Tur ichida kechadigan yangi populyatsiya va kenja turlarning hosil bo’lishiga olib keladigan jarayonni belgilang.

A) regres

B) degeneratsiya

C) makroevolyutsiya

D) mikroevolyutsiya

79. Agarda sanot markazlashgan tumanlarda havoning ifloslanishi kamaysa yoki umuman to’xtasa, daraxtlarning poyasi och rangga kirsa, qoramtir rangli hasharotlarda qanday o’zgarish kuzatiladi?

A) o’zgarmaydi

B) soni kamayadi

C) rangi qorayadi

D) rangi och rangli bo’lib qoladi

80. Yashash sharoiti o’zgarganda tur ichida belgilarning ajralish jarayoni nima deyiladi?

A) divergensiya

B) konvergensiya

C) konyugatsiya

D) regeneratsiya

81. Yashash muhitiga bir xildagi o’xshash moslanishlarni vujudga kelishi nima deb ataladi?

A) divergensiya

B) konvergensiya

C) konyugatsiya

D) regeneratsiya

82. Populyatsiyalarning aralashib ketishiga xalaqit beradigan asosiy to’siqlarni aniqlang.

A) biologik va morfologik

B) geografik va genetik

C) biologik va geografik

D) ekologik va genetik

83. Quyida keltirilganlardan qaysi biri tabiiy tanlanish natijasida hosil bo’ladi?

A) quyonlarning turli zotlari

B) itlarning odamlarga o’rganishi

C) ot zotlari

D) tovuqlarning tuxumlar orqali ko’payishi

84. Kit muskullari orasidagi dumg’aza suyaklarining bo’lishi evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiradi?

A) aromorfoz

B) idioadaptatsiya

C) degeneratsiya

D) konvergensiya

85. Oddiy asalari, nayzasi yo’q jaydari asalarini siqib chiqarishi, yashash uchun kurashning qaysi shakliga misol bo’ladi?

A) tur ichida

B) tur ichdagi, turlar aro

C) tabiatning noqulay sharoitiga qarshi

D) turlar aro

86. Karl Linneyning biologiya faniga qo’shgan xissasi nimadan iborat?

1.evolyutsiya ta’limotiga asos soldi 2. Metafizik tushunchalarni ilgari surdi 3.sun’iy sistemani yaratdi 4.turlar o’zgarmas degan fikrni rivojlantirdi 5. Binar nomenklaturani fanga olib kirdi 6.botanika tilini takomillashtirdi

A) 1.3.4

B) 3.5.6

C) 6.4.2

D) 2.5.1

87. Baykal ko’lida ayrim hayvonlarning boshqa hech qayerda uchramaydigan ko’p turlari va avlodlari yashaydi. Bunga sabab nima?

A) bu ko’lning tahminan 20 yildan beri boshqa suv havzalardan ajralib qolganligi

B) unga faqat tog’ daryolarining suvlari kelib tushganligi

C) barcha suv havzalari bilan bog’langanligi

D) bu ko’lning taxminan 20 mln dan beri boshqa suv havzalardan ajralib qolganligi

88. Yashash uchun kurashning qanday shakllari farq qilinadi?

1.oilalararo 2.turlararo 3.turkumlararo 4.uzoq formalar o’rtasida 5. Tur ichidagi 6.sinflararo 7. Noqulay sharoitga qarshi

A) 1.3.6

B) 2.3.4

C) 3.5.6

D) 2.5.7

89. Ayollarda tabiiy abort qachon ro’y beradi?

A) X jinsiy xromosoma yetishmasa

B) Y jinsiy xromosoma yetishmasa

C) X jinsiy xromosoma ortiq bo’lsa

D) ota Rh^- bo’lganda

90. Ikki nuqtali xonqizida qattiq qanotning qizg’ish va qoramtir formalari uchraydi, bu tabiiy tanlanishning qaysi biriga misol bo’ladi?

A) stabillashtiruvchi

B) harakatlantiruvchi

C) dizruptiv

D) divergensiya

91. Hayvonlarda xatti-harakati bilan bog’liq alohidalanishni aniqlang.

A) genetik

B) etologik

C) morfologik

D) fiziologok

92. Gulli o’simliklar meva va urug’larining tarqalishi bilan bog’liq moslanishlarni evolyutsiyaning qaysi yo’nalishiga kiritish mumkin?

A) aromorfoz

B) idioadaptatsiya

C) degenaratsiya

D) konvergensiya

93.Yer yuzining o`zgarishi o`simlik va hayvonlarning o`zgarishiga olib keladi . Bu fikrni qaysi olim bayon etgan?

A) Abu Ali ibn Sino

B) Abu Rayhon Beruniy

C) Abu Nasr Forobiy

D) Zaxiriddin Muhammad Bobur

94. Kombinativ o`zgaruvchanlik qanday namoyon bo`ladi ?

A) ota–ona organizmining chatishtirishidan olingan duragay avlodlarda xromosomalar genlarining har xil variantda qayta taqsimlanib irsiylanish oqibatida

B) gomologik xromosomalarning meyoz bo`linish vaqtida sodir bo`luvchi krossingover tufayli birikkan genlarning o`zaro ajralib irsiylanishi oqibatida

C) irsiyatning moddiy asoslari bo`lgan genlar, xromosomalarning o`zgarishi oqibatida

D)tashqi muhit ta’sirida vujudga kelgan o`zgaruvchanlik

95. Turning yaxlitligi nimaga bog`liq ?

1 individlar orasidagi panmiksiya xususiyatining mavjudligiga 2 turlarning tashqi tuzilishiga 3 har bir individlarning bir – biriga nisbatan moslashganligiga 5 turning boshqa turlardan alohidalanlashganligiga

A)1.2.3

B) 1.3.4

C) 1.4.5

D) 2.3.4

96. Tabiiy tanlanishdan evalyutsiyaning boshlang`ich omillari qanday farq qiladi ?

A) ma’lum yo`nalishga ega bo`ladi

B) ma’lum yo`nalishga ega bo`lmaydi

C) ma’lum turlar tarqalishini kamaytiradi

D) tur ichidagi turlarning chatishmasligiga olib keladi

97. Tabiy tanlanishda foydali o`zgarishlarga ega organizmlarning taqdiri qanday bo`ladi ?

A) ko`pincha yashab qoladi va nasl beradi

B) tanlanadi va nasl beradi

C) ko`pincha yashab qoladi, lekin nasl bermaydi

D) ko`pincha qirilib ketadi va nasl bermaydi

98. Yashash uchun kurash qanday shakllarga bo`linadi va ular uchun xos misolar to`g`ri berilgan javoblarni toping ?

1 tur ichidagi; 2 kenja turlar ichidagi; 3 turlararo; 4 turkumlaro

5 noqulay sharoitga qarshi

A) katta chittakning muhit sharoitiga moslashuvi b. Chittak ko`p tuxum qo`yganda ayrim bolalarini bosib o`ldiradi v. Jigar qurtining hayot kechirishi g. Nami kam joydagi o`simliklarning qisqa muddatda urug` berishi

D. Umurtqasiz hayvonlarning qishki uyquga ketishi

A) 1 – v: 2 – b : 3 – a

B) 1 – b: 2 – v : 4 – g

C) 1 – a : 2 – b : 4 – d

D) 1 – a : 2 – b : 4 – v

99. Ma’lum yo`nalishga ega bo`lmagan evalyutsiyaning boshlang`ich omillarini belgilang ?

1 mutatsiya 2 genlar dreyfi 3 tabiiy tanlanish 4 populuatsiya

5 migratsiya 6 alohidalanish 7 kombinativ o`zgaruvchanlik

8 populyatsiya to`liqini

A) 8.6.2.5

B) 3.6.2.8

D) 2.4.6.3

D) 2.8.3.5

100. Evalyutsiya ta’limoti muallifi kim?

A) Darvin

B) Shleydn, Shvann

C) Morgan

D) Miller, Gekkel

101. Hayvonlar arealining hajmi … bog`liq.

A) oziqlanish usuliga

B) ko`payish jarayoniga

C) harakatlanish tezligiga

D) ekologik omilga

102. O`simliklar arealining hajmi… bog`liq.

A) oziqlanish usuliga

B) urug`lanish jarayoniga

C) chetdan changlanishiga

D) urug`ning tarqalish jarayoniga

103. Zoofitlar deb nimaga aytiladi ?

A) bir tomondan o`simliklarga bir tomondan hayvonlarga o`xshagan organizmlarga

B) o`simliklarga o`xshagan hayvonlarga

C) suvdagi mayda jonzotlarga

D) suvo`tlarning jinsiy sistemasiga

104. Hayvonlarning harakatlanish tezligi, o`simliklarning chetdan changlanish masofasi nimaga bog`liq ?

A) areal hajmiga

B) muhitga

C) yoshiga

D) ekologiyasiga

105. Bir tur doirasidagi organizmlarning har xil vaqtda jinsiy faolligi va balog’atga yetishi alohidalanishning qaysi xiliga aloqador ?

