Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

ЎҚУВ ЖАРАЁНИДА ИННОВАЦИОН ФАОЛИЯТНИ ТАШКИЛ ЭТИШ
ХУРВАЛИЕВА Т.Л. Тошкент вилояти ХТХЫТУМОИ. 
Ўқув жараёнида инновацион фаолиятни ташкил этиш таълим олувчиларда янги ахборотни ўзлаштириш 
ва ўзлаштирган билимларини баҳолаш, мустақил ва эркин фикрлаш кўникмаларини шакллантиради. Инновация 
амалиёт ва назариянинг муҳим қисми бўлиб, ижтимоий-маданий объект сифатларини яхшилашга 
йўналтирилган ижтимоий субъектларнинг ҳаракат тизимидир. Инновация маълум бир фаолият майдонидаги 
ёки ишлаб чиқаришдаги технология, шакл ва методлар, муаммони ечиш учун янгича ёндашув ёки янги 
технологик жараённи қўллаш, олдиндан муваффақиятга эришишга олиб келиши маълум бўлган натижадир. 
Инновацион технологиялар педагогик жараён ҳамда таълим олувчи фаолиятига янгилик, ўзгаришлар киритиш 
бўлиб, уни амалга оширишда асосан интерфаол услублардан фойдаланилади. 
353 

---

Педагог олимлар А.И.Пригожин, Б.В.Сачонов, А.Г.Кругликов, Н.П.Стенапов, Ж.Йўлдошев, 
Н.Азизходжаева, Ў.Толипов ва бошқалар инновация ҳақида илмий ғояларни илгари сурадилар. Шунингдек, 
инновацион жараённинг икки ёндашувини ажратадилар яъни инновацион жараённинг микросатҳи ҳаётга жорий 
этилган янгиликларнинг ўзаро таъсири; янгиликларнинг ранг-баранглиги; янгиликни яратиш; таълим 
мазмунини ривожлантириш. Макросатҳи эса педагогикадаги янги, ҳаётга жорий этилган қандайдир янги ғоя; 
педагогик янгиликнинг таснифи, янгиликни яратиш шарт-шароити; янгиликнинг меъёрлари; ўзлаштириш ва 
фойдаланишга тайёрлиги; анъана ва новаторликдан иборат.
В.А.Сластенин ўқитувчининг инновацион фаолиятни ташкил этиш йўналишларини ишлаб чиққан. 
Улар
• 
мўлжалланган янгликни қўллаш;
• 
келгусида, қайта ишлаш максадида янгиликнинг ўзидаги ва уни татбиқ килишдаги камчиликларни 
аниклаш;
• 
янгиликни бошқа инновациялар билан қиёслаш, улардан самарадорларини танлаб олиш, уларнинг 
энг аҳамиятли ва юқори натижасини аниқлаш;
• 
янгиликни татбиқ этадиган педагогнинг инновация қобилиятига баҳо бериш. 
Ўқитувчининг инновацион фаолияти ўз ичига янгиликни таҳлил қилиш ва унга баҳо бериш, 
келгусидаги ҳаракатларнинг мақсади ва вазифасини шакллантириш, ушбу режани амалга ошириш ва таҳлил 
қилиш, самардорликка баҳо беришни қамраб олади. Инновацион фаолиятнинг самарадорлиги педагог шахсияти 
билан бевосита боғлиқ. Яъни унинг ижодкорлиги, уз устида ишлаши билан намоён бўлади. Инновацион жараён 
уч қисмдан иборат. 1) педагогикадаги янгиликни ажратиш; 2) янгиликни идрок қилиш, ўзлаштириш ва баҳолаш 
жараёнлари, педагогикадаги консерваторлик ва новаторлик ҳамда инновация муҳити, педагогик жамоа 
аъзоларининг янгиликни идрок этиш ва баҳолашга тайёрлиги; 3) янгиликдан фойдаланиш, уни жорий этиш 
конуниятлари ва турларидир. 
Юқоридаги фикрлардан келиб чиқиб, таълимда жараёнида узвийлик ва узлуксизликни таъминлашга 
асосланган инновацион ёндашувлардан фойдаланиш лозим деган хулосага келиш мумкин. Бунда интерфаол 
таълим, дидактик ўйинлар, ўйин-мусобақалар, ишчанлик ўйинлари, галарея, ким ошди савдоси, зинама-зина 
усуллари самарали натижага олиб келади. Бироқ педагоглар бу усуллардан фойдаланишда машғулотнинг 
мақсадига ҳамда таълим олувчиларнинг ёшига ва тайёргарлик даражасига мувофиқларини тўғри танлаб олиши 
керак. Инновация тизимли ва давомли бўлади, маълум амалиётда янги фаолият тизимини лойиҳалайди, амалиёт 
субъектлари позицияларини тўла янгилайди. Бунда фаолиятнинг янги йўналишлари очилади, янги 
технологиялар яратилади, фаолиятнинг янги сифат натижаларига эришилади, натижада амалиётнинг ўзи ҳам 
янгиланади.