Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

Polimerləşmiş üzvi dielektriklər 
Elektrotexnikada geniş tətbiq edilən polimer dielektriklərinə polistirol, polietilen, polivinilxlorid 
və b. aiddir. Hazırda kimya sənayesi müxtəlif sintetik polimerlər istehsal edir, plastik kütlə növləri ildən-
ilə artır. 
Polietilen ağ rəngdə termoplastik bərk materialdır, yüksək kimyəvi davamlılıq xassəsinə malikdir. 
O, neft məhsullarının, yaxud təbii qazların emalı zamanı qaz qatışıqlarından ayrılan etileni 
polimerləşdirmək yolu ilə alınır.
Polietilen 2 üsul ilə alınır: 
– yüksək təzyiqdə (150 Mpa-a qədər) və 250 C
0
-dən temperaturda oksigendən katalizator kimi istifadə 
edilməklə gedən polimerləşmə prosesində; 
– aşağı təzyiqdə (0,5-4 Mpa) və 60-dan 150 C
0
-dək temperaturda xüsusi katalizatorların iştirakı ilə.
Polietilen düzünə düşən günəş şüalarının təsirindən və yüksək temperaturdan köhnəlir, onun 
sərtliyi və kövrəkliyi artır. Köhnəlmə prosesini ləngitmək üçün polietilinə müxtəlif stabilizatorlar (qaz 
kanalı dudası, aromatik aminlər) əlavə edirlər. 
Polietilenin nöqsan cəhəti onun səthinin aktiv 
maddələrin (spirtlərin, üzvi turşuların və yuyucu 
vasitələrin) təsirindən çatlamasıdır. Plastifikator qatmaqla 
həmin xassəni azaltmaq olar.
Polietilendən borular, onlar üçün birləşdirici hissələr, 
sanitariya texnikası cihazlarının detalları (əlüzyuyanlar və 
vannalar, suaxıdan baklar üçün sifonlar, duş torları və s.) 
hazırlayırlar. 
Polistirol - bərk şəffaf materialdır. O, yüksək elektrik 
izolyasiya xassələrinə malik və suya, turşulara, qələvilərə 
davamlıdır. Göstərildiyi kimi polistirol, maye maddə olan 
stirolun polimerləşməsi nəticəsində alınır.
İki cür polistirol olur: biri vərəqə, lövhə və dənə 
şəklində buraxılan blok polistirolu, o biri birbaşa toz 
şəklində alınan emulsiya polistirolu. 
Polistiroldan sarğac karkasları, izolyasiya panelləri, 
elektrik ölçü cihazları üçün əsaslar və izolyatorlar 
hazırlayırlar. Polistirol əsasında həmçinin elektrik 
izolyasiya materialları hazırlayırlar. 
Polivinilxlorid – vinilxloridin polimerləşdirilməsi ilə 
alınan termoplastik materialdır. Korroziyaya qarşı 
davamlıdır. 
Polivinilxloriddən alınan məmulatların möhkəmliyi 
vaxt keçdikcə, uzun müddət təsir göstərən yük şəraitində və temperatur yüksəldikcə azalır. 
İstiliyədavamlılığı 70C°-dən artıq deyil. Mənfi temperaturlarda kövrəkləşir. 
Şə
kil 4.3. Polietilen boru 
Şəkil 4.4. Polistirol rozetka 

---

43 
Polivinilxloriddən borular, baklar, qalvanik vannalar, ventillər, flanslar və korroziya mühitində 
istismar edilən digər məmulatlar hazırlayırlar.
Polivinilxlorid pərdələri kimya aparatları detallarının 
səthinə, ventilyatorlara, hava xətlərinə yapışdırırlar. 
Kapron 
poliamid 
qatranlarından 
hazırlanan 
termoplastik materialdır. Yüksək zərbə özlülüyünə, 
elastikliyə, kifayət qədər sürtünmə möhkəmliyinə və 
bərkliyə malikdir. Yüksək yapışma və qaynaqedilmə 
xüsusiyyəti var. Tikinti maşınlarının dişli çarxlarını, 
oymaqlarını və digər detallarını hazırlamaq üçün istifadə 
edilir. Bu materialdan hazırlanan detallar səssiz işləyir və 
vibrasiyanı yaxşı udur. 
