Andijon davlat universiteti xorijiy tillar fakulteti nemis tili va adabiyoti

uhlamoq,  yurmoq,  yugurmoq;  nemischa-  leben,  essen  schlafen,  gehen, 

laufen.  Barcha  insonlarning  faoliyatlari  bir  hil  yo’nalishda  olib  borilganligi 

uchun,  o’zbekchada-gapirmoq,  o’ylamoq,  savol  bermoq,  javob  bermoq, 

---

tushunmoq;  nemis  tilida-  sprechen,  denken,  fragen,  antworten,  verstehen  

kabi so’zlarni uchratish mumkin. 

b)  Atrof-muhit  faktori-    turli  xalqlarda  tabiiy  shart  sharoitlar  o’hshash 

bo’lganligi  sababli,  sodir  bo’layotgan  voqealar  va  mavjud  tabiat  jinslari 

haqidagi  so’zlarni  uchratishimiz  mumkin:  o’zbekchada-  quyosh,  oy, 

yulduzlar,  momoqaldiroq,  chaqmoq,  yomg’ir;  omon  tilida-  die  Sonne,  der 

Mond, der Stern, der Donner, der Blitz, der Regen.    

c)  Ijtimoiy  faktorlar-  inson  jamiyatda  yashaydi  shunga  ko’ra  uning  hatti 

harakatlari, o’zini  tutishi,  kundalik  munosabatlari  o’zi  yashayotgan  jamiyat 

tomonidan  belgilanadi.  Shunday  qilib  ijtimoiy  muhitning  ham    leksik 

tizimning  shakllanishiga  beqiyos  roli  mavjud.  Birinchi  navbatda  bu  oilaviy 

hayot tizimi barcha jamiyatlarda bir hilligidan kelib chiqqadi, shunga ko’ra 

o’zbek tilida – ota, ona, aka, uka, opa , singil, hola, tog’a, omon tilida esa 

der  Vater,  die  Mutter,  der  Bruder  ,  die  Schwester,  der,  Onkel,  die  Tante, 

kabi so’zlarni uchratishimiz mumkin. 

 

O’zbek  va  nemis  tillari  uchun  umumiy  bo‘lgan  xususiytlardan  biri  -  bu 

omonimiya  hodisasi  bo‘lib,  tilda  til  birliklarining  ifoda  planida  to‘liq  yoki 

qisman  mos  tushishi  (to‘liq  (sof)  yoki  funksional  omonimlar)  bilan 

izohlanadi.  

 

Tillardagi  omonimik  hususiyatlarni  hosil  bo’lishi  uchun  quyidagi  bir 

necha sabablar mavjud: 

1.  Tasodifiy fonetik o’hshashlik orqali: Saite- Seite, Weise- Waise, 

---

2.  Konversiya oqibatida: brennen-das Brennen , leben – das Leben 

3.  O’zlashma 

so’zlar  orqali:  Montage(bir  necha  dushanba  kunlari) 

Montage(montaj) 

4.  So’zlardagi  semantik  ma’no  siljishi  orqali:  Fuss(oyoq)-  Fuss  (tog’ning 

oyog’i)