Biologiya (2) — копия cdr

Burchlarni teng qismlarga ajratish va qurish
Keling, unga teng bo’lgan burchakni qurish usulini ko’rib chiqaylik. BAC ning ma’lum 
bir burchagiga ega ekanligimizni va bu burchakka teng bo’lgan yangi burchakni yaratish 
talab etiladi, deb taxmin qiling (1.21-sakl).
Shu maqsadda biz A nuqtasida radiusning R o’zboshimchalik bilan radiusini 
chizamiz va shu kesish nuqtalarini BAC burchagi tomonlari bilan topamiz - M va N 

---

Muhandislik va kompyuter grafikasi
nuqtalari (1.21-shakl, a). So’ngra o’zboshimchalik bilan A1 nuqtasidan (1.21-shakl, b) A1 
C1 liniyasini chizamiz. R radiusining A1 nuqtasidan boshlab, biz bir chiziq quramiz va nuq-
ta
M1 ni topamiz. To’g’ri chiziqli A1 C1 chizig’ini kesish. Bundan tashqari, M1 nuqtadan 
radius R1=MN radiusini chizamiz va N1 nuqtasini toping (1.12-shakl, s). Olingan nuqtani 
N1 nuqtasini A1 nuqtasiga (1.21-shakl, d) ulang va B1A1C1 burchagi BACning ma’lum 
burchagiga teng bo’ladi.
1.21-shakl
Endi esa, biz burchakni ikkita teng qismga qanday bo’lishimiz mumkinligini ko’rib 
chiqamiz (1.22-shakl). BAC nuqtasi orasidagi burchakning pastki qismidan o’zboshimcha-
lik bilan radiusga ega bo’lib, yoyni chizamiz va burchak tomonlari bilan kesish nuqtalarini 
topamiz - K va N nuqtalari (1.22-shakl, a).
1.22-shakl
Nuqta M (1.22-shakl, b) - va yana yoyi KN boshlovchi yoyi uzunligini yarmiga nisbatan 
radius bu ball, biz kesishish nuqtasini topish. nuqta M va to’g’ri chiziq A natijasida BAM 
ulash ikki teng qismga burchagini satrga va burchagi deb ataladi (1.22-shakl, c).
Agar shunday burchakka BAM va CAM ga qo’llanilsa, burchak BAC to’rt qismga bo’linadi.
Aylanani teng bo’laklarga bo’lish
Amalda, aylana teng bo’laklarga bo’lish ko’p uchraydi. Misol uchun, tishli g’ildirak yoki 
flanestning uchun ko’pburchak qurish kerak bo’ladi.
R radiusi doira doirasini uchta teng qismga bo’lishning misolini ko’rib chiqing 
(1.23-shakl). Avval biz teng bo’laklarga bo’linishi yordamida ajratamiz. Shu maqsadda, doi-

---

Muhandislik va kompyuter grafikasi
ra bo’yicha nuqtasi olib, o’tkazish doira yoyi radiusiga teng radius bu nuqtadan. Bu kamon 
aylanani 1 va 2 nuqtada kesadi. Uchinchi nuqta uchun yuqori kesish nuqtasini olamiz doira 
vertikal o’qi bilan aylana. Ushbu fikrlar uchta teng qismga bo’linadi.
Endi doira bo’linmasini oltita teng qismga bo’lamiz (1.24-shakl). Sirkul yordamida bu 
quyidagicha amalga oshiriladi. Simmetriya o’qi kesishish nuqtalari bo’lingan yoylari-nuq-
ta 2, 3, 5 va aylana 6. Doirani teng oltiga bolinadi. To’g’ri chiziqlardan olingan nuqtalarni 
ulash orqali biz aylanada yozilgan olti burchakni qo’lga kiritamiz.
1.23-shakl 1.24-shakl
Aylanani sirkul yordamida teng besh bo’lakga bo’lish. Bo’limning besh nuqtasidan 
biri - 1-band. Keyinchalik, OD segmentini ikkita teng qismga bo’linadi (1.25-shakl). Buni 
amalga oshirish uchun to’g’ri chiziqni ikkita teng qismga bo’lish qoidasini qo’llaymiz. Bu 
nuqta, nuqta A. Bo’ladi nazaridan R1=1A nuqtasi B (1.25-shakl, b) da aylana gorizontal 
o’qi kesgan yoy o’tkazish radius. Keyingi, nuqtadan 1 aylana kesgan, shu yoy radiusi R2, 
o’tkazish markazlari, bu fikrlarni olib 2 va 5 da aylana kesgan yoy radiusi R2 = 1B, amalga 
(1.25-shakl, c).
Shunday qilib, aylana beshta teng qismga bo’linadi. Agar to’g’ri chiziq bilan nuqtalarni 
ulash bo’lsa 1.25-shakl ko’rsatilganidek, biz muntazam beshburchak aylana chizib olamiz. 
1.25-shakl
Bir aylana markazini topish va ularning radiuslarini aniqlash
Tasavvur qilingki, markazda ko’rsatilmagan aylanada radius ko’rsatilgan va ularni 
aniqlash kerak. Buning uchun quyidagilarni bajaring. Biz aylananing ikkita parallel bo’lma-

---

Muhandislik va kompyuter grafikasi
gan, masalan, AB va CD ni chizamiz (1.26-shakl). Keyin biz ushbu markazlarini topamiz 
(aylanani ikki teng bo’lakka bo’lish qoidasini qo’llagan holda). Shundan so’ng, topilgan 
markazlari orqali biz ularga perpendikulyar chiziqlar chizamiz va bu chiziqlar kesish nuqta-
sini aniqlaymiz. Olingan nuqta O aylana markaziga aylanadi (shakl 1.26, b). Aylana marka-
zini aniqlab, biz R aylanasining radiusini aniqlay olamiz
1.26-shakl