Biologiya 5 new indd

76-rasm. 
Insonning tabiatga ijobiy ta’siri.
77-rasm. 
Inson-
ning tabiatga salbiy 
ta’siri.
http://eduportal.uz

---

85
Shuningdek, quyoshning zararli nurlari o‘simlik va hayvonlarga 
halokatli ta’sir ko‘rsatmoqda va odamlarda terining xavfli o‘sma 
kasalligini kelib chiqishiga sabab bo‘lmoqda.
O‘rmonlarning keragidan ortiq kesilishi, dengiz va daryo suvlari-
ga noto‘g‘ri munosabat, yovvoyi tabiatni odam tomonidan uzluksiz 
o‘zlashtirilishi, yovvoyi o‘simlik va hayvon turlarining qirilishi – bu-
larning hammasi tabiatdagi ekologik muvozanatning buzilishiga va 
ekologik muammolarning ko‘payishiga sabab bo‘lmoqda.
Odamning tashqi muhitga salbiy ta’sirini kamaytirishda bizga 
biologiyadan olgan bilimlarimiz yordam beradi.
• salbiy ta’sir
• ijobiy ta’sir
• ekologik muammo
1. Insonlarning tabiatga ijobiy ta’sirini aytib bering.
2. Odam tabiatga qanday salbiy ta’sir ko‘rsatadi?
3. Ozon tuynugining tirik organizmga qanday zarari bor?
4. Qanday ekologik muammolarni bilasiz?
5. Ekologik muammolarning oldini olish uchun nimalarga e’tibor 
qaratish lozim?
«Insonning tabiatga ta’siri» jadvalini to‘ldiring.
¹
Ijobiy ta’siri
¹
Salbiy ta’siri
7-amaliy mashg‘ulot. Maktab hududidagi o‘simlik va hay-
7-amaliy mashg‘ulot. Maktab hududidagi o‘simlik va hay-
vonot dunyosining mavsumiy o‘zgarishlarini kuzatish.
vonot dunyosining mavsumiy o‘zgarishlarini kuzatish.
Kerakli jihozlar.
 
Daftar, ruchka, belkurak.
Ishni bajarish tartibi.
1. Maktab hududida qanday daraxt, buta va o‘t o‘simliklar bor-
ligini aniqlang.
http://eduportal.uz

---

86
2. O‘qituvchingiz yordamida mevali daraxtlar nomini va sonini 
aniqlang va yozing.
3. Maktab hududidagi archa va qarag‘ay sonini aniqlang va 
daftaringizga yozib oling.
4. O‘zingizga yoqqan daraxtni tanlab olib, uning atrofidagi 
hasha rotlarni o‘rganing.
5. Chumoli uyasini topib, ishchi chumolilarning harakatini ku-
zating.
6. Daraxt atrofidagi tuproqni yumshatib, yomg‘ir chuvalchangi 
bor-yo‘qligini tekshiring. Uning foydasini aytib bering.
7. Maktab va uyingizdagi daraxt shoxlarida qanday qushlar 
uchrashiga e’tibor qarating va nomini yozib oling.
8. Qushlarning sayrashini diqqat bilan eshiting va eslab qoling.
9. Maktab yaqinidagi ariq yoki hovuzlarda suvo‘tlar borligini 
aniqlang.
10. Yo‘l yoqalari, zax bosgan joylarda yo‘sinlar bor yoki yo‘qligiga 
e’tibor bering.
11. Ariqdagi suvlarda baqa itbaliqlari yoki tuxumi bor yoki 
yo‘qligini kuzating.
12. Kuzatishlaringiz asosida daftaringizga xulosa yozing.