«актуальные вопросы развития социального сектора экономики: отечественный и зарубежный опыт»

 
INTERNATIONAL SCIENTIFIC-PRACTICAL CONFERENCE 
«ACTUAL ISSUES OF THE DEVELOPMENT OF THE SOCIAL SECTOR OF THE 
ECONOMY: DOMESTIC AND FOREIGN EXPERIENCE» 
ANDIJAN, UZBEKISTAN, MAY 2020
164 
«Иқтисодиётнинг ижтимоий секторини ривожлантиришнинг долзарб масалалари: миллий ва хорижий тажриба» 
«Актуальные вопросы развития социального сектора экономики: отечественный и зарубежный опыт» 
Шундай 
қилиб, 
институционал 
самарани 
ёки 
самарасизликни 
белгилайдиган асосий принцип норматив ҳужжатлар ёки лойиҳаларнинг 
институционал муҳит шароитларига мослашувчанлиги принципидир. 
Аксарият замонавий ташкилотлар динамик ўзгарувчан ташқи муҳит 
туфайли ноаниқлик шароитида ишлайди. Эластиклик самарадорлик билан 
ўзгаришга мослашиш қобилиятини англатади. Фойдали функцияни максимал 
даражада оширган шахс ҳам, худди шу натижага интилаётган ташкилот ҳам 
иқтисодиётда эгилувчанликка эга бўлиши керак. 
Шундай қилиб, институционал маънода эгилувчанлик икки йўналишда 
кўриб чиқилади: шахсга нисбатан, шунингдек институционал лойиҳалар ва 
тизимларга нисбатан. 
Г. Клейнер институционал тизим учун унинг эгилувчанлигини биладиган 
муассаса ташувчиси концепциясини тақдим этди. Инсон ҳам объект, ҳам 
ўзгаришларнинг предметидир. Муассаса оммавий ахборот воситаларини 
ўзгартириш соҳалари бўлиши мумкин: хулқ, сабаб, ижтимоий муносабатлар, 
айниқса қарор қабул қилишда, одатлар ва анъаналар. 
Рақамли иқтисодиётнинг ақлий тузилиши. Бундай ўзгаришлар ташқи ва 
ички нуқтаи назардан ривожланиш мақсадларига эришишга олиб келади. 
Бироқ, барча ўзгаришлар ривожланишга олиб келмайди. Бу бир қатор 
шартларни талаб қилади: янги ҳолатнинг барқарорлигини таъминлаш, 
ўзгаришлар доимий бўлиши керак, ўзгаришлар аниқ элементларнинг сифатига 
боғлиқ, қайтариб бўлмайдиган, сабаблар объектда мавжуд. Бу шуни 
англатадики, мақсадли шахс принципи унинг фойдали функциясидан ҳам, 
ижтимоий яхлит бахтдан ҳам максимал даражада фойдаланади ва иқтисодий 
тизимнинг умумий ҳолатини таъминлайди. Иқтисодий тизимларнинг 
самарадорлиги билан ҳар бир ташкилотнинг ташувчиси учун транзакцион 
харажатларни тежаш муҳимдир. 
Иқтисодиётнинг рақамли секторини ривожлантириш борасида давлат 
томонидан кенг кўламли чора-тадбирлар кўрилмоқда, электрон ҳужжат 
айланиши тизимлари жорий этилмоқда, электрон тўловлар ривожлантирилмоқда 
ва 
электрон 
тижорат 
соҳасидаги 
норматив-ҳуқуқий 
база 
такомиллаштирилмоқда. 
Ахборот-технологик платформаларда фаолият кўрсатадиган рақамли 
иқтисодиёт жадал ривожланмоқда, бу эса шундай платформаларнинг янги 
моделларини яратиш заруратини тақозо этмоқда. 
"Блокчейн" технологиялари (маълумотларнинг тақсимланган реестри 
технологиялари), 
"сунъий 
ақл", 
суперкомпьютерлар 
имкониятларидан 
фойдаланиш, шунингдек, крипто-активлар бўйича фаолият жаҳоннинг кўплаб 
мамлакатларида рақамли иқтисодиётни ривожлантириш йўналишларидан бири 
ҳисобланади. "Блокчейн" технологиялари нафақат иқтисодиётнинг кўплаб 

---