A) ekologik

B) etalogik

C) biologik

C) geografik

106.Lamark ta’limotiga ko’ra nurlilar va chuvalchanglar rivojlanishning qaysi pog’onasida joylashgan ?

A) 2

B) 1

C) 6

D) 5

107. Muhit ta’siriga javob reyaksiyasiga ko’ra infizoriya,polip,chuvalchanglarni Lamark qaysi guruhga joylashtirgan ?

A) 2

B) 1

C) 4

D) 3

108. Quyidagi qaysi baliq “dengiz masxarabozi” deb

Ham ataladi?

A) sargon

B) oybaliq

C) lattachi baliq

D) uzun burunli kapalak baliq

109.Lamark ma’lumotiga ko’ra,baliqlar va reptilyalar sinfi rivojlanishining qaysi pog’onasiga joylashtirilgan?

A) 2

B) 1

C) 6

D) 5

110.Som balig’ida nasl haqida qayg’urish nimalarda namoyon bo’ladi?

A) tuxumlarini qorniga yopishtirib olib yuradi

B) chavoqlarini og’zida olib yuradi

C) qo’riqlab yuradi

D) gavdasining orqa tomonida opichlab olib yuradi.

111.Qonli hayvonlarning barchasida ichki a’zolar o’zaro o’xshash va bir xilda joylashgan degan fikrni qaysi olim ilgari surgan?

A) Anaksiman

B) Fales

C) Aristotel

D) Teofast

112. Pavituxa deb ataluvchi qurbaqa o’z naslini qanday himoya qiladi?

A) otalangan tuxumlardan yosh qurbaqa rivojlanguncha gavdasining orqa tomonida “opichlab” yuradi

B) otalangan tuxumlarni qorin tomonida yopishtirgan holda yuradi

C) urg’ochilari tashlagan tuxumlarni erkak qurbaqa og’iz bo’shlg’ida olib yuradi

D) tuxumlarini maxsus iplarga qo’yib, o’z tana harorati bilan ularni isitadi

113. Sudralib yuruvchilar sinfiga mansub relikt formani aniqlang.

A) gatteriya

B) opposium

C) yexidna

D) latimeriya

114. Quyosh chiqqan kunlari qorga qalin soya solib o’zini yirtqich hayvonlarga sezdirib qo’yadigan hayvonni aniqlang.

A) tovushqon

B) yer iguanasi

C) yumronqoziq

D) toshbaqa

115. Sirdaryo atrofida uchrovchi arixo’r qush qaysi oilaga mansubligini belgilang.

A) qarchig’aysimonlar

B) chumchuqsimonlar

C) tuvaloqsimonlar

D) boyo’g’lisimonlar

116. Qarchig’aysimonlar oilasi vakili - ....

A) jo’rchi

B) quzg’un

C) qirg’iy

D) arixo’r qush

117. Kakku qushi tuxumini qaysi qushlar iniga qo’ymaydi?

A) jiblajibon

B) qorayaloq

C) laylak

D) sirchumchuq

118. Qaysi hayvon qo’ygan tuxumlarining rangi shakli va hajmi in egalarining tuxumlariga o’xshash bo’ladi?

A) qorayaloq

B) kakku

C) kayra

D) kaltakesak

119. Qirg’ovul kenja turlarining hosil bo’lishi quyidagilarning qaysi biriga misol bo’ladi?

A) makroevolyusiya

B) konvergensiya

C) regress

D) mikroevolyusiya

120. O’zbekistonda butunlay yo’qolib ketgan hayvonlarni aniqlang.

A) turon yo’lbarsi

B) ohu, ko’k sug’ur

C) jayron, oqquyruq

D) sher, buxoro bug’usi

121. Sut emizuvchilar sinfiga mansub relikt formani aniqlang.

A) opossum

B) gatteriya

C) ixtiozavr

D) latimeriya

122. Zarpechakning mevasi o’txo’r hayvonlar oziqlanish a’zolarida hazm bo’lmasligi evolyusiya yo’nalishining qaysi turiga xos?

A) degenaratsiya

B) aromorfoz

C) idioadaptasiya

D) konvergensiya

123. Dumbali qo’ylar qaysi ajdoddan olingan?

A) arxar

B) muflon

C) arxamerinos

D) argali

124. Kalta dumli shimol qo’ylari qaysi ajdoddan kelib chiqqan?

A) arxar

B) muflon

C) arxamerinoz

D) argali

125. Yog’dor va uzun dumli qo’ylar qaysi ajdoddan olingan?

A) arxar

B) muflon

C) arxamerinoz

D) argali

126. Ko’z boshlang’ich embrion varaqasining qaysi biridan hosil bo’lgan?

A) endoderma va ektoderma tutashgan joydan

B) ektodermadan

C) mezodermadan

D) entodermadan

127. Linney sistematikasining sun’iyligi nimada ko’rinadi?

A) murakkabdan oddiyga tomon joyladi

B) umurtqasizlarning hasharotlardan boshqa barcha vakillarini chuvalchanglarga kiritdi

C) hayvonlarni 6 sinfga bo’ldi

D) hayvonlar orasida qarindoshlik borligini e’tirof etdi

128. Kembridj Universitetida Darvinga tabiiy fanlardan ustozlik qilgan olimlarni aniqlang.

A) E.Gekkel, F. Myuller

B) K.Ber, N. Seversov

C) D. Guker, A. Sedjvik

D) Sukerkandl, Poling

129. Gippokrat qanday nazariyani yaratishda biologik bilimlardan keng foydalangan?

A) irsiyat

B) tibbiyot

C) mutatsiya

D) evolyutsiya

130. Aristotel embrionning ma’lum izchillikda rivojlanishini qaysi asarida uqtirdi?

A) ,,Hayvonlar tarixi’’

B) ,,Hayvonlarning paydo bo’lishi’’

C) ,,Hayvon tanasining qismlari’’

D) ,,Zoologiya falsafasi’’

131. Vatandoshlarimizdan Abu Nasr Forobiy(I) , Abu Rayhon Beruniy (II) evolyutsiyaning qaysi harakatlantiruvchi kuchlarini e’tirof etgan?

1. Tabiiy tanlanish 2. Sun’iy tanlanish

3. Yashash uchun kurash

4. Irsiy o’zgaruvchanlik

A. I-1.2,II-1,3

B. I-1.2,II-3.4

C. I-1.3,II-2.4

D. I-2.3,II-3

132. Karl Linney sistematikasida umurtqasizlar qanday sinflarga kiritilgan?

A) hasharotlar, chuvalchanglar

B) bo’g’imlilar , chuvalchanglar

C) hasharotlar, bo’g’imlilar

D) hasharotlar, nursimonlar

133. Karl Linney sistematikasida amfibiyalar sinfiga qaysi hayvonlar kiritilgan?

A) baliqlar, sudralib yuruvchilar

B) suvda ham quruqda yashovchilar

C) suvda ham quruqda yashovchilar va baliqlar

D) suvda ham quruqda yashovchilar , sudralib yuruvchilar

134. Darvin qayd qilishicha tashqi muhit omillari ... Ta’sir etadi.

A) bevosita

B) bilvosita

C) bevosita va bilvosita

D) muayyan va nomuayyan

135. Nav va zotlarda inson ehtiyojiga mos bo’lmagan belgi va xossalarning paydo bo’lishi nimaga bog’liq?

A) korellyativ qonunga

B) gemmulalarga

C) flyuidlarga

D) tashqi muhit ta’siriga

136. Xromosomalar qanday holatda bo’lganda tabiiy abort yuz beradi?

A) 44+XO

B) 44+OY

C) 44+ XYY

D) 44+XXXY

137. Korall aspidining moslashuvi qanday?

A) niqoblanish

B) himoya rangi

C) ogohlantiruvchi

D) taqlid qilish

138. Chepishka o'simligining mevasi nima yordamida tarqaladi?

A) shamol

B) hayvonlar

C) suv

D) avtoxor

139. Qaysi turlarda o'zaro chatishish va nasl berish kuzatiladi?

A) tovushqon va teraklar, tol

B) qayin va kanareyka, tol

C) tovushqon va chinor, tol

D) tol va quyon, kalamush

140. Poliploid turlar hosil bo'lishi tur tarqalgan arealning qaysi qismida ro'y beradi?

A) arealning chetki qismida

B) arealning o'rta qismida

C) arealning hamma qismida

D) arealga bo'g'liq emas

141. Qaysi o'simlik poyasining yuqori qismidagi barglari lansetsimon 7-8 mm bo'ladi?

A) konvolvulus lineatus

B) konvolvulus arvensis

C) konvolvulus sulfirfutus

D) konvolvulus gibiskus

142. Turning asosiy mezoni ... Ekanligi e'tiborga olinsa, mazkur mezonni ... Organizmlarga qo'llab bo'lmaydi?

A) jinsiy alohidalanish/jinsi yaxshi ifodalanmagan

B) genetik/ikki jinsli

C) biokimyoviy / chetdan changlanadigan

D) morfologik / qiyofadosh

143. Organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi kurashi berilgan javobni aniqlang

A) diapauza.

