Biolog 10 indd



Download 3,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet184/321
Sana17.08.2021
Hajmi3,63 Mb.
#149616
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   321
Bog'liq
biologiya 10 uzb (1)

71-rasm. T-DNK genining o‘simlik hujayrasi genomiga birikishi va shish hosil qilishi. 
Buning  sababi  T-DNK  o‘simlik  hujayrasi  genomiga  birikishi  va  uning 
xususiyatini  buzishidir.  T-DNKning  bu  xususiyatidan  gen  muhandis ligida 
keng foydalaniladi.
Agrobakteriumning Ti-plazmidi birmuncha yirik bo‘lganligi uchun undan 
gen injeneriyasi maqsadlarida foydalanish qiyin. Shu sababli, o‘simlik irsiyatini 
gen  muhandisligi  usuli  bilan  o‘zgartirish  uchun  plazmidning  T-DNK  qismi 
maxsus restriktaza bilan kesib olinadi va pBR 322 (pi-bi-ar 322) plazmidasiga 
ko‘chirib  o‘tkaziladi.  Yaratilgan  sun’iy  plazmid  Ti-plazmidaga  nisbatan 
birmuncha kichik bo‘lib, ulardan foydalanish ancha osonroq va unumliroqdir. 
Bunday molekulalar vektor konstruksiya deb ataladi. Vektor konstruksiyaning 


138
T-DNK  qismini  kesib,  unga  o‘simlik  geni  kiritiladi.  Natijada  T-DNK  shish 
chaqirish qobiliyatini yo‘qotadi, chunki yot gen T-DNKni ikki bo‘lakka bo‘lib 
yuborgan. Tarkibida T-DNK va yot genga ega vektor konstruksiya Ti-plazmidi 
genomidan  T-DNK  qismi  olib  tashlangan,  o‘simlik  uchun  zararsiz  maxsus 
agrobakterium shtammlariga kiritiladi. Bu bakteriyalar bilan o‘simlik hujayrasi 
zararlantirilganda,  agrobakterium  yot  genni  o‘zining  maxsus  transformatsiya 
apparatidan  foydalanib,  o‘simlik  genomiga  o‘tkazadi.  So‘nggi  yillarda  vektor 
molekula tarkibiga kiritilgan yot genlarni o‘ta kuchli elektr maydoni ta’sirida 
72-rasm. Transgen o‘simlik olish.


139
yoki maxsus gen otuvchi zambarak vositasida o‘simlik yoki hayvon hujayrasiga 
kiritish  usullari  ishlab  chiqilgan.  Genetik  transformatsiya  qilingan  o‘simlik 
hujayrasidan  transgen  o‘simlik  olinadi  (72-rasm).  Transformatsiya  qilingan 
o‘simlik hujayrasi bo‘linishi natijasida hujayralar to‘plami – kallus to‘qima hosil 
bo‘ladi.  Kallus  to‘qima  hujayralaridan  ayrimlari  o‘simlik  gormoni  va  boshqa 
regulator moddalar ta’sirida ma’lum programma bo‘yicha bo‘lina boshlaydi. 
Natijada  bunday  hujayralardan  bosqichma-bosqich  o‘simlik  embrioni  va 
barcha  jihatdan  normal,  voyaga  yetgan  transgen  o‘simlik  olinadi.  Transgen 
o‘simlikning  har  bir  hujayra 
xromosomasida  ko‘chirib  o‘tkazilgan  gen 
saqlanadi.  Shu  sababdan  transgen  o‘simlik  jinsiy  yo‘l  bilan  ko‘paytirilganda 
yot gen nasldan naslga beriladi.
Olimlar  tomonidan  qishloq  xo‘jaligi  ekinlarining  turli  kasalliklarga  va 
zararkunanda  hasharotlarga  chidamli  transgen  navlarini  yaratish  ishlari  olib 
borilmoqda.  Jumladan,  g‘o‘za  o‘simligining  zararkunanda  hasharotlarga 
chidamli, ertapishar, transgen navlari yaratildi.

Download 3,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   321




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish