“Avtomobillarning maxsus kursi”

Avtopoezdlarning asosiy turlari. 
Tortish-tirkash qurilmasidan transport tirkamalarini tortishda qo’llaniladi. Bu tirkash qurilmasi 
uchun asosiy yuklanma turi bo’ylama kuch ekanligi bilan xarakterlidir. 
Tayanch – tirkash qurilmasi yarim tirkamalarni tortishda qo’llaniladi. Bu tirkash qurilmasi 
bo’ylama kuchdan tashqarii, tortayotgan yarim tirkamalarni tortishda qo’llaniladi. Bu tirkash qurilmasi 
bo’ylama kuchdan tashqari, tortayotgan yarim tirkama vaznidan vertikal yuklanmani o’ziga olib, 
tortuvchi avtomobilga o’tkazadi va ayni bir paytda burish mexanizmi vazifasini bajaradi. 
Tortish-tirkash qurilmasi quyidagilardan iborat: 
- ajratish (razhem) – tirkash uzeli; 
- amortizatsiyalash – yutish mexanizmi; 
- burish – chiqarish mexanizmi; 
- mahkamlash uzeli. 
Tayanch – tirkash qurilmasi quyidagilardan iborat: 

---

12
- ajratish (razhem) – tirkash mexanizmi; 
- avtopoezdni egiluvchanligini (gibkostg’) tahminlovchi mexanizm; 
- mahkamlash uzeli. 
Tortish-tirkash qurilmasi. 
1-maslyonka; 2-ilgak; 3-ilgak lo’kidonining o’qi; 4-lo’kidon tepkisi; 5-tepki o’qi; 6-lo’kidon; 7-gayka; 8-shplint 
zanjiri; 9-elastik element; 10-ilgak gaykasi; 11-shplint; 12-himoyalovchi qobiq; 13, 14-shaybalar; 15-korpus; 16-
korpus qopqog’i. 
Tortish-tirkash qurilmasi
bir-biriga bog’lash konstruktsiyasiga ko’ra quyidagi turlarga bo’linadi: 
ilgakli (ilgak-halqa juftligi); shkvorenli (shkvoreng’-halqa juftligi); sharli (shar-halqa juftligi). Ilgakli 
tortish-tirkash qurilmasi keng qo’llaniladi. 
Ilgak ajratish-tirkash qurilmasining asosiy elementi hisoblanadi. Unga tepki bilan qayd qilinuvchi 
lo’kidon o’rnatilgan. Bu esa halqani qurilmadan o’z-o’zidan ajralishiga yo’l qo’ymaydi. Ilgak sterjeni 
korpus va qopqoqning ikkita sirpanish podshipnikiga o’rnatilgan. Bu esa ilgakni o’z o’qi atrofida 
aylanishini va sterjenni bo’ylama yo’nalishda siljishini tahminlaydi. Korpus ichiga, ikkita shayba bilan 
oldindan sterjen gaykasi bilan siqilgan rezinali element joylashtirilgan. Natijada, tirqish yo’qotilib tirkash 
qurilmasini qulay ishlashini tahminlaydi.