B) g'o'zaning changlanishga moslanishi

C) tugmacha qo'ng'izning shira bilan oziqlanishi

D) mayda urug'larning zich ekilishi

144. Populyatsiyalarda turli sharoitda turli xil formalarni saqlashga qaratilgan tanlash shakli qanday ataladi?

A) tabiiy

B) stabillashtiruvchi

C) harakatlantiruvchi

D) dizruptiv

145. Hozirgi paytda yangi nav va zotlarni chiqarishda qanday usullardan foydalaniladi?

1. Fizik omillar yordamida mutant olish

2. Har xil turga mansub hujayralarni duragaylash

3. Bir hujayra xromosomasini boshqa hujayraga kiritish

4. Alohida hujayrani sun'iy muhitda o'stirish

A) 1.3.4

B) 2.3.4

C) 1.2.4

D) 1.2.3.4

146. Organizmning o'zi tarqalgan muhitda genotipini keskin o'zgartirmagan holda yashashi nima deyiladi?

A) yashovchanlik

B) raqobatchanlik

C) himoya rangi

D) moslanuvchanlik

147. Qanday organizmlarning populyatsiyalari to'liq o'rganilmagan?

A) o'z-o'zidan changlanadigan o'simliklar

B) chetdan changlanadigan o'simliklar

C) jinsiy ko'payadigan

D) ikki jinsli

148. Qaysi olimning fikricha tog’lar suv ta’sirida yoki yerning ko’tarilishidan hosil bo’lgan?

A) Ahmad ibn Nasr Jayhoniy

B) Abu Nasr Farobiy

C) Abu Rayhon Beruniy

D) Abu Ali ibn Sino

149. Jan Batist Lamark ta’limoti organik olam evolyutsiyasiga oid qaysi masalarni qamrab olgan?

1. Biologik tur 2. Tashqi muhitning organizmga ko’rsatgan ta’siri 3. Evolyutsion jarayonda organizm ichki xossalarining ahamyati 4. Irsiyat 5. O’zgaruvchanlik

A) 1.3,5

B) 2.4.5

C) 2.3.4

D) barchasi

150. Darvin qanday o’zg`ruvchan turlarini etirof etgan?

1. Muayyan 2. Nomuayyan 3. Guruhli 4. Individual 5. Korrelyativ 6. Mutatsion

A) 3.4.5

B) 3.4.6

C) 1.2.3

D) barchasi

151. Ongsiz tanlash tufayli kelib chipgan navni belgilang.

A) yirik ko’sakli go’za

B) doni to’kilmaydigan bug’doy

C) tola chiqimi ko’p g’o’za

D) tezpishar g’o’za

152. Yashash uchun kurashning qaysi shakli bir turga kiruvchi individlar sonini cheklab turadi?

A) turlararo

B) tur ichida

C) anorganik muhit omillariga qarshi

D) hech qaysisi

153. Lamark ta’limotiga ko’ra o’zgargan tashqi muhit ta’sirining ketma-ketligini ko’rsating.

1. Harakatning o’zgarishi 2. Xulq atvorning o’zgarishi 3.talabning o’zgarishi 4. Ba’zi organlarning mashq qilinishi, boshqalarining mashq qilinmasligi

A) 1.2.3.4

B) 4.3.2.1

C) 3.1.2.4

D) 4.2.1.3

154. Uzoq vaqt asosiy hisoblangan(I) , asosan yuksak hayvonlar uchun xos(II) va yetarli darajada barqaror bo’lgan (III) tur mezonlarini aniqlang.

1. Morfologik 2. Fiziologik 3. Biokimyoviy

4. Geografik 5. Ekologik 6. Genetik 7. Etologik

A) I-1 II-7 III-6

B) I-1 I-4 III-3

C) I-2 II-1 III-6

D) I-1 II-2 III-3

155. Qaysi o’simlikning 2n, 4n, 10n xromasoma to’plamli turlari bor(n=9)?

A) iloq

B) xrizantema

C) tamaki

D) bug’doy

156. Tamaki avlodida 2n, 4n va 6n xromosoma to’plamli turlari bor . N qiymati nechaga teng?

A) 13

B) 9

C) 12

D) 7

157. Populyatsiyaning qaysi ko’satkichi hayvonlarda harakatlanish tezligi, o’simliklarda chetdan changlanish masofasiga bog’liq?

A) areal hajmi

B) zichligi

C) hududiylik

D) organizmlar soni

158. Odam bilan sutemizuvchilarning primatlardan boshqa turkumlari orasidagi gemoglobin zanjiridagi farqi qanchaga teng­?

A) 28-33

B) 16-19

C) 14-33

D) 1-25

159. Mevalarning tarqalishga moslanishi nima uchun idoadaptatsiyaga misol bo’ladi?

A) yangi sistematik guruhlar hosil etishi mumkin

B) arealni kengaytiradi

C) miqdor jihatdan ko’payishini ta’minlaydi

D) barcha javoblar to’g’ri

160. Qaysi qush ko’proq evolyutsion muvaffaqiyatga erishadi?

A) 9 tuxum qo’ygan , 9 ochgan 3 tasi urchigan

B) 2 tuxum qo’ygan , 2 ochgan 2 tasi urchigan

C) 5 tuxum qo’ygan , 5 ochgan 3 tasi urchigan

D) 7 tuxum qo’ygan , 5 ochgan 4 tasi urchigan

161. Teofrastni fikrini aniqlang?

A) o`simlik rivojlanishining quyi bosqichida, hayvonlar o`rta bosqichida, odam eng yuqori bosqichda turadi

B) bir o`simlik turi boshqa turga aylanishi mumkin

C) tirik mavjudodlar orasida yashash uchun kurash boradi

D) qonli hayvonlarning ichki organlari o`zaro o`xshash va bir xil joylashgan

162. Ongsiz tanlash yo`li bilan nav, zotlarni yaratish mumkinmi ?

A) ha, lekin uzoq muddat talab etiladi

B) navlar, zotlar faqat tabiy tanlashda yaratiladi

C) ha, lekin qisqa muddat talab etiladi

D) mumkin emas

163. Qarmoqli savatcha qaysi o`simlik turi uchun xos?

A) aylant

B) beda

C) qariqiz

D) temirtikan

164. Maskirovka moslanish turiga xos misolni belgilang ?

A) baqachanoqlarning daraxt kurtagiga o`xshashligi

B) zaharli gelikonius kapalagi

C) korall aspidiga Amerika suviloni rangining o`xshashligi

D) ninachilarning yashil barglar orasida yashashi

165. Muayyan joyda tarqalgan bir turga mansub organizmlar orasida bir – biridan farq qiluvchi ikki va undan ortiq organizimlar guruhining uchrashi qaysi tabiiy tanlanish natijasidir ?

A) stabillashtiruvchi

B) harakatlantiruvchi

C) dizruptiv

D) divergent

166. Yevropaning o`rta mintaqasida yashovchi tulki, tovushqon, kuropatka qishda bir, yozda ikkinichi xil rangda bo`lishi moslanishning qaysi turiga misol bo`ladi ?

A) ogohlantiruvchi rang

B) himoya rang

C) maskirovka

D) mimikriya

167. Ogohlantiruvchi rangga ega bo`lgan hayvonni belgilang ?

A) tukli ari

B) suvarak

C) nina baliq

D) kuropatka

168. Quyidagi hodisalardan qaysilari organizmlarning anorganik tabiatning noqulay sharoitiga qarshi kurashishiga misol bo’ladi?

