Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

3.2.Fiderning ma’muriy vazifali informasion bazasini shakllantirish.

Ushbu bo‘limda fiderning informasion bazasini shakllantirsh uslubi berilgan va shu bilan birga informasion bazani hisoblash algoritmlari ishlab chiqilgan.

Tayanch iboralar: EHM dasturi, axborot tizimi, algoritm, server, fider, energiya isrofi, noqonuniy elektr energiya iste’moli

Energetikada nazorat va hisoblashning avtomatik tizimining (ENHAT-ENHAT) ishlashi uchun uning EHM dasturi va axborot tizimi bilan ta’minlash kerak va hisoblarni qaysi matematik model va qanaqa tartibda (algoritm) bajarish kerak, hisoblar uchun kerakli birlamchi kattaliklar qaerdan olinadi? Matematik modelni keltirib chiqargan edik (3) ifoda. Endi axborot tizimini shakllantiramiz. Axborot tizimi avvalo o‘zgarmas, EUY va transformatorni tavsiflovchi hisoblash uchun EHM ga kiritiladigan kattaliklarni, iste’molni vaqt davomida o‘zgarishin tavsiflovchi kattalik β va elektr uzatish yo‘lining elementar qismlari va transformatorlarning elektr energiya texnologik isroflari, oraliq hisoblari kiritiladi.

Asosiy maqsad, fiderning bosh qismidagi elektr energiyani texnologik elektr energiya isroflarining o‘lchash majmuasining elektr energiya isrofi va 35/10 kV li chegaraviy podstansiyadagi boshqa asbob-uskunalarining isroflarini hisobga olgan holda aniqlab, bu raqamning podstansiyadagi elektrn hisoblagichni qaydlangan elektr energiya bilan taqqoslash.

Barcha moliyaviy hisoblari, texnologik isroflar aynan ana shu chegaraviy podstansiyadagi elektrn hisoblagich asosida aniqlanadi. Bu chegaraviy podstansiya, ya’ni viloyat elektr tarmoqlari va tuman elektr

tarmoqlarini ajratuvchi podstansiya. Bu yerdagi elektron hisoblagich o‘lchangan elektr energiya, viloyat bosh kompyuteriga (serverga) va tuman dispetcheri xizmati xonasidagi bosh kompyuteri (server) ga aloqa kanallari orqali uzatiladi. Tuman hisoblash markazidagi hisoblar natijasida jami hisobiy elektr energiya isrofi aniqlanib, viloyat hisoblash markaziga yuboriladi. Shu tarzda uzluksiz nazorat amalga oshiriladi.

3.2.-rasm fiderning sxemasi, 3.3.-rasmda esa fiderning sxemasining axborot tizimi ko‘rsatilgan.

Ushbu axborot tizimi kompyuterga kiritiladigan o‘zgarmas texnik kattaliklar, elektrn hisoblagichdan uzluksiz har bir hisoblash t – vaqt davomida hisoblab serverga uzatiladigan kattalik va informasion bazaning boshqa kattaliklardagi kattaliklar bevosita, yuqorida keltirilgan matematik modellar asosida hisoblanuvchi kattaliklar qismlari mavjud.

Eslatib o‘tamiz, asosiy maqsad fiderning haqiqiy elektr energiya isrofini uzluksiz berilgan vaqt davomida aniqlash va shu asosida energiya tejash tadbirlarini ishlab chiqish va bu tadbirlarning bajarilishini nazorat qilish keyingi davrda haqiqiy isroflarning kamayishi energiyatejash tadbirlarini bajarilishidan dalolat beradi.

Aslida har bir elektr tarmoq fideridagi elektr energiya isroflari haqiqiy qiymati, hisoblangan qiymatiga baravar bo‘lishi kerak, kirim-chiqim yakuni (balans) E_sch-E_his nolga baravar bo‘lishi kerak, faqat bir foizga farq qilishi mumkin_, elektrn hisoblagich xatoligi va hisoblar xatoligi tufayli.

Lekin, bir qator sabablar tufayli, ya’ni noqonuniy elektr energiya iste’moli, asbob-uskunalarning nosozligi va noqulay ravishda ishlashi va boshqa sabablarga ko‘ra kirim-chiqim yakuniy (nobalas) elektr energiya isroflar paydo bo‘ladi va bu isroflar quyidagicha aniqlanadi:

3.2. - rasm