Avtomobil transporti muxandisligi

Kuch turidagi tormoz stendi.
Tormoz xususiyatlarini tekshirish uchun ko‘pincha
kuch turidagi barabanli stendlar ishlatiladi. Xuddi inersiya turidagiga o‘xshab, ushbu
stend ikki juft rolik (baraban)lar, zanjir uzatmalaridan iborat (14.4-rasm). Har bir juft
o‘zining motor-reduktoriga ega (4–13kVt). Reduktorlar planetar tipida bo‘lganligidan
uzatmalar nisbati 32–34, tormozlar sinovida roliklarning aylanishi transport vositasining
2–4 km
/
soat tezligiga to‘g‘ri keladi.
Stend konstruksiyasining shakli 14.4-rasmda keltirilgan.
Tormoz kuchi avtomobil g‘ildiragining baraban bilan tutash nuqtasida vujudga
keladigan reaktiv (aks ta’sir) kuch sifatida o‘lchanadi.
Stendning elektr motori barabanlarni, ular esa transport vositasining g‘ildiragini
aylantiradi. Sekin-asta tormoz mexanizmi ishga tushiriladi va u yugurish barabanlari
aylanishiga qarshilikni vujudga keltiradi. Tormoz kuchiga proporsional ravishda reaktiv
(aks ta’sir) moment yuzaga keladi. Uni dumalash tayanchlariga balansir ravishda
o‘rnatilgan elektr motorining korpusi qabul qiladi. Reaktiv moment datchik yordamida
o‘lchanadi. Datchik kuchni elektr motor korpusidan pishang (richag) orqali oladi. Stend
to‘plamiga yana tormoz boshqaruvi uchun kuch o‘lchagich moslamalar, tormozlanish
boshlanishi datchigi (tormoz pedaliga o‘rnatiladi) va tormoz tizimi pnevmatik yuritmasi
nazorat nuqtalariga ulanadigan bosim datchigi kiradi.
O‘lchangan diagnostik parametrlar me’yoriy miqdorlar bilan taqqoslanadi.
1
2
3
8
4
5
6
7
11
14.4-rasm.
Tormoz xususiyatlarini tekshirish uchun barabanli stend:
1-rama; 2-dumalash tayanchi; 3-elektr motor; 4,5-yugurish barabani; 6-
yulduzcha; 7-zanjir uzatma; 8-mufta; 9-pishang (richag); 10-aks ta’sir moment
datchigi; 11-massa datchigi.
10
9

---

96
Afzalliklari: yuqori darajadagi aniqlik; tormozlarni sinash vaqtida barabanlarning
kichik tezliklarda aylanishi stendning yuqori texnologik moyilligini ta’minlaydi.
Kamchiliklari: ko‘p metal va energiya hajmliligi. Bu stendlar nazorat operastiyasida
ishlatishda qo‘l keladi, masalan, tormoz samaradorligini o‘lchagandan so‘ng, kerak
bo‘lsa, sozlash ishlari olib borilib, keyin bajarilgan ishlar sifatini qaytadan nazorat
qilishga qulay bo‘ladi.
Stendda sinash.
Tormoz xususiyatlarining nazorati ko‘proq stend sinovlari uslubi
bilan olib boriladi, chunki yo‘l sinovlarining ish hajmlari ko‘proq va katta sathdagi
maydonlarni talab etadi.
Ishchi, zaxira va bekat (to‘xtagandagi) tormoz tizimlari, tormozlanish
samaradorligi parametrlari bo‘yicha stend sharoitida tekshirilganda, solishtirma tormoz
kuchining umumiy qiymati aniqlanadi. Pnevmatik yuritmali ishchi tormoz tizimi
tormozlanish samaradorligi parametrlari bo‘yicha tekshirilganda tormoz tizimining
ishlab ketish vaqti yoki tormoz yuritmasining ishlab ketish vaqti aniqlanadi.