A) bo’ri,tulki,quyon orasidagi munosabat

B) hasharotlar bilan gullar orasidagi munosabat

C) chigirtkalar bilan tuyoqlilar orasidagi munosabat

D) zich ekilgan o’simlik maysalarining nimjon o’sishi

E) qushlarda erkak organizmlar o’rtasida urg’ochi bilan qo’shilish uchun kurash

F) suv usti qalin muz bilan qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo’lishi

J) namlik yetishmasligi oqibatida cho’l o’simliklarining ko’pi nobud bo’lishi

A) d.e

B) f.j

C) a.b.c

D) a.c.f

169. J.B. Lamarkning ijobiy(1) va (2)salbiy g’oyalarini aniqlang.

A) sistematik guruhlarni taklif qilgan b) sun’iy sistema tuzgan c) o’simlik changdonlarini soniga va changchi iplarining uzun qisqaligiga qarab birlashtirilgan d) turlar o’zgarmaydi degan e) turlar o’zgaradi degan f) sodda hayvonlar o’z-o‘zidan anorganik tabiatdan paydo bo’ladi j) turlar tabiatda real emas k) birinchi evalutsion ta’limotni yaratdi l) birinchi nomalekulyar namenklatura talklif qilgan m) o’zgarish soddadan murakkablashish tomon boradi

A) 1-e,k,m 2-f,j

B) 1-a,l 2-b,c,d

C) 1-f,j 2-e,k,m

D) 1-b,c,d 2-a,l

170. Zaharli ayiqtovon turi qayerda tarqalgan?

A) sernam joylarda

B) dala,o’tloqlarda

C) botqoqlikda

D) cho’lda

171. Nima sababdan tur ichidagi kurash shiddatli bo`ladi ?

A) yashash areali o`xshash b) oziqlanishi o`xshash c) yashash areli farqlanadi d) dushmanlari o`xshash e) urchish davri o`xshash f) urchish davri farqlanadi

A) a, b, d, e

B) c, b, d, f

C) a, b, d, f

D) b, c, d, e

172. Quyidagi fikr qaysi olimga tegishli ?

Organlar alohida – alohida paydo bo`lgan. Organlarning muvofiq qoshilishidan normal organizmlar, nomuvofiq qoshilisgidan anormal organizmlar vujudga kelgan .

A) Empedokl

B) Fales

C) Teotrast

D) Aristitel

173. K. Linneyning ijobiy (1) va salbiy (2) g`oyalarini aniqlang?

A. Sistematik guruhlarni taklif qilgan b. Suniy sistema tuzgan c. O`simliklarni changdonlari soniga va iplarining uzun – qisqaligiga qarab birlashtirgan d. Turlar o`zgarmaydi degan e. Turlar o`zgaradi degan f. Sodda hayvonlar o`z – o`zidan anorganik tabiatda paydo bo`ladi j. Turlar tabiatda real emas k. Birinchi evalutsion ta’limotni yaratgan l. Binar nomenklatura taklif qilgan m. O`zgarish soddadan murakkablashish tomonga boradi

A) 1a,l / 2b, c, d

B) 1b, c, d / 2a, l

C) 1f, j / 2e, k, m

D) 1e, k, m / 2f, j

174. Matkaziy Osiyo olimlarining qaysi biri tabiiy tanlanishni etrof etgan?

A. Ahmad Jayhoniy b. Abu Nasr Forobiy c. Abu Rayhon Beruniy d, Zahiriddin Bobur

A) d, b

B) c, d

C) b, c

D) a, b

175. Qaysi hodisalar tur ichidagi kurashga misol bo’ladi?

A) bo’ri, tulki, orasidagi munosabat b) xasharotlar bilan gulli o’simnliklar orasidagi munosabat c) chigitkalar va tuyoqlilar orasidagi munosabat d) zich ekilgan o’simlik maysalarining nimjon o’sishi e) qushlarda erkak organizmlar o’rtasida urg’ochi bilan qo’shilish uchun kurash f) suv usti qalin muz bilan qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo’lishi j) namlik yetishmasligi oqibatida cho’l o’simliklarning ko’plab nobud bo’lishi

A) a,s,f

B) f,j

C) d,e

D) a,b,s

176. Abu Nasr Forobiy fikrlarini aniqlang.

A) inson organizmi yaxlit sistema b) inson hayvonot dunyosidan ajralib chiqqan c) yer yuzasida doimo o’zgarishlar sodir bo’ladi d) tirik mavjudotlar orasida yashash uchun kurash boradi e) tabiiy va sun’iy tanlashni e’tirof etgan f) kasalliklar oziqlanish tartibiga bog’liq j) yer yuzasining o’zgarishi o’simlik va hayvonlarning o’zgarishiga olib boradi k) odamlarning rangi va qiyofasi faqat irsiyatga bo’g’liq emas.

A) e,f,j,k

B) a,b,c,d

C) c,d,j,k

D) a,b,e,f

177. Har xil turga kiruvchi populyatsiyalar bir biridan nima bilan farqlanadi?

A) egallagan areal hajmi

B) harakatlanishining bir xilligi

C) faqat biologik harakatlanish turi

D) genlarning bir xil o’zgarishi

178. Aristotel tomonidan qaysi tip vakillari “zoofitlar” deb ataladi?

A) sodda hayvonlar

B) bo’shliqichlilar

C) to’garak chuvalchanglar

D) yassi chuvalchanglar

179. Zoofitlar tushunchasini taklif qilgan olimni aniqlang?

A) Empedokl

B) Abu Nasr Forobiy

C) Aristotel

D) Abu Rayxon Beruniy

180. Sudraluvchi ayiqtovon turi qayerda tarqalgan?

A) botqoqlikda

B) sernam joylarda

C) cho’lda

D) dala va o’tloqlarda

181. Achishtiruvchi ayiqtovon turi qayerda tarqalgan?

A) dala, o’tloqlarda

B) cho’lda

C) sernam joylarda

D) botqoqlikda

182. Ogohlantiruvchi moslanish turiga xos misolni belgilang?

A) zaharli gelikonius kapalagi

B) baqachanoqlarning daraxt kurtaklariga o`xshashligi

C) ninachilarning yashil barglar orasida yashashi

D) korall aspidiga Amerika suviloni rangining o`xshashligi

183. Yashash uchun kurashning qaysi xili shiddatli bo`ladi?

A) turlararo

B) anorganik tabiatning noqulay sharoitlariga qarshi

C) turlararo va tur ichidagi

D) tur ichidagi

184. Abu Rayhon Beruniy fikrlarini aniqlang.

A) inson organizmi yaxlit sistema b) inson hayvonot dunyosidan ajralib chiqqan c) yer yuzasida doimo o`zgarishlar sodir bo`ladi d) tirik mavjudotlar orasida yashash uchun kurash boradi e) tabiiy va sun’iy tanlanishni

E’tirof etgan f) kasalliklar oziqlanish tartibining buzilishiga bog`liq j) yer yuzasini o`zgarishi o`simlik va hayvonlarning o`zgarishiga olib keladi k) odamlarning rangi va qiyofasi faqat irsiyatga bog`liq emas

A) a, b, c, d

B) e, f, j, k

C) a, b, e, f

D) c, d, j, k

185. Kalamushning ikkita qiyofadosh turining chatisha olmasligi sababi qaysi mezon yordamida aniqlangan?

A) genetik

B) fiziologik

C) ekologik

D) geografik

186. Ochiq urug`lilarning eng qadimgi vakilini belgilang.

A) gingko biloba

B) sarv

C) archa

D) sharq sauri

187. Ch. Darvin qaysi hayvonlarning Shimoliy Amerikada uchramaydigan, lekin Janubiy Amerikada uchraydigan turlarini aniqlagan?

A) yalqov b) tapir c) vyurok d) toshbaqalar e) lama

A) b,c, e

B) b, d

C) a, b, e

D) a, c, e

188. Qaysi o'simlik g'arbiy Sibirning o'rmonlarida kichik -kichik daraxtzorlar holida uchraydi?

A) qayin

B) qayrag'och

C) qoraqarag'ay

D) qatrong'i

189.Areal jihatdan uzoq masofalarda tarqalgan organizmlarda qanday alohidalanish yuzaga keladi?

