Aviatsiya muhandisligi

Azbesttolali plastmassalarda to‘ldiruvchi sifatida qo‘shiladigan
tolalar asosan azbestdan tayyorlangan bo’lib, bog’lovchi sifatida
fenolformaldegid yoki boshqa termoreaktiv smolalar qo’llaniladi.
Azbesttolali plastmassalaming afsalliklaridan biri ular yuqori
issiqbardoshlikka ega bo‘lib bunga azbest tolalari orqali erishiladi.
Bundan tashqari bu plastmassa kelib chiqishi turlicha bo‘lgan kislotali
muhitlarga bardoshli va yuqori friksion xossalarga ega. Azbest tolasi
qo‘shilgan plastmassalardan asosan tormozlovchi detallar, kimyoviy
korxonalar uchun kislotabardosh detallar, turli reaktor vannalari va
idishlari ishlab chiqariladi.
Shishatolali plastmassalar - bu shisha tolasi va sintetik termoplast
bog’lovchidan tashkil topgan kompozitsion material bo‘lib unda
shisha tolasi – to’ldiruvchi sifatida smola bog‘lovchi sifatida qo‘shiladi.
Materialda shisha tolasi ikki turda, cheksiz uzun tolali
yoki qisqa qirqilgan tolalardan tashkil topgan bo’lishi mumkin.
To’ldiruvchi sifatida qo‘shilgan tolalaming diametri kichraygan sari
materialning mustahkamligi keskin orta boshlaydi. Bunda aksariyat
hollarda tola diametri 5-20 mkm ga ega bo’lgan tolalardan
foydalaniladi. Bunday tolalarga ega bo’lgan materialning nisbiy
cho‘zilishi = 2-3 % ni tashkil etsa, cho‘zilishdagi mustahkamligi
= 600-3800 MPa ni tashkil etadi. Bundan tashqari, shishatolali
plastmassaning xossalari shisha tarkibidagi ishqor miqdoriga ham
bogiiq boiib, uning miqdori kamaygan sari xossalari ortib boradi,
masalan: alyuminiy yoki bor oksidli selikatlardan olingan shisha
yuqori xossalami namoyon etadi.

Qatlamsimon to’ldiruvchiga ega bo’lgan plastmassalar

Qatlam-qatlam to’ldiruvchiga ega bo’lgan plastmassa materiallar

og‘ir kuchlanishlar sharoitida qo’llaniladigan konstruksion
materiallarga kiradi. Har bir qatlami listlardan tashkil topgan bu
material anizatropik xossalarga ega bo’ladi. Bu materiallar listlar,
plitalar, trubalar yoki balvankalar shaklida yarim yoki tayyor mahsulot
sifatida ishlab chiqariladi. Yarim mahsulot sifatida ishlab chiqarilgan
turlariga har xil dasgohlarda mexanik ishlov berish mumkin.
Tekstalit - bu material termoreaktiv smola bog’lovchi va
paxtadan olingan mato qatlamli to’ldiruvchiga ega bo’lgan material
bo’lib matolar tola yo‘nalishiga perpendikulyar ravishda bir-biriga
taxlangan, qatlamlar va matoni o‘zi bog’lovchiga shimdirilgan. Bu
material nisbatan egiluvchan bo’lib past chastotali tebranma
harakatlarni yutish qobiliyatiga ega. Tekstalit plastmassa materiallari
qo’llanilishiga ko‘ra konstruksion, elektrotexnik, grafitlangan,
zichlovchi tekstalit plastmassa materiallarga bo’linadi. Konstruksion
tekstalit materiallarida asosan har xil tovush chiqarmasdan 30000
ay/min tezlik bilan aylanuvchi tishli gildiraklar, shkivlar, podship-
niklar ishlab chiqariladi. Ammo bu materiallar qo’llanishdagi muhit
harorati cheklangan bo’lib, 80-90° С haroratdan oshmasligi kerak.