Annotatsiya o„quv qo„llanma «Yer tuzishda loyihalashning avtomatlashgan tizimlari»

Ochiqlik kontseptsiyasi shundan iboratki, turli qanday elementni tizim faoliyati jarayonida ko’paytirish, o’zgartirish yoki chiqarib tashlash mumkin va bu ishlar butun tizim holatiga ta’sir qilmasligi hamda uni qayta loyihalashni talab etmasligi kerak.
Ishonchlilik kontseptsiyasi. Avtomatlashgan tizimning asosiy ko’rsatkichlaridan biri ishonchlilik hisoblanadi; uning ko’rsatkichlari tizimni kontseptual tayyorlash va amaliy yaratish jarayonlarida ko’zda tutiladi. Buning uchun turli bir elementning ishonchliligini me’yorlash, zarur darajadagi ishonchlilikni ta’minlash, tizimning turli xil tartibda ishlashini sinab nazoratdan o’tkazish bilan bog’liq masalalarni yechish kerak bo’ladi.
YTLATning zarur darajadagi ishonchliligini ta’minlash uchun zarur bo’ladi:

• 
  unga erishish usullarini sifat va son jihatlaridan tahlil qilish;
  
• 
  tizimning barcha elementlari ishonchliligiga erishish uchun eng samarali usullar va vositalarni tanlash;
  
• 
  alternativ yechimlarni taqqoslash va eng yaxshi loyihaviy yechimni tanlash;
  
• 
  ishlanayotgan avtomatlashtirilgan tizim haqiqiy imkoniyatlarini va ishonch- liligini aniqlash, faqat, eksperimental sinab ko’rish va tajriba-ishlab chiqarish foydalanilishi davrida aniqlanadi, keyin barcha aniqlangan kamchiliklar tugatiladi.
  

Mijoz-server kontseptsiyasi. Mijoz-server arxitekturasi foydalanuvchilar- ning barcha guruhlari birgalikda foydalana olishlari uchun tarmoqning hisoblash resurslarini optimal taqsimlash imkonini beradi.
Mijoz-server texnologiyasi asosini quyidagilar tashkil etadi:

• 
  ishchi stantsiyalar (mijozlar), ular orqali foydalanuvchilar tizimga murojat qilishadi;
  
• 
  umumiy resurslar (serverlar), ular xizmat ko’rsatishni talab qiladigan qurilma talabi bo’yicha maxsus vazifalarni bajarishadi;
  
• 
  mijozlar va serverlarni birlashtiruvchi tarmoqlar;
  
• 
  dasturiy ta’minot, ular yuqorida sanab o’tilgan uchta komponentlarni yagona mantiqiy arxitekturaga bog’laydi.
  

Yuqorida tavsiya etilgan YTLATni yaratishning umumiy kontseptsiyasi o’z ichiga kontseptsiyaning turli xil bo’laklarini (tamoyillar, talablar) oladi va unga yer tuzish masalalarini yechish uchun mo’ljallangan, yagona mantiqiy-matematik tizimga birlashtirilgan, ko’plab o’zaro tashkiliy ta’sir qiladigan va o’zaro bog’langan elementlardan tashkil topgan yagona kibernetik tizim sifatida qarash imkonini beradi.
Nazorat savollari va topshiriqlar

1. 
   YTLAT tarkibi o’zida nimalarni mujassamlaydi?
   
2. 
   YTLAT funktsional tizimini qurishning qanday tamoyili umumlashtiril-gan axborot-mantiqiy modelni ko’rsatadi?
   
3. 
   YTLAT tarkibiga kiradigan, yer tuzishni loyihalashning turli xil turlarini avtomatlash ichki tizimlarining asosiylarini sanab bering.
   
4. 
   Tizimni ishlash va amaliy yaratish bosqichida nimani hisobga olish kerak?
   
5. 
   YTLATni ta’minlovchi vositalar o’z ichiga nimalarni oladi?
   
6. 
   Ta’minot vositalarining klassifikatsiyasini tushuntiring?
   
7. 
   Ta’minot vositalariga qanday talablar qo’yiladi?
   
8. 
   YTLATni qurish va faoliyat ko’rsatishining nazariy va uslubiy asoslarini yoriting.
   
9. 
   YTLATni yaratishda yer tuzishni loyihalash jarayoni qanday tasavvur etiladi?
   
10. 
    YTLATni qanday loyihalash kerak?
    
11. 
    Yer tuzishda loyihalashning avtomatlashtirilgan tizimini qurishning asosiy tamoyillarini sanab bering.
    
12. 
    Yechimning kompleksligi kontseptsiyasining ma’nosi nima?
    
13. 
    YTLAT o’ziga qanday asosiy jarayonlarni oladi?
    
14. 
    Abstraktlash kontseptsiyasining ma’nosi nima?
    
15. 
    Tizimlilik tamoyilining mazmunini tushuntirig.
    
16. 
    Ko’p variantlilik kontseptsiyasining ma’nosi nima?
    
17. 
    Tizimlilik va bo’laklarga ajratish kontseptsiyasi asosida masalani loyihalash jarayonining tarkibini yoriting.
    
18. 
    Takrorlanish kontseptsiyasi ma’nosi nima?
    
19. 
    Avtomatlashtirilgan tizim elementlaridan foydalanishda rivojlanayotgan standartlar kontseptsiyasi nimani bildiradi?
    
20. 
    Variantlar baholanishi kontseptsiyasining mazmuni nima?
    
21. 
    Evristiklik (topqirlik) kontseptsiyasining ma’nosi nima?
    
22. 
    Ochiqlik va ishonchlilik kontseptsiyasi mazmunini yoriting.