A) geografik, biologik

B) faqat simpatrik

C) allapatrik

D) etologik va ekologik

190. Tanlash uchun material to’g’ri ko’rsatilgan javobni ko’rsating

A) kombinativ va mutatson o’zgaruvchanlik

B) kombinativ va rekombinativ o’zgaruvchanlik

C) kombinativ va individual o’zgaruvchanlik

D) mutatsion, kombinativ va rekombinativ o’zgaruvchanlik

191. Aromorfoz yo’nalish uzoq davom etgan …. Asosida ro’y bergan.

A) irsiy o’zgaruvchanlik va sun’iy tanlash

B) irsiy o’zgaruvchanlik va tabiiy tanlanish

C) genom mutatsiyalar va modifikatsion o’zgaruvchanlik

D) sun’iy tanlash va tabiiy tanlash

192. Maskirovka qaysi hayvonlar uchun xos?

A) gornostoy, ninabaliq

B) ko’lbuqa, chupchik

C) tentakqush, chupchik

D) kvashka, odimlovchi qurt

46. Evalyutsiya dalillari

1. Quyidagi o`simliklarning tikanlari qaysi a’zolarning o`zgarishidan hosil bo`lganligini juftlab ko`rsating.

1.zirk 2.do`lana 3. Oq akatsiya 4. Maymunjon

A) – bargining b) – novdaning c) – yon bargning d) – po`stloqning

A) 1 –a 2 – b 3 – c 4 – d

B) 1 – c 2 – a 3 – d 4 – b

C) 1 - b 2 – c 3 – a 4 – d

D) 1 – d 2 – b 3 – c 4 – a

2. G`o`zaning qaysi turida poyadagi barcha barglari yaxlit plastinkadan iborat?

A) meksikanum, xerbatseum

B) meksikanum, kloshsianum

C) raymondi, kloshsianum

D) raymondi, xerbatseum

3. Quyida berilgan o`simliklarning qaysi birida o`simlikning o`tkir tikani poyaning po`stlog’idan hosil bo`ladi?

A) na’matak

B) kaktus

C) do`lana

D) gledichiya

4. Ikki oqsil o`rtasidagi farq ularning … ko`rsatadi.

A) divergensiyasini

B) konvergenstiyasini

C) birlashganligini

D) duplikatsiyasini

5. Oqsil evolutsiyasi darajasining tezligi … bilan belgilanadi.

A) aminokislatalarning almashinuvi

B) nukleotidlar almashinuvi

C) mutatsiyalarning vujudga kelishi

D) indamas genlar

6. Oraliq forma hisoblangan organizmni belgilang.

A) molyuskalar

B) delfin

C) kenguru

D) latimeriya

7. Ahyon-ahyonda toychalar zebrasimon bo’lib tug’iladi.Bu-…deyiladi.

A) rudiment

B) konvergensiya

C) atavizm

D) aromorfoz

8. Bosh oyoqli molyuskalarda ko’z nimadan hosil bo’ladi?

A) ektodermaning cho’zilishidan

B) yon o’simtadan

C) mezodermaning cho’zilishidan

D) endodermadan

9. Atavizm hodisasiga misollar keltiring.

1. Paparotnik ildizpoyasidagi qobiqlar 2. Toychalarning ba’zan zebrasimon tug’ilishi 3. Otning 2-va 4-barmoqlari 4. Yungli odam tug’ilishi 5. Har xil turga kiruvchi organizmlarning o’xshash belgilar hosil qilishi 6.dumli bola tug’ilishi

A) 6.4.3

B) 1.3.6

C) 3.4.1

D) 2.4.6

10. Markaziy Osiyo teritoryasi quyidagi geografik viloyatlarning qaysi biriga tegishli?

A) polearktik

B) neoarktik

C) xabashiston

D) hindomolay

11. Atavizm deyilganda nima tushuniladi?

A) evolutsiya jarayonida o’z ahamyatini yo’qotgan va yo’q bo’lish arafasida turgan organlar

B) ayrim individlarda ajdod belgilarning takrorlanishi

C) turli sistematik guruhlarning bir xil tashqi muhit sharoiti tufayli belgilarning o’xshash bo’lishi

D) tuzilishi va kelib chiqishi bir-biriga o’xshash bo’lgan organlar

12. Organik olam rivojlanishidagi biologik regressning asosiy belgilarini ko’rsating.

A) individ soni kamayadi

B) individ soni kamayadi,areal torayadi

C) turlar,populyatsiyalar soni kamayadi,areal torayadi

D) individlar,turlar,populyatsiyalar soni kamayadi,areal torayadi

13. Bajaradigan funksiyasidan qat’i nazar,kelib chiqishi va tuzilishi bir xil bo’lgan organlar nima deb ataladi?

A) gomologik

B) analogik

C) rudiment

D) konvergent

14. Har bir individ o’z rivojlanish jarayonida o’z turining tarixiy rivojalanishini qisqacha takrorlashi nima deb ataladi?

A) Mendel qonunlari

B) gomologik qatorlar qonuni

C) filembriogenez nazryasi

D) biogenetik qonuni

15. O’simliklarning bargiga gomologik bo’lgan organlarni belgilang.

1.no’xatning gajaklari 2.do’lananing tikanlari 3.zirkning tikani 4.malinaning tikani 5.kaktus tikani 6.atirgulning tikani

A) 1.2.3

B) 1.3.5

C) 1.4.6

D) 1.2.5

16. Gomologik organlar guruhini belgilang.

A) no’xatning gajaklari,kaktusning tikanlari

B) zirkning tikanlari,no’xatning gajaklari

C) atirgulning tikanlari,no’xatning gajaklari

D) kapalak va qushning qanotlari

17. Quyidagi hayvon orasidan “tirik qazilmalar”ni aniqlang.

A) lansetnik

B) latimeriya

C) delfin

D) arxeopteriks

18. Qaysi o’simliklarning tikanlari bargning o’zgarishidan hosil bo’lgan?

1.do’lana 2.kaktus 3.zirk 4.akatsiya 5.maymunjon 6.malina

A) 1.2.5

B) 2.3.4

C) 2.4.5

D) 2.3.6

19. Bosh oyoqli molyuskalar bilan umurtqalilarning ko’zlari qaysi qismlardan hosil bo’lgan?

A) ektoderma qavatning cho’zilishidan

B) miyaning yon o’simtasidan

C) endoderma qavatning cho’zilishidan

D) A.B

20. Qizil jannat qushi qaysi geografik viloyatga kiradi?

A) avstralya

B) xabashiston

C) neotropik

D) hindomalay

21. Teropsidlarning ba’zi vakillari…orasida oraliq forma hisoblanadi.

A) baliqlar bilan lansetniklar orasida

B) baliqlar bilan suvda va quruqlikda yashovchilar orasida

C) suvda va quruqlikda yashovchilar bilan sudralib yuruvchilar

D) sudralib yuruvchilar bilan sutemizuvchilar

22. Quyidagilarning qaysi biri relikt forma hisoblanadi?

A) gingko biloba

B) riniya

C) rafleziya

D) agava

23. G’uddalilar sinfining vakilini aniqlang.

A) gingko biloba

B) yong’oq

C) baqaterak

D) zaytun

24. Qaysi javobda odamdagi rudiment organlar ko’rsatilgan?

A) dumli bola

B) junli odam

C) eshitish suyakchalari

D) quloq suprasi

25. Evolyutsion soat yordamida …

1 muayyan oqsil tuzilishida ro`y bergan mutatsiyalarni o`lchash mumkin 2 genlarning hosil bo`lish vaqti belgilanadi

3 turlar hosil bo`lish vaqti belgilanadi 4 tarixiy rivojlanish jarayoni belgilanadi 5 evolutsiya bosqichlari belgilanadi

A) 2.3

B) 1.2

C) 4.5

D) 3.4

26. Makroevalutsiya qanday evalutsion jarayonlar bilan izohlanadi ?

A) tur doirasidan tashqaridagi yuqori toksonlar ichida boradigan

B) turdan kichik sistematik birliklar ichida boradigan

C) populyatsiya ichida boradigan

D) har xil populyatsalar ichida boradigan

27. Oddiy va xaltali krotlarda tashqi qiyofaning o`zaro o`xshashligi qanday jarayon hisoblanadi ?

A) konvergensiya

B) atavizim

C) divergensiya

D) idioadaptatsiya

28. Qaysi hayvon lichinkasida regressiv metamorfoz kuzatiladi?

A) askarida

B) gijja

C) baqa

D) cho’chqa solyotiri

29. Mutatsiya tez – tez takrolanadigan nukleotid juftlari nima deb ataladi ?

A) letal mutatsiya

B) qaynoq nuqtalar

C) indamas mutatsiyalar

D) nuqtali mutatsiyalar

30. Genlarning evolutsiya tezligi qaysi moddalarning almashinuviga bog`liq ?

A) DNK

B) aminokislatalar

C) oqsillar

D) nukleotidlar

31. Turlarda yangi avlodlar va ulardan yangi organizmlarning hosil bo`lish jarayonini belgilang ?

A) evalutsiya

B) mikroevalutsiya

C) aromorfoz

D) makroevalutsiya

32. Gen tarkibida har bir nukleotid juftning mutatsiyaga uchrashi qanday mutatsiya deyiladi ?

A) qaynoq

B) neytral

C) nuqtali

D) betaraf

33. Banyan daraxti qaysi biogeogranik viloyatda o`sadi ?

A) Hindomalay

B) Neotropik

C) Avstraliya

D) Xabashiston

34. Yava, Sumatra orollari qaysi biogeografik viloyatga mansub ?

A) neoarktik

B) peleoarktik

C) hindomalay

D) neotropik

35. Bermud orollari qaysi biogeografik viloyatga mansub?

A) neoarktik

B) paleoarktik

C) neotropik

D) hindomalay

36.Kapalak qanoti ...

