Andijon mashinasozlik instituti «avtomatika va elektrotexnika» fakulteti «axborot texnologiy

Kommutatsiyalanuvchi Ethernet tarmoqlari

Lokal tarmoqlarning kommutatsiyalanuvchi Ethernet tarmoqlari murakkab tuzilishi bir necha serverlarni ushlagan xolda bir qancha vazifalarni bajaradi.

Vazifalarni bajarilishiga ko’ra serverlar turlicha nomlanishi mumkin. Masalan, mazkur lokal tarmoqdagi telekommunikatsiya serveri tashqi ro’yyo bilan aloqani ta’minlaydi. Xisob-kitob serveri xisob-kitob ishlarini yuritishda guruxlash muhim vazifani bajaradi. Diskli server esa xotira resurslarini kengaytirish va ishchi stantsiyalariga uzatishda boshqa serverlarga yordam beradi. Fayl serveri esa barcha ishchi stantsiyalarning fayllarini saqlanishini taъminlaydi. Tarmoq kamida blok uzanligi va oxirini berishi shart.

Amaliyotda ushbu uslublar qo’llaniladi. Shuningdek axborot oluvchi axborot beruvchini qaysi uslubni qo’llaganini bilishi zarur.

Shuning uchun xam axborot xaqidagi uslubni birinchi bo’lib yetkazish talab etiladi.

Ular Qaydnomalarda (protokol) o’z aksini topadi. Foydalaniladigan qaydnomalar juda ko’p. Ular xizmat ko’rsatish jarayonida qatnashadi va turli vazifalarni bajaradi.

Qaydnoma axborot xizmati ko’rsatishda qatnashadi, jo’natuvchining paketida axborot xizmatini bajarilishini taъminlaydi.

Kommutatsiyalanuvchi Ethernet tarmoqlarida maxsus tarmoq koaksial kabel yoki (optovolokonniy) kabeldan foydalaniladi. Kabel tanlashda montaj va xizmat ko’rsatish, axborot yetkazish tezligi, berilgan malumotlarning xavfsizligi tekshiriladi.

Eng arzon kabellar ikki va uch qo’shimcha ulanmalardan tashkil topgan bo’lib, axborot yetkazish tezligini 10 mbit/s ga teng, Lekin xavfsizligi unchalik taъminlanmagan. Kabel uzunligi 1000m tezlikdan oshmaydi. eng qulay jixatlari arzonligi va o’rnatilishida muammolar tuьdirmasligidir.

Koaksial kabel o’rtacha narxda bo’lib, yaxshi xavfsiz tizimdir. Axborot berishi tezligi 1dan 10 mbit/s ga teng, baozan 50mbit/s dan xam oshadi. Bu tizim axborot yetkazishni keng va asosiysi xisoblanadi.

Keng yo’nalishi koaksial kabel eng qimmat bo’lib, axborot uzatish tezligi 500mbit/s ga teng.

Bundan tashqari yana oynali kabellar xam bor. Ularning axborot uzatish tezligi sekundiga bir necha gigabitni tashkil qiladi. Bu ABC dagi eng qimmat aloqa vositasi xisoblanadi.

Tashqi ta’sirlarga xam xavfsizdir.

Asosan elektromagnit maydonlarda xam qo’llanilishi mumkin. Juda murakkab kabellardan tashkil topgan.

Ko’rsatkichlar	Etkazib berish muhiti
	Sim yoklama kabel	Koaksial Kabel	Optik tolali kabel
Baxosi	Arzon	Qimmatroq	qimmat
Tuzilishi	Oddiy	Murakkabroq	oddiy
Eshitilish xavfi	aniq emas	Yaxshi	yuqori
O’tkazish muammolar	YO’q	Bor	YO’q
Xavfsizlik ta’siri	Bor	Bor	YO’q

1-rasm

Bir necha ishchi stantsiyalarni birga ulash uchun maxsus qurilma-(razvetvitel)dan foydaliniladi. U bir kanalni ikki yoki uchga ulaydi. Signal uch nusxada berilsa, kuchaytirish talab qiladi. Drayver tarmog’i deb adapter tarmog’iga taъsir etuvchn maxsus dasturga aytiladi. Tarmoq moduli dasturi proktokal paketlarni qayta ishlashda muhim xisoblanadi. Tarmoq moduli drayver tarmog’iga ta’sir ko’rsatib, operatsion tizim tarmoqlari dasturlari va modul tarmoqlari dasturlarini tuzadi.

Ko’prik bu tarmoq tuguni bo’lib, unda ikkita tarmoq bir xil texnologiya bo’yicha ulanadi. Ko’prik barcha malumotlarni tarmoqlar bo’yicha taxlil qiladi. Ko’priklar tarmoqlarni turli qaydnomalar, texnologiyalar bilan bog’laydi.

Marshrutizator - (paketli kommutator) ikki yoki bir necha tarmoqlarni turli texnologiya asosida ulashda muhim xisoblanadi. U barcha tarmoq strukturalarini manzillarini saqlaydi. Ko’prikdan farq qilib, uning o’z manzili va axborot saqlash xususiyati bor. Marshrutizator rolini kompyuter tarmog’idan biri bajaradi.

Agar ko’priklar malumot manzilini taxlil qilsa, marshrutizator malumotni tahlil qila olmaydi. Lekin u axborotni to’g’ri tanlashi yo’lini topadi. Marshrutizator bir qaydnomalarni turli texnologiyalar asosida bir tarmoqda biriktiradi. Chinoz kompyuter tizimi bo’lib, turli qaydnomalarni ikki tarmoqda bog’lanishini ta’minlaydi.

Brandmouzer - kiradigan va chiqadigan malumotlarini ximoyalaydi, tarqalishiga yo’l qo’ymaydi. Traffik-aloqa yo’llarida signallarni yetkazilishiga aytiladi.

Shinali arbitraj - malumotni nizomi vaziyatlarni yechadi. Uning ikki uslubi bor: markerni uzatishi va kanalni eshitish.

Birinchi uslubda maxsus markerdan foydalaniladi. Kompyuter malumot jo’natsa, markerni kutadi. Malumotni jo’natgach yana marker jo’natadi.

Ikkinchi usulda kanal yaxshilab tekshtiladi va signallar tekshiriladi.