ҲАҚИ Қий тиббиёт (Йўқотилган шифо изидан) gerçek tip

Уйқу
“Кўп ухлайдиган кишининг руҳи хаста, иши қийиндир”.
Уйқунинг энг яхшиси 5 соатдан ошиб кетмаганидир. Нормал киши
учун 6 соат ухлаш кифоя қилади. Болалар, оғир касаллар, касал ва
заифлар 7-8 соат ухлашади. Кечқурунги овқатдан 2-4 соат кейин, соат
22.00-23.00дан 04.00-05.00гача ухлаш учун энг яхши пайтдир. Ҳеч
бўлмаса, соат 24.00гача ётилиши ва қуёш чиқмасидан туриш керак.
Ҳазрати Умар (р.а.): 
“Тонгда ухлашдан қочинглар! Акс ҳолда оғиз
131

---

ҳиди, руҳий мувозанатсизлик ва табиат (мижоз) бузуқлиги юзага
келади”, “Чошгоҳ пайтида ухлаганга уйқу ақлий нуқсонлик, аср пай-
тида ухлаганга эса телбалик келтиради”, 
деганлар. 
Қуёш чиқмасидан туришга ва ботмасидан ухламасликка эътибор
қилиш керак, чунки бу соатларда барча аъзолар ва тизимларни ишга
туширадиган ҳаётий гормонлар ишлаб чиқаради. Уйқу ҳолида барча
жараёнлар секинлашгани учун гормонлар ҳам етарли даражада
ишлаб чиқарилмайди. Шу тариқа кўп ухлаш гормон мувозанатсизли-
гига ва унга боғлиқ касалликларга, хусусан, руҳий муаммоларга
сабаб бўлади.
Соғлом кишилар ухласалар, нафас сони ва нафас чуқурлиги
камаяди, соғлом болалар каби овозсиз нафас олишади. Соғлом бўл-
маганлар эса уйқу пайтида чуқур нафас олишади. Бир неча соат даво-
мида чуқур нафас олиш тананинг кислород-углекис гази мувозанати-
ни бузади. Бу мувозанатсизлик баъзи касалликлар билан биргаликда
астмага ҳам сабаб бўлади. Ўрин қаттиқ, ёстиқ етарли даража баланд,
кўрпа юмшоқ ва енгил, хона ҳавоси тоза ва салқин бўлиши керак.
Уйқунинг энг яхши шакли 
- ўнг ёнга ётиб бош кўкракка эгилган,
тиззалар қоринга букилган, қўллар кўкракка тегиб ётган ҳолатдир. Бу
ҳолат юрак, қон айланиши, қувват йиғиш ва ҳазм қилинган таомнинг
ошқозондан ичакка тушишига қулайлик яратади. 
Ўнг тарафга қараб ётганда, ўнг бурун тешигидан олинадиган
нафас камайиб, чап бурун тешигидан олинадиган нафас кўпаяди. Чап
бурун тешигидан олинадиган нафас парасимпатик асаб тизимининг
фаолиятини яхшилайди, юрак уришини сoкинлаштиради, қон боси-
мини туширади ва ошқозон-ичак фаолиятини меъёрига келтиради. 
Бундай ҳолатда ухлаганда, хусусан, юрак камроқ чарчайди,
уйқуга кетиш қулайлашади, бу эса ўз навбатида янада яхшироқ
ухлашни таъминлайди. 
Бундан ташқари, уйқу давомида танага бирон зарар келадиган
бўлса, бу ҳолатда ички аъзолар муҳофаза қилинган бўлади.