A) oldingi oyog’ining o’zgarishi hosilasi

B) ko’kragining orqa tomonidan chiqqan hosila

C) ko’kragining o’rta bo’g’inidan chiqqan hosila

D) ko’krak oyog’larining shakli o’zgarishi

37. Sudralib yuruvchilarning tangachalari qaysi to’qima hujayralaridan hosil bo’lgan?

A) epiteliy,biriktiruvchi

B) muskul biriktiruvchi

C) epiteliy, muskul

D) nerv, epiteliy, muskul

38. Sut emizuvchilarning yungi qaysi turkumlarning hosilalari hisoblanadi?

A) epidermis, muskul

B) epiteliy, muskul

C) biriktiruvchi, nerv

D) epiteliy, biriktiruvchi

39. Tuxum qo’yib ko’payadigan sut emizuvchilar tarqalgan biogeografik viloyat-…

A) Avstralya

B) Nearktik

C) Habashiston

D) Neotropik

40. Xameleonlar qaysi zoogeografik viloyatda uchraydi?

A) neotropik

B) hindomalay

C) xabashiston

D) avstraliya

41. Odam va boshqa hayvonlar gemoglobin zanjiridagi aminokislotalar tarkibidagi farqlarni kim o'rgangan?

A) E.Sukerkandl L.Poling

B) B.Grant

C) N.P.Yarosh

D) A.N.Sevrsov

42. Qadim Pangeyaning ajralishi bundan necha mln yil oldin kuzatilgan?

A) 250

B) 230

C) 195

D) 300

43. Magellan pingivini qaysi zoogeografik viloyatda tarqalgan?

A) neatropik

B) xabashiston

C) avstraliya

D) xindomalay.

44. Hayotning biokimyoviy evolyutsiyasining 5-bosqichida qanday hodisa yuz bergan?

A) koatservatlarning hosil bo'lishi

B) oddiy membrana hosil bo'lgan

C) moddalar almashinuvi yuzaga kelgan

D) matritsali sintez usuli yuzaga kelgan

45. Yalqovlar oilasi qaysi turkumga mansub?

A) oz tishli

B) chumolixo'r

C) zirhli

D) yalqovlar

46. Nima uchun makroevolyutsiya mikroevolyutsiyaning davomi sanaladi?

1. Mikroevolyutsiyadagi mutatsion va kombinativ o'zgaruvchanlik makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi

2. Populyatsiyaning genetik va ekologik jihatdan xilma-xil bo'lishi makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi

3. Evolyutsiyaning boshlang'ich omillari makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi

4. Tur hosil bo'lishi makroevolyutsiyaga ham ta`sir etadi

A) 1.2.3

B) 1.3.4

C) 1.2.

D) 1.3

47. Paleontologik izlanishlar natijasida nimalar isbotlandi?

A) ,,tirik qazilmalar''

B) oraliq formalar

C) murtak organlar

D) suyaklar o'xshashligi

48. Biologik evolyutsiyaning boshlanishi nima bilan bog’liq ?

A) koatservantlar hosil bo’lishi

B) protobiontlar hosil bo’lishi

C) membrana hosil bo’lishi

D) hujayra hosil bo’lishi

49. Populyatsiyalarning aralashuvi qaysi davrda kuzatilgan?

A) yura

B) bor

C) uchlamchi

D) to'rtlamchi

50. Globin oqsilini shajarasini o’rganish natijasida uning tuzilishi bundan qancha vaqt avval yexidna bilan odam ajdodlarida

O’xshash bo’lgan?

A) 500 mln

B) 400 mln

C) 225 mln

D) 70 mln

51. Qaysi biogegrafik viloyatlarda daraxtda yashovchi ilonlar (1) chala maymunlar – tupaylar (2) lemur (3) oq va qora ikki shoxli nosoroglar (4) uchiraydi?

A) Hindomalay; b) Neotropik;

C) Habashiston ; d) Neoarktik;

A) 1a 2c 3c 4d

B) 1b 2a 3c 4c

C) 1b 2a 3c 4d

D) 1c 2a 3d 4b

52. Mikroevolyusiya (1) va makroevolyutsiyaning (2) farqini aniqlang.

A. Tur dirasida sodir bo’ladi b. Turdan yuqori sistematik guruhlarda sodir bo’ladi c.qisqa muddatda amalga oshadi d. Million yillar davomida amalga oshadi e. To’g’ridan to’g’ri o’rganish mumkin f. Bevosita kuzatib bo’lmaydi

A) 1-a.d.f / 2-b.c.e

B) 1-b.c.e / 2-a.d.f

C) 1-a.c.e / 2-b.d.f

D) 1-b.d.f / 2-a.c.e

53. Gemoglobulin oqsilining β zanjirida nechta aminokislota bor?

A) 145

B) 141

C) 151

D) 149

54. Odam DNK molekulasining tuzilishi ho`kiz 1) losos balg`i (2) va kalamush (3) DNK tuzilishiga nechta foiz o`xshashligi aniqlang ?

A.2 b.8 c.66 d.28 e.17

A) 1a, 2c, 3b

B) 1b, 2a, 3e

C) 1c, 2a, 3d

D) 1d, 2b, 3e

55. Gemoglobinning 2 ta tuzilishi bir – biriga yaqin bo`lgan zanjirlardan tashkil topganligi sababini aniqlang ?

A) bitta polipeptid zanjirining divergensiyasi natijasi

B) bitta polipeptid zanjirning konvergensiyasi natijasi

C) 2 xil polipeptid zanjirlarning konvergensiyasi natijasi

D) sun’iy tanlash va kombinativ o`zgaruvchanlik natijasi

56. Yevro’pa zubri (1) sibir bug’usi maral (2) Yevro’pa mufloni (3) qaysi hayvonlarga o’xshashligini aniqlang.

A) Shimoliy Amerikadagi bizonga b) Amerika vapitasiga

C) Amerika tog’ qo’yiga

A) 1-b, 2-a, 3-c

B) 1-a, 2-c, 3-b

C) 1-a, 2-b, 3-c

D) 1-c, 2-a, 3-b

57. Habashiston biogeografik viloyatining sutemizuvchi hayvonlarini belgilang.

A) qiloyoq, kanna

B) malla revun, shinshilla

C) kafr buyvoli, maral

D) mindano, vapita

58. Panjaqanotli baliqlar, arxeopteriks, teropsid – bular ....

A) mezozoy erasi hayvonlari

B) qadimgi sudralib yuruvchilar

C) qadimgi yirtqichlar

D) oraliq formalar

59. Odamning gemoglobin oqsili tarkibidagi aminokislotalar izchilligi qaysi hayvonlarnikiga deyarli o`xshash?

A) ot

B) odamsimon maymunlar

C) echki

D) quyon

60. Biogenetik qonun (1), filoembriogenez nazariyasi (2), korrelatsiya qonuni (3)ni kashf etgan olimlarni aniqlang.

A) A. Seversev b) E. Gekkel c) J. Kyuve d) F. Myuller e) K. Ber

A) 1-b, d; 2-a; 3-e

B) 1-a, b; 2-d; 3-c

C) 1-b, d; 2-a; 3-c

D) 1-b, d; 2-e; 3-a

61. Tubandagi javoblarni mos ravishda juftlab ko’rsating.

1. Qora daraxt 2. Qizil daraxt 3.daraxtda o’suvchi o’simliklar 4.pixta

A.neoarktik b.xabashiston c.hindomalay d.neotropik

A) 1-c, 2-b, 3-d, 4-a

B) 1-c, 2-b, 3-b, 4-a

C) 1-c, 2-b, 3-a, 4-c

D) 1-b, 2-c, 3-c, 4-a

62.Hozirgi tog’ayli baliqlarni ajdodi to’g’ri berilgan javobni ko’rsating.

A) qadimgi jag’li zirhli baliqlar

B) qadimgi cho’tka qanotli baliqlar

C) qadimgi suyakli baliqlar

D) qadimgi latimerya baliqlar

Biogegrafik fan dalilalar

47. Yerda hayotning paydo bo’lishi.

1. Baland bo’yli qirqquloqlar, qirqbo’g’imlar, plaunlardan dastlabki o’rmonlar qaysi davrda paydo bo’lgan?

A) sillur

B) devon

C) toshko’mir

D) ordovik

2. Bo’r davrida ko’pgina qirqquloqlar, qirqbo’g’imlar va ochiq urug’lilar kamayib, yopiq urug’lilar ko’paya boshlashiga sabab nima?

A) iqlim issiq va nam bo’lgan, davr o’rtalarida quruq va mo’tadil, davr oxirida esa keskin sovigan

B) iqlim sovib keskin o’zgargan, o’simliklarni moslanishi qiyin kechgan

C) osmonni qoplagan bulutlar juda kamayib, atmosfera quruq va shaffof bo’lgan, quyosh nuri to’g’ridan-to’g’ri o’simliklar bargiga tushgan

D) iqlim bimuncha quruq va sovuq bo’lgan, tabiiy tanlanish, yashash uchun kurash,irsiy o’zgaruvchanlik ro’y bergan

3. Quruqlikdagi o’simliklar orasida lipadendron, plaunlar, kalamitlar ko’plab o’sgan, ayrim kalamitlarni balandligi 20-25 m ga yetgan. Onda-sonda kordaitlar ham uchragan.Ushbu holat qaysi davrda mavjud bo’lgan?

