Bilim sohasi

Qutblagichlar, analizatorlar, kompensatorlar.Ba'zi bir kristallarda, hususan turmalinda, oddiy va g‘ayrioddiy to‘lqinlarning yutish koeffitsientlari keskin farq qiladilar. Bu esa kristall plastinkaning qalinligi 1 mm atrofida bo‘lganda to‘lqinlarning bittasining to‘liq yutilishiga, ikkinchisining esa, chiziqli qutblangan, to‘lqinning chiqishiga olib keladi. Shunday qilib, turmalin plastinkasi ixtiyoriy qutblanishli yorug‘likdan yassi qutblangan komponentini ajratadi, ya'ni yorug‘lik qutblagichi singari ishlaydi. Keskin anizotropik yutilishga ega bo‘lgan polimer moddiylar (masalan, yod bilan to‘ydirilgan polivinil spirt) mavjud va ular polyaroidlarda yorug‘lik dastasidan berilgan yo‘nalishda qutblanishning yassi qutblangan komponentini ajratuvchi qurilmalarda keng qo‘llaniladi. Oddiy va g‘ayrioddiy to‘lqinlar uchun anizotrop kristalldagi sindirish ko‘rsatkichlari orasida farqni, to‘la ichki qaytish effekti hisobiga, bu to‘lqinlarni bo‘lish uchun ishlatish mumkin, bunda ham yassi qutblangan yorug‘lik olinadi. Bu prinsipga ko‘plab har xil qutblanish prizmalari (Glan prizmasi, Nikol prizmasi va shunga o‘xshashlar) ishi asoslangan.

Qutblagichni ishlata turib yassi qutblangan yorug‘lik to‘lqinining yo‘nalishini aniqlash va chiziqli qutblanish faktini tasdiqlash mumkin. Buning uchun qutblagichni yorug‘lik dastasi o‘qiga nisbatan aylantiradilar va o‘tgan yorug‘likning intensivligining o‘zgarishlarini kuzatadilar. Agarda qutblagichning qandaydir bir holatida yorug‘lik to‘liq u bilan tutilsa, boshlang‘ich yorug‘lik dastasi yassi qutblangan bo‘ladi. Bunda qutblanish yo‘nalishi berilgan holatga qutblagich o‘tkazish (o‘qi) yo‘nalishiga ortogonaldir. Bunga o‘xshash eksperimentlarda qutblagich analizator funksiyasini bajaradi. Oddiy to‘lqin "o", g‘ayrioddiy to‘lqinlar "e" harfi bilan belgilanadi.