Astrofizik instrumentlar

Mazkur asbob yoyi, aylana uzunligining 1/6 qismini, aniqrog‘i 60 ni tashkil qilib, salkam 50 metrga teng edi.

Bu astronomik asbobning qurilishi, yer sirtida 11 metrcha chuqurlikdan boshlanib, mazkur sirtdan balandligi esa qariyb 30 metr kelardi. Asbobni 1 gradusga teng yoyining uzunligi 70,2 santimetrni tishkil etib, o‘lchash aniqligi 10 sekundli yoyga teng edi.

Ulkan bu kuzatish asbobi yuz yillar davomida Samarqand “boshidan kechirgan” urushlar oqibatida vayron qilindi va keyinchalik izsiz yo‘qoldi. 1908 yili arxeolog V’yatkin tomonidan uning o‘rni aniqlanib, tuproqdan tozalangach, uning qoldiq yoyi –sekstantning yer osti qismi topildi.

Samarqandda o‘rnatilgan bu yirik “teleskop”ning tashqi ko‘rinishi, aslida qanday bo‘lganligi hozirgacha aniq bo‘lmay, olimlar orasida tortishuv hanuzgacha davom etadi.

Ulug‘bek rasadxonasi, o‘rta asrda Sharqda mavjud bo‘lgan rasadxonalar ichida eng yirigi bo‘lib, o‘lchash aniqligi va hashamatliligi bilan ajralib turardi. Samarqand rasadxonasida Ulug‘bekdan tashqari o‘rta asrning eng taniqli astronomlaridan Ђiyosiddin Jamshid Koshiy, Qozizoda Rumiy, Mo‘yiniddin Koshiy, Ali Qushchilar ishladilar.