A) bo’r

B) yura

C) toshko’mir

D) devon

4. Quyida berilganlardan qaysi birini to`liq hayotiy shakl deb aytish mumkin emas ?

A) viruslar

B) prokariotlar

C) sporalalar

D) protobiontlar

5. Qaysi organizmlar mezazoy erasida paydo bo’lgan?

1. Sut emizuvchilar 2.arxeopteriks 3.stegosefallar 4.dastlabki gulli o’simliklar 5. Jag’siz umurtqalilar

A) 2.4.1

B) 1.4.5

C) 2.4.5

D) 3.2.4

6. Stegosefallar uchun o`ta qulay sharoit qaysi era va davrda vujudga kelgan ?

A) mezozoy, yura

B) mezozoy, bor

C) paleozoy, perm

D) paleozoy, toshko`mir

7. Organizmlarning tuzilish darajasini, hayot faoliyatini ajdodlarga nisbatan yuqoriga ko`tarmaydigan o`zgarishlarni belgilang?

1 o`simliklarning suv muhitidan quruqlikda yashashga o`tishi 2 otlarning besh barmog`dan bir barmoqqa o`tishi

3 kitlarda oyoqlarining yo`g`ligi 4 umurtqalilarning ichki urug`lanishga o`tishi 5 kit va fillarda yung qavatining yo`qligi 6 qo’ytikan mevalarida ilgaklar bo`lishi

7 yopiqurug`lilarning kelib chiqishi 8 o`simliklarning nektar ajratishi

A) 2.8.6.3.5

B) 8.1.6.2.4

C) 1.6.3.5.2

D) 7.2.6.4.1

8. A.N Seversov o’zining filoembriogenez nazaryasida nimani isbotab bergan?

A) barcha hayvonlarda embrionning dastlabki rivojlanish bosqichida bir-biriga juda o’xshash bo’lishini

B) embrion rivojlangan sari turli sinfga kiruvchi hayvonlar o’rtasidagi o’xshashlik kamaya borishini

C) har bir hayvonda embrional rivojlanishning oldin yirik,keyin esa kichik sistematik birliklarga xos belgilar rivojlanishi

D) gastrula ichidagi bo’shliqning hosil bo’lishiga

9. Idioadaptatsiyaga o’simliklar tuzilishining qaysi xususuyati misol bo’ladi?

A) qayin,aylantlarning mevalarida qanotchasimon o’simtalarining bo’lishi

B) o’tkazuvchi sistemaning hosil bo’lishi

C) ildizning popuk lidizdan iboratligi

D) poyasining sershox bo’lishi

10. Quyida berilgan olimlarning qaysi biri qanday moddani suniy ravishda sintez qilgan?

1. Foks 2.S.Miller 3. D.Oro

A. Adenin b.protenoidlar v. Asparagin g. Nuklein kislotalar d.oqsillar

A) 1-a / 2-b / 3-g

B) 1-b / 2-a / 3-d

C) 1-b / 2-v / 3-b

D) 1-v / 2-b / 3-a

11. Hayvon va o’simliklarning turli sistematik guruhlarga kiruvchi vakillari o’rtasida qon-qarindoshlik borligini namoyon qilivchi shakllarni ko’rsating.

1.suvo’tlar va qirqquloqlar o’rtasida 2.umurtqasizlar bilan umurtqalilar o’rtasida 3. Baliqlar bilan suvda ham quruqlikda yashovchilar o’rtasida 4. Qiriqquloqlar bilan ochiq urug’lilar o’rtasida 5.sudralib yuruvchilar bilan sutemizuvchilar o’rtasida 6. O’simliklar bilan hayvonlar o’rtasida

A. Panjaqanotli baliqlar b.arxeoptriks v.psilofitlar g. Urug’li paporotniklar d.yashil evglena y. Lantsetnik j.yirtqich tishli kaltakesak

A) 7-d, 4-v, 6-a, 1-g, 5-b, 3-j, 2-y

B) 7-d, 1-v, 6-j, 2-y, 4-g, 5-b, 3-a

C) 4-g, 5-b, 6-j, 7-d, 1-v, 2-a, 3-y

D) 1-d, 7-v, 6-j, 5-b, 4-g, 3-b, 2-a

12. Qaysi eraning ikkinchi yarmida fotosintez,jinssiz ko’payish,ko’p hujayralilar paydo bo’lgan?

A) paleozoy

B) kaynozoy

C) mezozoy

D) arxey

13. Suyakli baliqlarning har xil tur vakillarining tana shakli, rangi, suzgich qonotlari, tuzilishining o`ziga xosligi evalutsion jarayonning qaysi yo`nalishiga mansub ?

A) aromorfoz

B) idioadaptatsiya

C) umumiy degeneratsiya

D) konvergensiya

14. C. Miller asparagin, glutamin, glitsin kabi aminokislatalarni qanday sintezlagan ?

A) qizdirilgan metan, ammiak vodorod va suv bug`lariga elektr uchquni bilan ta’sir qilib

B) vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib

C) metan, ammiak va suvdan ionlashtiruvchi nurlar ta’siri bilan

D) amminokislatalar aralashmasini qizdirib

15. Zarpechak urug’ining o`txo`r hayvonlarning oziqlanish a’zolarida hazm bo`lmasligi evolutsiya yo`nalishining qaysi turiga mos ?

A) dereneratsiya

B) aromorfoz

C) idioadaptatsiya

D) konvergensiya

16. Era nomini bildiruvchi “mezozoy” so’z qanday ma’noni anglatadi?

A) dastlabki hayot

B) o’rta hayot

C) qadimgi hayot

D) eng qadimgi hayot

17. O’simliklarning takroriy migiratsiyasi qaysi erada amalga oshgan?

A) mezazoy

B) kaynozoy

C) proterazoy

D) poleazoy

18. Qaysi era va davrda sudralib yuruvchilar quruqlikda, suvda va havoda ham tarqalgan?

A) mezazoy, bo’r

B) kaynozoy, uchlamchi

C) proterazoy, devon

D) kaynazoy, to’rtlamchi

19. Zarafshon, Turkiston, Oloy tog’ tizmalarida poleazoy erasiga xos qanday organizmlar topilgan?

1. Bulutlar 2.kaltakesaklar 3.arxeoptriks 4.qisqichbaqalar 5.ko’k-yasil suvo’tlar 6.toshbaqalar 7.kovakichlilar

A) 7.1.5.4

B) 2.6.4.3

C) 1.7.5.3

D) 6.2.4.7

20. Proterazoy erasining oxirida dastlabki xo’rdalilar paydo bo’lgan deb taxmin qilingan. Ularning nomini aniqlang.

A) baliqlar

B) suvda ham quruqlikda yashovchilar

C) to’garak og’izlilar

D) boshskeletsizlar

21.Yerda hayot paydo bo’lshini 3-bosqichida qanday jarayon sodir bo’lgan?

A) moddalar almashinuvi

B) yuqori molekulali organik moddalardan koaservatlar hosil bo’lishi

C) oddiy organik moddaning hosil bo’lishi

D) membrananing hosil bo’lishi

22. Protobiontlar qanday usulda oziqlangan?

A) autotrof

B) geteratrof

C) xemotrof

D) saprofit

23. Qaysi erada O₂ ni hosil bo’lishi va sarflanishi o’rtasida muvozanat hosil bo’lgan?

A) mezazoy boshlarida

B) kaynozoy o’rtalarida

C) poleazoy o’rtalarida

D) poleazoy boshlarida

24. Birinchi poydo bo’lgan organizmlar ….. Edi.

A) geteratrof, aeroblar

B) autotrof, aeroblar

C) autotrof, anaeroblar

D) geteratrof, anaeroblar

25. Koatservatlarga o’xshab laboratoriya sharoitida birikmalarning tashqi muhit bilan moddalar almashina olish mumkinligini qaysi olim shogirdlari bilan aniqlagan?

A) S.Foks

B) D.Oro

C) A.I.Oparin

D) S.Arrenius

26. Ordavik davrida ….

A) korall riflarining hosil bo’lishi avj olgan

B) bosh skeletsizlarni kenja tipi paydo bo’lgan

C) panjaqanotli baliqlar rivojlangan

D) ignatanlilar paydo bo’lgan

27. Ko’k-yashil suvo’tlar qaysi erada paydo bo’lgan?

A) mezazoy

B) kaynozoy

C) proterazoy

D) poleazoy

28. O’simliklarni qaysi erada quruqlikka chiqganini belgilang.

A) mezazoy

B) kaynozoy

C) proterazoy

D) poleazoy

29.Dastlabki sutemizuvchi hayvonlar va haqiqiy suyakli baliqlar qaysi erada paydo bo’lgan?

