Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

“Maqnit materialların əsas xüsusiyyətlərini sadalayır” 

Diamaqnetiklərə hansı maddələr aiddir?

Ferromaqnetiklərə hansı maddələr aiddir?

Antiferromaqnetizm hansı elementlərdə mövcuddur?

Ferrimaqnetiklər ferromaqnit materialdan hansı cəhətləri ilə fərqlənir?

---

58 
5.2.1. Yumşaq maqnit materialların xassələrini və tətbiq sahələrini təsvir edir 

Yumşaq maqnit materialların xassələri və tətbiq sahələri 
Güclü maqnit materiallar kimyəvi tərkibdən, istilik və mexaniki emalın 
xarakterindən asılı olaraq müxtəlif xassələrə malikdir. Koersitiv qüvvəsi az, maqnit 
nüfüzluğu çox olan materiallar, maqnit yumşaq materiallardır. Koersitiv qüvvəsi 
çox, maqnit nüfuzluğu az olan materiallar isə maqnit bərk materiallar adlanır. 
Maqnit yumşaq və maqnit bərk materialların histerezis ilgəkləri aşağıdakı şəkildə 
göstərilib.
Maqnit yumşaq materiallar yüksək maqnit nüfuzluğuna, 
böyük koersitiv qüvvəyə və kiçik histerezis itkilərinə malikdir. 
Maqnit yumşaq materiallardan ölçü cihazlarının hazırlanmasında, 
böyük induksiya almaq üçün transformator nüvələrinin və 
elektromaqnitlərin istehsalında istifadə edirlər.
Texniki təmiz dəmirin tərkibində olan kükürd, manqan, 
silisium və digər elementlər, az miqdarda olsa da, onun maqnit 
xassələrinə pis təsir göstərir. 
Texniki təmiz dəmirin xüsusi elektrik müqaviməti az olduğundan maqnit 
keçiricilərində sabit maqnit seli üçün istifadə edilir. Çuqunu marten 
sobalarında və ya konvertorlarda saflaşdırmaqla texniki təmiz dəmir 
almaq olar.
Azkarbonlu elektrotexniki vərəqşəkilli polad texniki təmiz dəmirin 
növlərindən biri olub, 0,2-4 mm qalınlığında istehsal olunur.
Tərkibində karbonun miqdarı 0,04%-dən, digər qarışıqların miqdarı isə 0,6%-dən çox olur. Bu 
materialın müxtəlif markaları üçün maqnit nüfüzluğunun maksimal qiyməti 3500-4500-dən çox, 
koersitiv qüvvə isə 65-100 A/m-dən az olur.
Xüsusi təmiz dəmirin iki növü var:
– elektrotexniki dəmir;
– karbonil dəmir.
Elektrotexniki dəmir kükürd turşulu və ya xlorlu dəmirin məhlulunun elektrolizi nəticəsində alınır.
Karbonil dəmir xırda dənəciklər şəklində olur ki, bu da ondan preslənmiş yüksək tezlikli maqnit 
nüvələrinin hazırlanmasında istifadə etmək imkanı verir.
Silisiumlu elektrotexniki polad kütləvi tətbiq edilən əsas maqnit yumşaq materialdır. Poladın 
tərkibinə daxil edilmiş silisium onun xüsusi müqavimətini artırır, bu da onda yaranan burulğan cərəyan 
itkilərini azaldır. Silisiumun poladda olması, ondan karbonun qrafit şəklində ayrılmasına, poladın tam 
turşusuzlaşmasına kömək edir.
Əgər silisiumun miqdarı poladın tərkində 4% qədərdirsə, onda onun mexaniki xassələri 
kifayətedici olur, əgər silisium 5%-dən çox olarsa, polad kövrək olacaq.
Elektrotexniki poladın sıxlığı və xüsusi elektrik müqaviməti onun silisiumla aşqarlanma 
dərəcəsindən asılıdır. 