A) mezazoy

B) kaynozoy

C) proterazoy

D) poleazoy

30. Yoriq urug’li o’simliklar qaysi erada va davrda paydo bo’lgan?

A) mezazoy / bo’r

B) proterazoy / kembriy

C) poleazoy / toshko’mir

D) poleazoy / sillur

31. Psilofitlar qoldig’i qaysi geologik davr qatlamlaridan topilgan?

A) toshko’mir

B) trias

C) sillur

D) kembriy

32. Bosh oyoqli molyuskalarning jadal sur’atlar ko’payishi qaysi era va davrda yuz bergan?

A) poleazoy / perm

B) mezozoy / bo’r

C) poleazoy / sillur

D) mezazoy / trias

33. Quyida berilgan hayvonlarning qaysi biri butunlay qirilib ketgan?

A) kit

B) turna

C) karkidon

D) dengiz sigiri

34. “Yerda tirik organizmlar biopolimerlardan, ya’ni oqsillar va nuklein kislotalardan tuzilgan, o’z-ozini idora qila oladigan va yarata olgan ochiq sistemadir”. Hayot haqidagi bu ta’rif qaysi olim qalamiga mansub?

A) S.Foks

B) D.Oro

C) A.I.Oparin

D) M.B.Volknshteyn

35. Umurtqali hayvonlarda yuz bergan muhim aromarfozni belgilang.

A) katta yarim sharlar po’stlog’ining progressiv tarzda rivojlanishi

B) tana qoplamining vujudga kelishi

C) tananing qisimlarga bo’linishi, ikki tomonlama simmetriyani vujudga kelishi

D) nerv sistemasi va xordaning paydo bo’lishi

36. Hozirgi davrda hayot faqat qanday usulda kelib chiqadi?

A) abiogen

B) biogen

C) jinssiz

D) jinsiy

37. Qaysi erada ko’p hujayrali organizmlar paydo bo’lgan?

A) arxey

B) proterazoy

C) mezazoy

D) kaynozoy

38. Qaysi olim hayotning biogen usulda kelib chiqqanligini birinchi bo’lib isbotladi?

A) Oparin

B) Krik

C) Redi

D) Seversov

39. Qadimdan saqlanib kelayotgan oraliq formalar qanday ataladi ?

A) tirik qazilmalar

B) foydali qazilalar

C) tabiiy eksponatlar

D) subeksponatlar

40. Qalqondorlar hozirda yashayotgan qaysi hayvonlarning

Uzoq ajdodlari sanaladi?

A) sodda hayvonlar, umurtqalilar

B) minoga, miksina

C) umurtqasizlar

D) kovakichlilar,qisqichbaqasimonlar

41. Zarafshon tog’ tizmalaridan past bo’yli psilofit bilan birgalikda qanday hayvonlarning toshga tushgan tasviri topilgan?

A) kovakichlilar

B) sodda hayvonlar

C) chuvalchanglar

D) mollyuskalar

42. Qisqichbaqa va chayonlar, qaysi davrda rivojlangan?

A) toshko’mir oxiri va perm boshlarida

B) devon boshlarida

C) kembriyda

D) sillur oxirida

43. Dastlabki hasharotlar qaysi davrda paydo bo’lgan?

A) yura

B) bor

C) perm

D) toshko’mir

44. Xordali hayvonlar dastlab qaysi erada paydo bo’lgan?

A) arxey

B) poleozoy

C) proterozoy

D) kaynazoy

45. Sudralib yuruvchi hayvonlar qaysi yerda ko’proq tarqalgan?

A) arxey

B) proterozoy

C) poleozoy

D) mezozoy

46. Sudralib yuruvchilar sinfi qaysi erada kelib chiqqan?

A) mezozoy

B) kaynozoy

C) arxey

D) poleozoy

47. Umurtqali hayvonlarning dastlabki vakili-qalqondorlar qaysi era va davrda yashagan?

A) poleozoy, kembriy

B) bor, kembriy

C) devon

D) kaynozoy, bor

48. Qaysi olim qanday yo`l bilan laboratoriya sharoitida riboza va dezoksiriboza sintezladi ?

A) S. Miller qizdirilgan metan, ammiak, vodorod va suv bug`lariga elektr uchqini ta’sir etib

B) D. Oro metan, ammiak, suv aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlar ta’sir etib

C) S. Foks aminokislatalar aralashmasini qizdirb

D) D. Oro vodorod sianid, ammiak va suvni qizdrib

49. Qaysi olim qanday yo`l bilan laboratoriya sharoitida adeninni sintezlada ?

A) S. Miller; qizdirilgan metan, ammiak, vodorod va suv bug`lariga elektr uchquni ta’sir etib

B) D.Oro;metan, ammiak va suv aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlar ta’sir etib

C) S. Foks; aminokislatalar aralashmasini qizdirib

D) D. Oro; vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib

50. Qaysi olim qanday yo`l bilan laboratoriya sharoitida protenoidlarni sintezladi ?

A) D. Oro vodorod, sianid, ammiak va suvni qizdirib

B) S. Miller qizdirilgan metan, ammiak, vodorod va suvni bug`lariga elektr uchquni ta’sir etdirib

C) S. Foks aminokislatalar aralshmasini qizdirib

D) D. Oro metan, ammiak va suv aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlar ta’sir etib

51. Biologik progressni amalga oshirish usullarini aniqlang.

A) organizmlar hayot faoliyati uchun nihoyatda muhim bo`lgan organlar sistemalarining takomillashishi

B) organizmlar hayot faoliyati uchun ikkinchi darajali organlar sistemasini o`zgarishi c) organizmlar tuzilishining murakkablashmagan holda muhitga moslashishi d) organizmlar tuzilishining murakkabdan soddaga qarab o`zgarishi

A) a, b

B) c, d

C) a, b, c, d

D) a, b, d

52.Qaysi erada aerob organizmlar (1), kovakichlilar (2), qalqondor baliqlar (3), suvda va quruqlikda yashovchilarning dastlabki turlari (4), sutemizuvchilarning xaltali va yo`ldoshli kenja sinf vakillari (5) paydo bo`lgan?

A) arxey b) paleozoy c) proterozoy d) mezozoy e) kaynazoy

A) 1 a, 2 c, 3 b, 4 c, 5 e

B) 1 c, 2 a, 3 b, 4 b, 5 e

C) 1 c, 2 c, 3 b, 4 b, 5 d

D) 1 a, 2 b, 3 c, 4 d, 5 e

53. Qaysi olim qanday yo`l bilan laboratoriya sharoitida glitsin, glyutamin aminokislotalarini sintezladi?

A) D. Oro; metan, ammiak va suv aralashmasidan ionlashtiruvchi nurlarni ta’sir etib

B) D. Oro; vodorod sianid, ammiak va suvni qizdirib

C) S. Foks; aminokislotalar aralashmasini qizdirib

D) S. Miller; qizdirilgan metan, ammiak, vodorod va suv bug`lariga elektr uchquni ta’sir etib

54. Qaysi evolyutsiya yo`nalishida organizmlarda faqat xususiy moslanishlar paydo bo`ladi?

A) biologik progress

B) idioadaptatsiya

C) aromorfoz

D) umumiy degeneratsiya

55. Qaysi era va davrda qalin yungli karkidonlar, mastodontlar va dengiz sigirlari qirib yuborilgan?

A) kaynozoy, to`rtlamchi

B) mezozoy, trias

C) mezozoy, yura

D) kaynozoy, uchlamchi

56. Hayotning g'ayri tabiiy kuchlar tomonidan yaratilganligi haqidagi ta'limotni aniqlang?

A) Panspermiya

B) Kreatsionizm

C) Abiogen sintez

D) korrelyatsiya

57. Bo’r davridagi qushlar qaysi belgilari bilan zamonaviy qushlardan farq qilgan?

A) tishli bo’lgan

B) tuxum po’chog’ining qalin bo’lishi

C) oldingi oyoqlaridagi ikkita barmog’i erkin bo’lgan

D) tanasi pat bilan qoplangan

58. Suvda ham quruqlikda yashovchilar qachon kelib chiqqan?

A) devonning boshlarida

B) devonning o'rtalarida

C) toshko'mirning boshida

D) devonning oxirida

59. Bosh oyoqli mollyuskalar xilma-xilligi ortgan , ikki pallali mollyuskalarning kamaygan davrni ko'rsating

A) kembriy

B) ordovik

C) silur

D) devon

60. Plakaxolis qaysi hayvon ajdodi hisoblanadi?

A) kaltakersak

B) toshbaqa

C) timsox

D) ilon

61. F.Redi va L.Paster tajribalari qaysi nazariyaning noto’g’riligini ko’rsatib berdi?

A) panspermiya

B) hayotning o’z-o’zidan paydo bo’lishi

C) hayotning anorganik jismlardan rivojlanishi

D) kreatsinizm